Geuzenliedboek

114.
Een nieuw Liedt van de couragieuse Brusselaers, ⁺

Op de wijse, Wilhelmus van Nassouwe.

Ghy Brusselaers met couragie
Voleynt u saken wijs,
Ghy crijcht voor uwe gagie ^3.
In alle steden prijs,
Want elck is wel ghedachtich
Hoe dat ghy onbelaen,
Den thienden Penninck eendrachtich,
Hebbet weder gestaen.

+ No. 114. Naar N. Verder in E, I en alle volgende, behalve K.S.V. Bij V.L. CX; Van Vloten II, 163.
Het lied is van omstreeks de zomer van 1576, toen bij het toenemend oproer onder de Spaanse troepen na de dood van Requesens en de inneming van Zierikzee te Brussel ‘de daar nog vertoevende Spaansche generaals en ambtenaren zoo goed als gevangen [waren] te midden eener vijandige bevolking, door de geruchten van een aanval der Spaansche troepen in onrust gehouden, door de geheime woelingen der aanhangers van Oranje aangezet’ ( Blok III, 168; vgl. ook Bor I, 693). Niet onmogelik, dat het lied, zoals meer, uit de omgeving van de Prins komt. Het komt me voor, dat het ouder moet zijn dan het dekreet van 26 Julie, waarbij de Spaanse soldaten voor opstandelingen werden verklaard.

3. gagie: loon.

[p. 260]

 

Ghy crijcht der Leeuwen namen,

10

Wantmen u vroom bevint,

 

Mits dat ^11. ghy altesamen,

 

So eenich zijt gezint,

 

Om de spaensche vyanden,

 

Nu te brenghen ten val,

15

Die hier des Conincks Landen,

 

Bederven over al.

 

 

 

De Spangiaerden vileynich,

 

Roeyt ghy vromelijck uyt,

 

Hoewel sy zijn hier weynich

20

Zy schatten ⁺ t'Lant over luyt, ^20.

 

Maer sy comen tot schande,

 

En die Raedt met haer spreeckt ^22.

 

Want God seer goederhande,

 

Alsulcken Raetslach breeckt.

 

 

25

Sy zijn op dees condicy

 

Ghecomen in het lant

 

Om de Inquisicy

 

Te stellen in den trant ^28:

 

Maer niet by s'Conincks belasten ^29.,

30

Maer door Granvelle loos,

 

Die sandt veel vreemde gasten,

 

Die hy ^32. daer toe verkoos.

 

 

 

Sy quamen als bloode ^33. honden,

 

Het bleeck terstont seer wel,

35

Men hevet wel bevonden,

 

Sy vielen te rebel ^36.,

 

Want als wy nu dit vaten

 

Sy deden bot en slecht ^38.:

 

Teghen sConincx Placcaten,

40

Ja teghen reden en recht.

 

 

 

Dit hebben wy verdraghen,

 

Wel thien jaren lanck,

 

Dat wy laghen beslaghen

 

In des Spangiaerts bedwanck,

45

En ghehoort de spaensche sprake

 

Die ons verdriet den tijt,

 

Nu is Brussel d'oorsake,

 

Dat wy die worden quijt.

 

 

 

Elck is op haer vergrammet,

50

Ja die Staten nu oock:

 

Brussel seer vyerich vlammet,

 

Over al ^52. gaet op den roock: ^52:

 

Die van Antwerpen ghepresen,

 

Die coopen torf en hout,

55

Willen sy daer langher wesen,

 

Sy sullen worden cout.

 

 

 

Nu roept met accordatie,

 

Den ghemeynen raet,

 

Craemt ^59. op ghy Spaensche Natie

60

Tis beter dat ghy gaet,

 

Elck is op u verbeten

 

Want ghy zijt hier suspect,

 

Of ghy sult worden ghesmeten ^63.,

 

En ^64. ghy niet en vertreckt.

11. Mits dat: doordat.

+ — schatten: brandschatten.

20. overluyt: openlik.

22. Voor de gedachtegang zouden vss. 21 en 22 van plaats moeten wisselen; de Spanjaarden brandschatten het land en de Raad van State onderhandelt met hen.

28: Aan de gang te brengen, op weg te helpen.

29. belasten: opdracht.

32. hy ontbreekt in N, drukfout, nergens anders.

33. bloode. I. J. L. M bloo; P bloedt-honden. Al klinkt deze laatste lezing ons gewoner, toch zal het wel een willekeurige verandering van P zijn.

36. rebel: onhandelbaar.

38. bot en slecht: ronduit gezegd.

52. Over al. I. J. L. M Altsints; P Allom.

52: Overal ziet men de rook opstijgen, nl. van het oorlogsvuur. Ook de Antwerpenaars maken zich voor de strijd gereed. Willen de Spanjaarden daar langer blijven, dan zullen zij het hard te verantwoorden krijgen.

59. Kraemt op: pakt uw biezen.

63. ghesmeten: geslagen.

64. En: indien. Deze, zeker wel juiste, lezing hebben alleen N. O. De andere hebben dit gebruik van en blijkbaar niet meer gekend en hebben dus veranderd. I. J. L. M lezen Indien; P In; Q- DD Soo.

[p. 261]

65

Elck roept gaet heen na Spangien

 

Met wercken ongheveert ^66.,

 

Want Appelen van Orangien

 

Zijn hier seer wel begheert,

 

Gaet heenen maeckt kabassen ^69.

70

Snijt Vijghen en Rosijn

 

Die vruchten zijn al ghewasschen

 

Bequamen is den termijn. ^72:

 

 

 

T'is waert om te vertrecken ^73.

 

Dat ghy nu moetet vlien,

75

Ghy die in alle plecken

 

So seer hier waert ontsien,

 

En nu zijt ghy versteken ^77.,

 

Van elck int Generael

 

T'is t'Ouwenaerden ghebleken, ^79.

80

Te Brussel princepael.

 

 

 

Dit is mijn herten ^81. wenschen

 

Daer ick na heb ghehaeckt,

 

Dat nu voor alle menschen,

 

Den Peys mach zijn ghemaeckt

85

Datmen in allen steden

 

God mochte prijsen vry,

 

Hy is een Vader vol vreden,

 

Die blijft ons altijt by.

66. ongheveert: ongevaarlik, dus met werken des vredes.

69. kabas: korf.

72: Het is een geschikt tijdstip, nl. om weg te gaan en aan het werk te gaan.

73. vertrecken; verhalen,

77. versteken: verworpen, verstoten. N. O. Q. R. U. W. IJ versleghen, blijkbaar een door lateren overgenomen drukfout.

79. Blijkbaar had men te Oudenaarden, evenals te Brussel, het Spaanse garnizoen uit de stad gejaagd.

81. mijn herten. N mijn hert en, drukfout; I. J. L. M mijns herten.