Geuzenliedboek

159.
Nieu Lof-sang over de Victorien vercregen Door zijn Excel. zedert Augusti negen. 1597. ⁺

Op de wijse: Den tijt is hier,, datmen sal vrolijck wesen.

Godts goetheyt groot,
Die door 'tbloedt van Nassouwen
Wy nu aanschouwen,,
Wilt melden openbaar:
S'landts vyandt snoodt,
Die 'tNeer-lant tracht ^6. benouwen
Doet God ^7. verflouwen
Tot onsen troost voorwaer:
t'Opset zeer swaar,
En des Tyrans ghedacht,

+ No. 159. Naar D. Ook in F-M. O. P. S. Bij V.L. CL.
Het gedicht is uit het laatst van 1597.
Het is dezelfde melodie als van Tribulatie ende Verdriet, die Tijdschr. v. N. Ned. Muziekgesch. I. 169 uit Thysius gegeven wordt. Zie ook Tijdschr. v. Ned. T. en Lett.k. X, 178 en Van Duyse I, 583.

6. tracht. I. J. L. M. S wil.

7. Doet God. I. J. L. M. S Godt doet die.

[p. 59]

 

De Heer niet lyden ‘wil’

 

Maer selve voor ons stryden ‘wil’

 

End ons bevryden ‘wil’

 

Door een dien-men cleijn acht.

 

 

15

 Amiens sterck, ^15.

 

Was listich inghenomen

 

't Welck scheen te vromen,,

 

Den Cardinael Albrecht:

 

Doch stracks nae 'twerck,

20

De Coningh sonder schromen

 

Te veldt ghecomen,,

 

Zijn stadt weder belecht:

 

Die hy bevecht,

 

En met accoort krijght weer:

25

En deed' betalen,, so

 

Grootschand', den Cardinalen,, sno

 

Spaanjaarts en Walen,, blo,

 

Aldaer, oock weken veer.

 

 

 

Der Staten-Heldt,

30

Gingh doe, door Gods ghenaden,

 

Hem clouck beraden,

 

Alsmen daar minst op docht:

 

Voughd' hem te veldt,

 

Als Krijghsman clouck in daden,,

35

Dies onbeladen

 

De Stadt Berck ^36. hy besocht:

 

Die hy oock broght,

 

In tien daghen aen t'Landt:

 

Daer hy uyt trecken,, sach

40

'tVolck dat hem te begecken,, plach

 

'tWelck men ontdecken,, mach,

 

t'Gods eer, en t'haerder schandt.

 

 

 

Voor Meurs seer cort,

 

Ging hem Graaf Maurits voughen

45

'tWelck haar beloughen, ^{45, 46:}

 

Spaanjaarts noch Walen prat:

 

Die hem oock 't Fort,

 

In vijf daghen op droughen

 

t'Zijnder ghenoughen,

50

 't Casteel en oock die Stadt:

 

Meest elck vrees hadt,

 

Voor dees Graaf, op dat pas:

 

Dees bittre quanten,, doe

 

Moghten nae de Vier canten ^54.,, toe,

55

En hem inplanten,, hoe,

 

Haar glas verloopen was.

 

 

 

Fluck ⁵⁷ over Rhijn,

 

Voor Grol, ging 'tPaerd-volck draven,

 

'tVoetvolck haar gaven,,

60

Seer clouck om dees Stadts-vest:

 

Veel Krijghs-volck fijn,,

 

Sachmen daer willich slaven

 

Pejoniers graven,

 

En 'tBoots-volck doen haer best: ^64.

65

Dies (als de rest,)

 

In daghen seventien,

 

Door ons Vier-ballen,, veel

 

Haar moet bestont te vallen,, heel

 

Sonder te callen,, veel,

70

Was de Stadt oock ons lien. ^70.

 

 

 

Brevoord men sach,

 

Des morghens refuseren,,

 

'tParlementeren

 

Seer trots, spytich en fier:

75

Dien eyghen Dagh, ^75.

