Geuzenliedboek

166.
Beclach vanden Cardinael Albertus ghedaen, over het groot verlies, vande schans S. Andries, tot Rossum saen. ⁺

Op de vois vanden 79. Psalm: die Heydenen zijn in u erfdeel, &c.

De Geusen zijn
In Bomler Weert ghevallen,
Sy hebben mijn
Ontnomen met haer allen,
Een hupse Schans,
End daer toe sterck van mueren,
Tis een quaey cans

Voor my diet moet besueren,
Want met dees schans seer fel
Meend ick te winnen tspel,
Sulcx was oock al mijn mening
Maer t'is nu al crackeel ^12.,
Want nullo is mijn deel
Twelck my brenght in vercleeningh.

+ No 166. Naar N. Verder in E. I en alle latere, behalve K. O. P. S. V. Bij V.L. CLVII; Van Vloten II, 351; Van Duyse II, 1773; Loman, Twaalf Geuzel. n^o 12.
De tijd van vervaardiging is 1600, zoals I en Q ook aangeven. In 1599 was het fort St. Andries tussen Maas en Waal bij Heerenwaarden gebouwd door Andreas, Kardinaal van Oostenrijk, de zoon van Aartshertog Ferdinand, die, toen Albertus voor zijn huwelik met Isabella naar Spanje was gegaan, hier tijdelik het stadhouderschap waarnam. In 1600 werd het pas gebouwde fort door de muitende soldaten voor een grote som aan de Staten verkocht: de Spaanse bezetting gaf het fort drie dagen, nadat Maurits er voor was gekomen, over op 24 Maart.

12. crackeel: ruzie, herrie, narigheid.

[p. 82]

15

Om dat Nassou

 

Als een stout helt bevonden,

 

Hollandt ghetrou

 

Wil zijn tot allen stonden,

 

Die met ghewelt

20

Mijn volck daer quam bestrijden,

 

Twelck my seer quelt

 

Nochtans moet ick het lijden,

 

Ick wilde wel voorwaer

 

Dat dese schans aldaer,

25

Noyt en waer begonnen

 

Want tspel heb ick gherockt,

 

Maer den Geus seer verstockt

 

Die heeftet afghesponnen.

 

 

 

Gants seer onstelt

30

Zijn nu al mijn Papisten,

 

Dat sy haer gelt

 

Daer aen gingen verquisten,

 

Maer tmeeste spijt

 

Het welck my seer gaat stooren,

35

Dat ick t'verwijt

 

Van alle man moet hooren,

 

Ist Burgher ofte Boer

 

Elck een maeckt groot rumoer,

 

Ick en weet schier wat maken

40

Mijn krijchsvolk onghefaelt,

 

Dat wil oock sijn betaelt,

 

Den krijch moet ick wel staken.

 

 

 

Och nu is al

 

Mijnen moet gants verloren,

45

Ick ben ter pal ^45.

 

Och was ick noyt gheboren,

 

Al mijn betrou

 

Dat is mijn afgheweken,

 

Die schanssen bou ^49.

50

In Vlaenderlant ghestreken ^50.

 

D'een schans heet Fijlepijn ^51.

 

D'ander Patiency ^52. fijn,

 

Mijn fortres sterck van mueren

 

Vlaendren is nu gheschent,

55

Nieupoort, Brug ende Gent,

 

Moghen dat wel besueren.

 

 

 

Mijn vreucht verdwijnt,

 

Couragie loopt verlooren,

 

Maer siet het schijnt

60

Ick bender toe gheboren,

 

Ick heb den strick ⁶¹

 

Voor een ander ghehanghen,

 

Maer nu ben ick

 

Daer selver in ghevanghen,

65

Och wat sal ick gaen doen,

 

T'hert sinckt my inden schoen,

 

Door angst ben ick verslaghen

 

Elck roept met vollen crop,

 

De clapmuts moet haesop ^69.,

70

Wie duyvel soudt verdraghen.

 

 

 

Mijn leven dach

 

Geen meerder verdriet mach sporen

 

Ick heb den slach ^{73, 74.}

 

In Vlaenderlant verloren,

75

Mijne macht saen,

 

Die is my nu ontnomen,

 

Ick mach wel gaen

 

Al na den Paus van Roomen,

 

Mijn Heere menichfout

80

Verslaghen jonck en out

 

Dat mach ick wel beclaghen

 

Somma op dit termijn,

 

Isser wel drie dosijn

 

Ghevanghen en verslaghen.

45. ter pal: ik zit vast.

49. bou: trots.

50. ghestreken: mij ontgaan, gevallen; misschien ook is het hier passief: weggenomen. Maar het eerste lijkt ons het waarschijnlikste.

51. Filippine, een vesting in Zeeuws-Vlaanderen op last van Filips II aangelegd, werd de 21 Junie 1600 door Ernst Kasimir veroverd.

52. Patiency: een schans niet ver van Biervliet.

61 vlg. Vgl. de lezing van O. P in n^o 81, vs. 15.

69. haes op: aan den haal.

73, 74. Als dit op de slag bij Nieuwpoort zou doelen, zou drie dosijn in vs. 83 wat heel weinig zijn. Ook zou het vreemd zijn, dat daarvan slechts met een paar regels melding gemaakt werd. Wij zullen dus wel moeten aannemen, dat Albertus hier de vrees uitspreekt, dat hij de slag zal verliezen. Hij zegt dan: Ik heb den slag al verloren, want ik kan hem niet meer winnen.'

[p. 83]

85

O Gulden Jaer

 

Zijn dit u schoone vruchten,

 

Dat ick dus swaer

 

In groot verdriet moet suchten,

 

Moet ick alleyn

90

Dit cruys noch lang beerven,

 

Ick ducht certeyn

 

Dat ickt noch sal besterven,

 

Helpt my o Paus propijs ^93.

 

Helpt Cardinalen wijs,

95

Helpt ooc Bisschoppen mede,

 

Helpt Apten al ghelijck,

 

Helpt ghy Prelaten rijck

 

Helpt my in elcke steden.

 

 

 

Helpt Jacopijns ^99.

100

Helpt oock ghy Jesuijten,

 

Helpt Augustijns

 

Helpt al ghy Carmelijten,

 

Helpt oock ghy Prioors

 

Helpt Paters hooch verheven,

105

Helpt meed Pastoors

 

Helpt nichten ende neven,

 

Helpt Minnebroeders seer groot

 

Helpt oock Carthuysers bloot,

 

Helpt Nonnen wilt u rasschen ^109.

110

Helpt Paep en Coster fijn,

 

Helpt Monnick ende Bagijn

 

Oft t' vet loopt ^112. al in dasschen. ^112:

93. propijs: genadig.

99. Jakopijns: Dominikanen.

109. rasschen: haasten.

112. t'vet loopt. Deze lezing van I. J. L. M zal wel de juiste zijn; alle andere hebben t'verloopt.

112: of alles loopt mis.