Geuzenliedboek

168.
Een nieu Liedeken vanden grooten slach in Vlaenderen, ⁺

op de wijse, Wy willen niet meer van Aeltien singhen.

Wie wil hooren een nieu Liedt
Wat in Julius is gheschiet,
Van d'Admirant, van d'Admirant
Hoe dat hy quam al int verdriet,
In Vlaenderlant.

Mauritz heeft een tocht ghedaen,
Met Ruyters knechten onbelaen,
O Admirant, O Admirant
Hy sette syn volck te Schepe aen
In Vlaenderlant.

Al meer dan met twee duysent scheep
Mauritz zynen aenslach begreep,
Den Admirant, den Admirant
Most danssen also Mauritz peep,
In Vlaenderlant.

Het was wel stout gheavontuert
Op s'vyants bodem krijch ghevuert
Den Admirant, den Admirant
Die heeft het met sijn volck besuert
In Vlaenderlant.

+ No. 168. Naar H. Bij V.L. CLIX; Van Vloten II, 355. Verder in E. I.-N. Q-DD, behalve S.V. Het lied is van dezelfde tijd als het vorige.
Voor de wijs zie Van Duyse I, 88; II, 1777 en Land. Het Luitboek van Thysius, n^o 63.

[p. 86]

 

Doen nu Albertus dit vernam,

 

Wert hy seer toornich ende gram:

 

Den Admirant, den Admirant

 

Ras met sijn volck nae Nieupoort quam

25

In Vlaenderlant.

 

 

 

Hy kreech twee schanssen met accoort, ^26.

 

Maer hebben noch al tvolck vermoort

 

Den Admirant, den Admirant,

 

Boven beloften, Eedt, oft woort

30

In Vlaenderlant.

 

 

 

Het scheen daer wel een goet beghin,

 

Doen sy hadden twee schanssen in,

 

Den Admirant, den Admirant

 

Maer tGeusen volck schoot op de pin ^34.

35

In Vlaenderlant.

 

 

 

Sy kreghen twee stucken gheschuts

 

Maer dat en dee hen niet veel nuts

 

Den Admirant, den Admirant

 

Die kreech daer self wat op sijn Muts,

40

In Vlaenderlant.

 

 

 

De tijding quam t'Antwerpen haest

 

De Geusen vluchten seer verbaest

 

Voor d'Admirant, voor d' Admirant

 

Victory heeftmen daer gheraest,

45

Al in Brabant.

 

 

 

Albertus doe bedroghen,, was

 

Docht dat den Geus vertoghen ^47.,, was

 

Den Admirant, den Admirant

 

Die vont dat al gheloghen,, was

50

In Vlaenderlant.

 

 

 

Sy toghen aen met een ghedruys

 

Maer sy vonden de waert daer t'huys

 

Den Admirant, den Admirant

 

Die droech het Indiaensche Cruys ^54.,

55

In Vlaenderlant.

26. Bor spreekt van Oldenburg, Bredene, Plassendale en Snaeskerke. Hier worden kennelik de eerste en de laatste bedoeld, want juist ten opzichte van de bezettingen daarvan spreekt Bor van verraad. Snaeskerke ligt ten Zuiden van Oudenburg; zie vorig lied vs. 76.

34. op de pin schieten. Is dit ‘het doel raken’, waarbij men dan te denken heeft aan de stang, waarop de vogel staat, bij het gaaischieten? Vgl. Ned. Wdb. XII, 1871. Of is het = voor de pin komen = ‘voor den dag komen’? Ib. 1869.

47. vertoghen: afgetrokken.

54. het Indiaensche Cruys. Waarschijnlik wordt hier een of ander sieraad bedoeld, maar wij weten geen nadere verklaring.

[p. 87]

 

Sy meynden ons te maken ree

 

Den wech om te loopen in Zee,

 

Den Admirant, den Admirant

 

De Geusen toghen t'sweert uyt t'schee

60

In Vlaenderlant.

