Geuzenliedboek

[p. 237]

103.
Een nieu Liedeken vande miraculeuselicke verlossinghe der Stadt Leyden. ⁺

Op de wijse van den Lxvi. Psalm.

Sijt al verheucht, wilt den Heer loven,
Sijn name hier ghebenedijt:
Hy heeft ghethoont zijn cracht van boven,
Aen zijn volck, dwelck hier wort benijdt:
Dit vindt ghy opentlick beschreven
Int Oude Testament seer claer,
Wat hy door zijn cracht heeft bedreven
Aen haer die zijn Wet houden gaer.

In onsen tijden condt ghy mercken
Hoe Godt voor Hollant strijdt end vecht.
In Zeelant thoont hy wonder wercken:
Hy begaeft rijcklick synen knecht
Den Edlen Prince van Oraingnien
Met wijsheyt teghen tPaus ghewelt,
Teghens thoovaerdich volck van Spaignien
Heeft hy hem als een Hooft ghestelt.

Hy heeft weerstaen met weynich mannen
Soo meenich duysent Helden cloeck,
Die hem meynden uut tLandt te bannen,
Oft hem te helpen om den hoeck.
Maer Godt heeft haer meest al verslaghen
Die op haer macht hier droeghen,, moet
En wil haer opentlicken plaghen:
Godts hulp zijn volck ghenoeghen,, doet. ^24.

Dit mach een yegelick wel aenschouwen
Hoe Gods vyanden zijn gheplaecht,
Als sy op haer macht ghinghen bouwen,
Te Scheep, te Landt zijn sy verjaecht.
Voor Haerlem wast niet thaerder vromen:
Voor Alckmaer werden sy beswaert:
Bossu werd met zijn volck ghenomen:
In Zeelandt sijn sy niet ghespaert.

+ No. 103. Naar A. Verder in B-D.F-M.S.CC.DD. Bij V.L. XCIX; Wackernagel n^o 89; Van Vloten II, 135.
De Psalm is van Datheen.
Kort na het ontzet van Leiden gemaakt, waarschijnlik door iemand, die zich bij het volk van Boisot bevond.

24. Gods hulp maakt dat zijn volk zich kan verblijden; ghenoeghen is werkwoord.

[p. 238]

 

Voor Leyden quamen sy ghestreecken

 

Tot twee diversche stonden stout:

35

Seer corts daer nae zijn sy gheweecken,

 

Verblijdt was doen jonck ende oudt.

 

Op menschen troost strecten ons sinnen,

 

Dit wel aenmerct bysonderlick,

 

Hier meed en mochten wy niet winnen:

40

Gods wercken die zijn wonderlick.

 

 

 

Daer nae quamen sy weer voor Leyden

 

Met al haer macht end Spaensch ghespuys:

 

Sy ghinghen haer int Lant verspreyden,

 

Tot Schansen maeckten sy elck huys.

45

Sy meynden Gods volck te verpletten

 

Die van Victuaille waren,, bloot:

 

Sy riepen: Wie sal u ontsetten?

 

Bespottende seer haren,, noot.

 

 

 

Noch seyden dopgheblasen ghecken

50

Tot die van Leyden excellent:

 

Men soud eer metter handt bedecken

 

De Son en tgantsche Firmament

 

Eer u de Geuskens souden helpen:

 

Gheboren blinden sullen sien

55

Als sy u commers nooden stelpen:

 

Denckt niet dat u hulp mach gheschien.

 

 

 

Gheen Garnisoen was inde Stede

 

Dan Burghers cloeck, stout en vaillant:

 

Tot Godt almachtich was haer bede,

60

Dat hy haer wilde doen bystandt.

 

Sy waren soo seer vast beslooten,

 

Het was te sien afgrijselick:

 

Dit heeft den goeden Prins verdrooten,

 

Hy vondt een middel prijselick.

 

 

65

De Dijcken over IJsselmonde

 

Werden doorgraven sonder vaer,

 

Tzeewater liep ten selven stonde

 

Door al de gaten hier en daer.

 

Uut Zeelandt quam tot onser baten

70

Boisot den vromen Capiteyn,

 

Met Bootsghesellen en Soldaten,

 

Tot by ses hondert groot en cleyn.

 

 

 

Met Schuyten en Galeyen lustich

 

Sijn sy ghevaren over tvelt:

75

Vier half Cortouwen ^75. laghen rustich

 

In Delfsch Coorenschuyten ghestelt.

75. half cortouwen; kartouwen zijn een soort kanonnen van zwaar kaliber, 24 ponders. Half kartouwen zijn natuurlik van kleiner kaliber; naast elkander staan hele en halve cortouwen genoemd in n^o 152, vs. 27.

[p. 239]

 

Sy trocken heen als vrome Hanssen ^77.,

 

Sy deden over al exploot,

 

En wonnen achtentwintich Schanssen,

80

Daer bleef soo menich Spaengiaert doot.

 

 

 

Dees Stadt was vijf maengen beleghen:

 

Der Spaengiaerts Capiteyn Baldeez

 

Meynende de Burghers te beweghen:

 

Haer op te gheven hy seer preez.

85

Hy creech voor antwoordt als den slechten

 

Soo lang wy hebben handen,, siet

 

Om eten deen, dander om vechten,

 

Soo comen wy tot schanden,, niet.

