Geuzenliedboek

160.
Een clacht onsoet,, Die Albertus doet,, Tot synder schanden,, Om dat hy moet,, Spelen Banckeroet,, Uut desen Landen, ⁺

Op de wijse: van Maximilianus de Bossu, etc.

Als ick all' mijnen teghenspoet,
(Met schand) moet sien en hooren,
Die my dees jonghe Prince doet
Van Orangien gheboren,
Dat cost my mijn vijf sinnen,, schier
Sal hy die Canse winnen,, hier
En mijn volck dus verstoren ^7..

Ick hadd' ghedacht in mijnen sin
Theel Nederlandt t' omringhen,
Hollant soud' my wel laten in
En Zeelandt soud' ick dwinghen,
Maer den Leeu die den Thuyn bewaert,
Die is my veel te fel van aert,
Hij comt my selfs bespringen.

Ter liefden van onsen heyligen quant,
Van Roomen hooch verheven,
Die my gaf dees Clapmuts ^17. viercant
Waegh' ick mijn lijf end' leven,
In Vranckrijck won' ick Amiens, ^19.
In Vlaenderen Hulst, na mijnen wensch, ^20.
En Calis most oock beven. ^21.

Hierom dacht ick met hooghen moet,
Die cans hadd' ick ghestreken,
Maer nu ist my al teghenspoet,
Het spel is heel verkeken,
Als ick ghedenck' hoe by Turnhout, ^26.
Mijn gantsche Leger wert gestout
Soo dunckt my therte breken.

+ No 160. Naar D. Verder in F—M. Bij V.L. CLI; Van Vloten II, 338.
Van dit gedicht bestaat ook een uitgave in piano, ‘Ghedruct tot Leyden, By Jan Theunisz, woonende aende Visbrugghe’. De Koninklijke Bibliotheek bezit daarvan een exemplaar (Pamfl. 1001).
Het opschrift luidt aldaar: ‘Een clachte onsoet, die Albertus doet,, tot zijnder schanden, Hy wort verwoet,, om dat hy moet,, uyt dese Landen.’
Zelfs in de spelling zijn er slechts geringe verschillen met onze tekst.
Over de melodie zie bij n^o 72.
Ongeveer van het einde van 1597.

7. verstoren: vernietigen.

17. clapmuts: muts met kleppen of kwasten, de kardinaalshoed. Albertus was reeds in 1577, op 18 jarige leeftijd, kardinaal geworden.

19. Zie het vorige lied vs. 15.

20. In Augustus 1596.

21. Hier kan alleen gedoeld worden op de inneming van Calais in 1595.

26. 22 Jan. 1597.

[p. 62]

 

Doen ick hier eerst quam in Brabant,

30

Van vrede woud' ick praten,

 

Maer elck verclaerde my vyandt,

 

End' spanden mette Staten,

 

Sy en vraghen na Peys noch na ^33. accoort,

 

Maer vallen my met gewelt ^34. aen boort,

35

Dat ick tLant moet verlaten.

 

 

 

Alpen en Rijn-berck ben ick quijt, ^36.

 

Camillien Schants vol vromen, ^37.

 

Moeurs, Goor, end' ^38. Grol (in corten tijt)

 

Die sijn my oock ontnomen

40

Maer Amiens (dwelck my meest quelt)

 

Daer is de Lelij met gewelt,

 

Wederom inn' ghecomen ^42..

 

 

 

Breevoort can ick vergeten,, niet,

 

Die waren my ghetrouwe,

45

Sy spraken hooch ^45. vermeten,, siet,

 

Wat passen wy op Nassouwe.

 

Maer den Crijchshelt cloeck onverveert,

 

Die viel daer aen met schilt en sweert,

 

Dus quamen sy in rouwe.

 

 

50

Oldenzeel end' Otmarssen mee, ^50.

 

Die zijn my oock ontvloghen

 

Het huys van Linghen, end' Enschede, ^52.

 

Zijn al int net ghetoghen,

 

Somma daer isser juyst een dosijn

55

Die my dit Jaer ontweldicht zijn,

 

Van dees Luthers deurtoghen ^56..

 

 

 

Ick mach nu wel verlaten,, fier,

 

Brabant dees schoon' Warande,

 

Want men stroyt achter straten,, hier,

60

Pasquillen t'mijnder schanden,

 

Daer in datmen te weten doet,

 

Hoe dat de Clapmuts Banckeroet, ^62.