 

 

 

Sy vielen daer seer dapper aen

 

Met schieten houwen, steken slaen,

 

Den Admirant, den Admirant

 

Die wert daer in dien slach ghevaen,

65

In Vlaenderlant.

 

 

 

Albertus was daer self in noot

 

Met al syn Eed'len kleyn en groot,

 

Den Admirant, den Admirant

 

Daer bleeffer seven duysent doot

70

In Vlaenderlant.

 

 

 

Veel Edeldoms wert gheslaghen daer

 

En ghevanghen int openbaer

 

Oock d'Admirant, ook d'Admirant

 

Die sitten nu met droef heyt swaer

75

In Vlaenderlant.

 

 

 

Eylacen twasser seer bekayt

 

De kants die liep hun veel verdraeyt ^77.

 

Den Admirant, den Admirant

 

Sijn Spaengiaerts laghen daer ghesaeyt

80

In Vlaenderlant.

 

 

 

Tusschen de duynen en op t'velt

 

Laghen de dooden onghetelt,

 

Van d'Admirant, van d'Admirant

 

Denckt hoe sijn herte was ontstelt,

85

In Vlaenderlant.

 

 

 

Wie weet waer dat Albertus bleef ^86.

 

Die men oock int dootboeck schreef

 

Den Admirant, den Admirant

 

Sijn volck doen kleyne vreucht ^89. bedreef

90

In Vlaenderlant.

 

 

 

Hun voornemen dat is ghefaelt,

 

Sy hebben daer gheen prijs behaelt,

 

Den Admirant, den Admirant

 

Rechtveerdich heeftse God betaelt,

95

In Vlaenderlant.

77. H heeft: verdraent, wat reeds in I verbeterd is.

86. Uit dit vers blijkt, dat het gedicht zeer kort na de slag gemaakt is.

89. vruecht. H vrucht, drukfout, alleen in K overgenomen.

[p. 88]

 

Hij sidt te Woerden op het slot

 

En treurt om synen Laberlot ^97.,

 

Den Admirant, den Admirant

 

Want hy is doot en half verrot

100

In Vlaenderlant.

 

 

 

Wy kreghen daer in dat exploot

 

Oock thien Metalen stucken groot

 

Van d'Admirant, van d'Admirant

 

Die staen te Dordrecht voor den noot

105

Uut Vlaenderlant.

 

 

 

Wy kreghen noch hoort mijn ghewaech

 

Hondert acht vendelen twas een plaech

 

Voor d'Admirant, voor d'Admirant,

 

Die sietmen oock in s'Graven haech ^109.,

110

Uut Vlaenderlant.

 

 

 

Ons Princen van Orangien soon

 

Die won daer in de ^112. slach de Croon

 

Van d'Admirant, van d'Admirant

 

Hy is gheen Tyranny ghewoon:

115

Maer vreest Gods hant.

 

 

 

Want doen hy sijn Victory,, sach,

 

Prees God, so zijn memory,, plach ^117.

 

O Admirant, O Admirant

 

Sijn hert ^119. vol van glory,, lach

120

In Vlaenderlant.

 

 

 

Buyten Oostende voor de poort ¹²¹

 

Moesten oock al de Spaengiaerts voort

 

Van d'Admirant, van d'Admirant

 

Die de Schotten hadden vermoort

125

In Vlaenderlant.

 

 

 

Dees waren ghevanghen inden strijt

 

Sy dachten doen te zijn bevryt

 

Den Admirant, den Admirant

 

Haer moorden wracht een grooten nijt

130

In Vlaenderlant.

97. Laberlot: Kolonel La Barlotte, bevelhebber der Waalse troepen. Volgens de eerste berichten zou ook hij bij Nieuwpoort gesneuveld zijn. Dat gebeurde echter eerst omstreeks 20 Julie, toen Maurits de schans Isabella bij Oostende belegerde.

109. in s'Gravenhaech. In de Zaal van het Binnenhof; vgl. De Riemer Beschr. v. 's-Grav. I, 112.

112. de ontbreekt in H. K. — I. J. L. M won in dese.