 

Sochten zy t'accorderen

 

Ghenaad begheren,,

 

Van dees Graaf goedertier:

 

Wiens Krijghs-volck hier,

80

(Siende de Bres niet quaad)

 

Zijn opghesteghen,, fel

 

Die oock in daghen neghen,, snel

 

Die Stadt in creghen,, wel,

 

En 'tSlot op zijn ghenaad. ^84.

15. In Maart 1597 werd Amiens door de Spanjaarden door een krijgslist overvallen en genomen. Hendrik IV rukte onmiddellik op en sloeg het beleg om de stad. In Aug. trok Albrecht uit de Nederlanden op om de stad te ontzetten.

36. Berck: Rijnberk, dat 20 Aug. door Maurits genomen werd.

45, 46: waarover Spanjaarden noch Walen zich hadden te verheugen, Meurs werd 20 Sept. overgegeven.

54. vier canten staat in de druk als één woord. Maar de bedoeling moet wel zijn: de soldaten der bezetting konden naar alle windstreken vluchten en zich zelf inprenten, dat hun tijd voorbij was.

57 Fluck is geen drukfout voor fluks, al is dit laatste de gewone vorm.

64. Blijkbaar deed het bootsvolk van de schepen, die Maurits voor de tocht naar Rijnberk gebruikt had, nu te lande dienst.

70. 26 September ging Groenlo over.

75. Van deze poging ‘dien eyghen dagh’ om te accorderen, meldt Bor niets.

84. Op 9 October werd Bredevoort stormenderhand genomen en geplunderd.

[p. 60]

85

 Enschede roock, ^85.

 

'Tverloop al van der saken

 

Men sach haar raken,

 

Verbaest, en in den dut:

 

Die Ootmaers oock,

90

Accoort met ons quam maken

 

Alst hoorde craken,,

 

'tBeghin van ons gheschut:

 

Tente noch Hut,

 

En was daer schier ghestelt:

95

Maar Gods handt crachtelijck ^95.,,

 

Haer selfs verbaast onsachtelijck: ^{96. + +}

 

En doet waarachtelijck,

 

Dat s'vyandts cracht versmelt.

 

 

 

Oldenzeel dreyghd', ⁹⁹

100

Oock wederstandt te doene,

 

Door t'Garnisoene,,

 

Daer 't mede was beleyt:

 

Maar t'hooft haast neyghd',

 

Onder Graaf Maurits coene,

105

Alst gingh bevroene,,

 

Wat voor haar was bereyt:

 

Door Gods goetheit,

 

Was 't ons den vijfden dagh: ^108.

 

Met hert en sinnen,, vroedt

110

Looft God, die ons 'tSpel winnen,, doet

 

Waerdoor t'Spaans spinnenbroedt,

 

Men Twent verlaten sach.

 

 

 

Prince

.

 

Linghen gaf God, ^113.

 

Desen Prins in twee weken

115

'tHeeft claar ghebleken

 

Dat Gods handt met hem wrocht:

 

Hier hebt ghy 'tslot,

 

Dat ons noch ghingh ontbreken

 

Wie soud vol-spreken

120

'tProfijt van dees Krijghs-tocht:

 

Begost, volbrocht,

 

In drie maenden ontrent:

 

Wilt God lof singhen,, nou

 

Die den Spaanjaart verdringhen,, wou,

125

En Linghen dwinghen,, wou,

 

Door Maurits l'excellent.

85. 18 October gaf Enschede zich over, 21 Oct. Ootmarsum.

95. crachtelijck. Deze vorm, die D. O. P ook hebben, wordt door het rijm gevorderd; maar F heeft de drukfout crachtichlijck, die door alle andere is overgenomen. I. J. L. M. S hebben nu ook onsachtichlick en warachtichlick.

96. selfs ontbreekt in I. J. L. M. S.

+ verbaast zal wel drukfout zijn voor verbaart: Gods hand toont zich streng.

+ onsachtelijck. D onschachtelijck, drukfout.

99 vlgg. Dit koeplet ontbreek in O. P.

108. 22 October.

113. Lingen, dat 12 November overging, behoorde tot de bezittingen van Maximiliaan van Buren, de vader van Anna, de eerste vrouw van Willem van Oranje. De voogden van Anna hadden het graafschap echter aan Karel V verkocht.

[p. 61]