 

 

 

Doen ons volck tSoeterwou na quamen

90

Daer lach des vyants groote macht,

 

Met Paerden en Voetvolck altesamen

 

En hielen daer seer stercke wacht,

 

Voor sulck ghewelt, hoort mijn ontbinden ^93.,

 

Heeft ons volck schrickelick versucht:

95

Maer Godt sondt storm, en stercke winden,

 

Den vyandt is by nacht ghevlucht.

 

 

 

Hoort wat den selven nacht gheschieden

 

Doen Godt de Spaengiaerts heeft gheport

 

Dat sy van Leyden moesten vlieden,

100

Een groot stuck muers is neer ghestort:

 

Tbolwerck, en oock de aerden wallen

 

Ghemeten vijftich passen lanck

 

Sijn neder inde vest ghevallen:

 

Aenmerckt nu oft de Stadt was cranck.

 

 

105

Des morghens vroech dry in October

 

Werd men ghewaer Godts wonderdaet,

 

Uut Leyden sachmen de Schans over

 

De Schuyten voeren sonder laet ^108.,

 

Met Broodt, Bier, en ander Provande,

110

Sonder belet naar tStadt verblijt:

 

Sy dancten Godt menigherhande,

 

Sijn naem wert daer ghebenedijt.

 

 

 

Die vander Stadt quamen gheloopen

 

Met blijd gheschrey ons volck te moet,

115

En baden seer deerlick met hoopen:

 

Met een stuck broots ons bystant doet,

77. vrome Hansen; dappere banjers.

93. ontbinden: uiteenzetting, verhaal.

108. sonder laet: zonder pas, zonder dat zij verlof hadden gekregen om te passeren.

[p. 240]

 

Tis meer dan ses weken gheleden

 

Dat wy gheen broot hebben gheproeft:

 

Den rijckdom heeft sulcx oock ghebeden,

120

Een steenen hert moest zijn bedroeft.

 

 

 

Elck een hoordemen daer ghewaghen:

 

Willecom Vrienden hertelick,

 

Ghy hebt verlost dees Stadt van plaghen,

 

End al ons Burghers smertelick.

125

Ons Volck antwoorden wijselicken:

 

Gheeft Godt alleen prijs ende eer:

 

Looft hem (en denct) tis prijselicken,

 

Hy is in noot ons Godt en Heer.

 

 

 

O Hollant fray niet om verschoonen, ^129.

130

Die Christum nu hebt aenghedaen,

 

Wilt over al dit wonder thoonen,

 

Van Gods Wet wilt niet afstaen:

 

Al hebt ghy lang gheweest in lijden,

 

U droefheyt is in vreucht verkeert,

135

Dus wilt u inden Heer verblijden,

 

Sijn Lof tot alder tijt vermeert.

 

 

 

Ghy Nederlanden Rijck en Machtich,

 

Die tot u Vrijdom liefde draecht,

 

Houdt doch voor ooghen dit werck crachtich

140

Het Spaensche ghespuys nu van u jaecht,

 

Sonder u hulp moeten sy vluchten.

 

Denct wat Thantwerpen is ^142. gheschiet;

 

Sy steken vol van Neroes cluchten ^143.,

 

Haer voortstel ^144. is moort en ^144. verdriet.

 

 

145

Laet haer in Spaingien sporten breyen ^145.,

 

Ezels en Koeyen drijven,, daer

 

Dees Ghuyten sendt na haer contreyen

 

Op dat sy moghen blijven,, daer:

 

Tzijn meest al Fielten ^149. en Roffianen ^149.

150

Die ons hier quellen spottelick:

 

Tzijn Beuls der Papen, en Maranen,

 

Wie anders denct doet sottelick.

129. Dat zo schoon is als het maar wezen kan.

142. is. A heeft in, drukfout, reeds in B verbeterd.

143. cluchten: streken.

144. voortstel: plan, doel.

144. en. A heeft een, drukfout, reeds in B verbeterd.

145. sporten breyen: manden vlechten; vgl. no 84, vs 25. Vijchcorven connen zy breyen.

149. Fielten. In A-D. F-H. is dit gedrukt Fieltz; I begreep deze afkorting niet meer en drukte Fielts, wat J. L. M. S overnamen. CC en DD hebben weer Fieltz. Heeft dus CC een oude uitgave voor zich gehad?

149. Roffianen: schurken.

[p. 241]

 

Prins die dit Liedt eerst heeft ghesonghen,

 

Hy kent seer wel des Paus ghedrocht,

155

Uut Spaengnien is hy haer ontspronghen,

 

Hy was na in haer feest gherocht.

 

Wacht u voor dInquisiteurs handen,

 

Die sConincks Soon hebben vermoordt, ^158.

 

En vecht nu voor u Vaderlanden:

160

Maect met Hollant een goet accoordt.

Schout abuys. ⁺

158. Don Carlos wordt meermalen als een vijand en slachtoffer der inquisitie voorgesteld (gestorven 1568).

+ Welke dichter de zinspreuk Schout abuys gebruikte, weten wij niet. Van Doorninck, 2e druk, geeft Schout 't misbruyck op als zinspreuk van J. van den Eede, die ons geheel onbekend is.