117. so zijn memory plach: zoals hij gewoon was. Die memory zal er hier wel om het rijm bijgevoegd zijn.

119. hert. I. J. L. M harte.

121 vlgg. Bij Oostende werden gevangenen door de ‘overgeblevenen Schotten en andere soldaten, die den vyandt te voren tegen krygs-gebruyck mishandelt …. hadden …., tot revengie van haren leed doodt geslagen’, Bor IV. 654. Dit was natuurlik een wraakneming voor hetgeen de Spanjaarden bij Oudenburg enz. gedaan hadden, zie n^o 167 vs. 76.

[p. 89]

 

Wy sloeghen daerna een Convoy

 

Maer die van Nieupoort ^132. haddent moy ^132.

 

Oock d'Admirant, oock d'Admirant

 

Papou werp deux, den Geus werp Troy ^134:,

135

In Vlaenderlant.

 

 

 

Doen ghy laecht in d'lant van Kleef ¹³⁶

 

De wreetheyt die u volck bedreef,

 

O Admirant, O Admirant,

 

Hollant dit al int herte schreef,

140

Tot uwer schant.

 

 

 

Papouwen kreghen neusen,, langh

 

Sy dachten t'was der Geusen,, dwangh

 

Den Admirant, den Admirant

 

Maer Maurits gingh der Reusen,, gang

145

In Vlaenderlant.

 

 

 

So deed hy oock in Bomlerweert

 

Te Turnhout oock te voet te peert

 

O Admirant, O Admirant

 

Hy kort des Spaens ghesindes steert ^149:

150

Aen elcken kant.

 

 

 

Ghy hebt langh Mauritz doot ghesocht,

 

En Moordenaers daer toe ghekocht,

 

t'Fy Admirant, t'fy Admirant

 

(God lof) ten is niet volbrocht,

155

Dat feyt mechant.

 

 

 

Al wat ghy doet ten is maer wint,

 

Ghelijck ghy selver dat bevint

 

O Admirant, O Admirant

 

U saecken bet met God beghint,

160

Ghebruyckt verstant.

 

 

 

Waer bleef doe den grooten standaert ^161.

 

Ick denck dat Lieven ^162. was vervaert

 

Hoort Admirant, hoort Admirant,

 

Mauritz had te veel volcks vergaert

165

In Vlaenderlant.

132. Nieuwpoort werd door Maurits tevergeefs belegerd. De stad had het dus goed. Later begreep men dit niet en veranderde in noy d.i. node, dat dan als ‘benauwd’ werd opgevat.

132. moy. In Q. R. U. W. IJ noy.

134: deux en troy; twee en drie; een beeld aan het dobbelspel ontleend.

136 vlgg. In 1598 had de Admirant een aantal plaatsen in het Kleefse veroverd, waarbij heel wat wreedheid gepleegd is. Zeer bekend is b.v. de moord op den Graaf van Broek, waarop Van Lennep zijn Pleegzoon heeft geschreven.

149: de staart van het Spaans gespuis.

161. Bor geeft een uitvoerige beschrijving van een prachtige buitgemaakte standaard.

162. Lieven, gewone spotnaam voor de Zuid-Nederlanders; vgl. de Politieke Refer. uitg. der Vlaemsche Bibliophilen.

[p. 90]

 

En Lievens Broeck die stont heel ront,

 

Nu raet wat hij daer inne vont,

 

Gheen Admirant, gheen Admirant,

 

Ghegheten Broot meer dan een pont

170

In Vlaenderlant.

 

 

 

Rijck oft arme hoort na mijn

 

Wilt toch vreesen het groot ghepijn ^172.

 

Van d'Admirant, van d'Admirant,

 

Bisdom wenscht elck ghetrou te zijn,

175

Voor t'Vaderlant. ⁺

172. het groot ghepijn. In Q-DD de groote pijn; I. J. L. M voort gepijn.

+ I. J. L. M voegen een ondertekening bij: Niet meer soo dom. Deze was trouwens uit de voorlaatste regel gemakkelik aan te vullen.