 

Moet trecken uuten Lande. ^63.

33. Het twede na ontbreekt in de plano.

34. met ghewelt. De plano met forts.

36. Alpen stad in de buurt van Rijnberk. Beide werden in Augustus 1597 door Maurits genomen.

37. Over de Camillienschans bij Bor IV. 346. De schans lag bij Meurs en was genoemd naar Cammilli d'Aquino een Italiaan, ‘die lange tijd Gouverneur van Meurs was geweest.’ De volgende plaatsen zijn alle op dezelfde tocht in Augustus en September 1597 genomen.

38. end' ontbreekt in de plano.

42. ghecomen. De plano ghenomen.

45. hooch. De plano noch.

50. Oldenzeel: 22 October; Ootmarsum: 21 October.

52. Linghen: 12 November; Enschede: 18 October.

56. deurtoghen: doortrapt.

62. Banckeroet. De plano seer verwoet.

63. De plano Moet verlaten dees Landen.

[p. 63]

 

Och const ick haer een Vossen vel,

65

Listich om d'ooren strijcken,

 

Ghelijck de stoute Griecken snel

 

Aan Troyen lieten ^67. blijcken,

 

Hoe soud' ick dan met sweert end vier,

 

In voerend 'Inquisitie hier,

70

Verschoonen arm noch rijcken.

 

 

 

Maer voor een afgesetten ^71. Sant,

 

Word ick van Elck ghehouwen,

 

Het welck my is een groote schant,

 

Ick mach mijn hooft wel clouwen,

75

Dat ick van dit Luthers geslacht,

 

Dus word ghequelt dach ende nacht,

 

Ick moet mijn gall schier spouwen.

 

 

 

Mijnen persoon vol weerdicheyt,

 

Van Oostenrijck gheboren,

80

Ghesonden van uwe heylicheyt,

 

Als Gouverneur ghecoren

 

Die heetmen hier een Ypocrijt,

 

Een Wolf ghecleet in schaeps habijt,

 

Om tChristen bloet te smoren.

 

 

85

Och Paus Heylighe Vader goet,

 

Hoe sietmen u onteeren,

 

Van dit Calvijns gespuys verwoet ^87.

 

Die u Pardoen blameren,

 

Aflaet, Zielmissen, en Bevert gaen ^89.,

90

Ende Melis inde Halve maen,

 

Sy alle refuseren.

 

 

 

Beelden van Gout, van hout, van steen,

 

O Heylich vat van Roomen,

 

En tVaechvier oock ^94., achten sy cleen,

95

Sy seggen, tzijn al droomen,

 

Van Cappen end Casuyvelen bloot,

 

Maecken sy Geuse Boxens ⁹⁷ groot,

 

Zoo wijt ^98. ist nu ghecomen.

 

 

 

Oorlof all' mijn vrienden vailliant,

100

Noch hier end daer geleghen,

 

Adieu ghy en crijcht geen onderstant,

67. lieten. De plano deden.

71. afgesetten. D heeft afgeseten, dat wel een drukfout zal zijn; in F is het dan ook veranderd. Afgeseten zou alleen kunnen betekenen ‘die afstand gedaan heeft’, wat hier toch minder past.

87. verwoet. De plano onvroet.

89. bevert gaen: een bedevaart doen.

94. oock ontbreekt in de plano en in I. De laatste heeft Vaghevyer.

97 boxens: broeken.

98. Zoo wijt. De plano So veer.

[p. 64]

 

Wat batet veel gesweghen

 

Want Mauritz maecket veel te bont,

 

Hy kaest ^104. met ballen van veertich pont,

105

Dat spel is mi ^105. ongheleghen.

 

 

 

Adieu Brabant, adieu Vranckrijck,

 

Adieu Rijnstroom gepresen,

 

Adieu cleyn end groot all' ghelijck,

 

Adieu segh ick mits desen,

110

Wanneer ick nu in Spaengien coem, ^110.

 

Seer cleyn sal mijnen willecoem ^111.

 

By onsen Coninck wesen.

 

 

 

Ghecomponeert by I. W. M.

104. kaest. De plano en I (J. L. M) kaetst.

105. mi. D heeft de drukfout nu, die alleen in K in my verbeterd is, maar door alle andere overgenomen. De plano heeft mi.

110. I. J. (L. M) Als ick in Spaengien treck wedrom.

111. I. J. (L. M) willekom.