Geuzenliedboek

81.
Den iiij. Psalm Ducis Albani, ⁺

op de wijse vanden ix. Psalm. Heer ick wil u uut sherten gront.

Ke Marvillie, Ke Diablos,
Moet ick nu te voet end te Ros
Wijcken van Alckmaer cleyn van waerden,
So werd ick niet gheacht op Aerden.

Renego Dios, is dat waer,
Dat mijn Wissel int openbaer,
Uut Spaengien te ruggh is ghesonden,
Dit gheeft my thert veel sware wonden.

Sal ick nu door ghebreck van ghelt,
Ruymen moeten al uut dat Velt?
Sal ick moeten Banckerotteeren,
Na Spaengien schampen ^12. met oneeren.

+ No. 81. Naar A. Staat in dezelfde drukken als het vorige. Bij V.L. LXX; Van Vloten II, 71.
Het lied is van Desember 1573, zoals de aan het vliegend blaadje ontleende ondertekening aanduidt. Het Gentse hs. heeft ook 2 Dec. 1573.
De wijs naar de psalmen van Datheen.

12. schampen: vluchten.

[p. 189]

 

Ben ick dan niet op een Vleesbanck ^13.,

 

Sonder ghelt is mijn macht heel cranck

15

Inden strick ben ick dan ghevanghen,

 

Daer meed ick ander meynd te hanghen ^16..

 

 

 

Heylighe Vader, bon Compagnoen,

 

Wat sal ick dese Geusen doen

 

Want het gaet my teghen mijn gissen,

20

Ick vrees, ick sal tLandt moeten missen.

 

 

 

Bijtschapen, Prelaten, coemt voort,

 

Papen, Knuncken ^22., sendt ghelt aen boort,

 

Laet u Hoeren wat abstineeren

 

En wilt het ghelt tot my waert keeren.

 

 

25

Vargas ^25., del Regio mijn Bloetraet,

 

Vitelle ^26. zijt mijn toeverlaet,

 

Is nu u Raet gantslick verlooren,

 

So sullen wy hier moeten smooren.

 

 

 

Ghy Spaenschen Adel met u pracht,

30

Ick heb u tot veel Staets ghebracht:

 

Uut den dreck heb ick u verheven,

 

Weet ghy my nu gheen troost te gheven.

 

 

 

Ghy Oostersche Canonicken ^33. vry,

 

Adiaphoristen staet my ^34. by:

35

Hertoch Eerick ^35. met u ghesellen,

 

Hertoch Oleff ^36. wilt Vendel vellen ⁺.

 

 

 

Maghercool ^37. ghy die placht int Velt

 

Den Duyvel te dienen om ghelt,

 

Schouwenburch ^39. brocht Sneecken ^{39. + +} by hoopen,

40

Nu tghelt op is, nu gaense loopen.

13. vleesbanck: pijnbank.

16. hanghen naar het Gentse hs.; A. I. J. L. N hebben vanghen; Q-DD pranghen; O. P Die ick voor een ander had gehanghen.

22. Knuncken: kanunniken.

25. Vargas: ‘de Licentiaet Johan de Vergas Spangiaert, een ongeleerd en bloetgierig mensch so wel gebleken heeft. De fame gink dat hy uit Spangien was gebannen, noch waren in den selven Raed Doctor Louijs Del Rijo’ enz. Bor I, 185.

26. Vitelle: Chiappino Vitelli, overste Luitenant van Alva's leger.

33. Met de Oostersche Canonicken zullen wel de Grieks- Katholieke geesteliken bedoeld zijn, met de Adiaphoristen de aanhangers van de mening van Melanchthon, die verschillende gebruiken en voorwerpen wilden behouden. Alva roept dus in deze uiterste nood allen op, die niet geheel met de kerk hebben gebroken.

34. my ontbreekt in A.

35. Hertoch Eerick. Erich II van Brunswijk, die in 1546 van Protestant Katholiek was geworden, een rol speelde in de Schmalkaldiese oorlog, in de slag bij St. Quentin meestreed, en na het aanbieden van het Smeekschrift voor Margaretha troepen had geworven. Later was hij in dienst van Alva en van Requesens. Vgl. Bor I, 42, 169 enz.

36. Hertoch Oleff. Waarschijnlik wordt bedoeld Adolf van Holstein-Gottorp, in 1572 door Alva in dienst genomen om de Geuzen in het Noorden te bevechten. Vgl. Bor I, 382.

+ — vellen: laten zakken.

37. Wie met Maghercool bedoeld wordt, is mij niet duidelik. Misschien Mondragon.

39. Schouwenburch. Dit is niet de in n^o30, vs. 18 genoemde, maar Bernard van Schauwenburg, die blijkbaar bij Alva zeer in de gunst was. Vgl. Nieuw Nederl. Biogr. Wdb. II, 1274.

39. Sneecken, dat, als ik mij niet vergis, alleen in A gelezen wordt tegenover Specken van de andere, was blijkbaar een scheldnaam voor de Duitsche soldaten. Schouwenburg toch had een regiment Duitschers op de been gebracht. De naam zal echter niet zoo algemeen bekend geweest zijn en daarom in de latere drukken vervangen zijn door het bekendere Specken. Ook suycken van het Gentse hs. is eerder uit sneecken dan uit specken voortgekomen. Men leest nl. aldaar:

Ghy, die den duyvel placht om gelt
Te dienen es u macht gesmelt.
Wonden en suycken brocht ghy by hoopen
Nu 't gelt uut es, nu gaet ghy loopen.

+ Deze verzen zijn stellig een latere lezing dan die in het Geuzenliedboek.

+ Sneecken kan niet anders zijn dan het Duitsche Schnecken d.i. slakken; suycken zal wel hetzelfde zijn als suycten d.i. ziekten.

[p. 190]

 

Een troost is voor my noch int lest,

 

Die Spaensche Santen helpen best,

 

Die wil ick dienen tallen daghen, ^{43, 44}

 

Sy helpen my van alle plaghen.

 

 

45

Señora de Valledolijt,

 

Maect my doch dese Geusen quijt,

 

Señora de Milagres ^47. coene,

 

Want sy maken my veel te doene.

 

 

 

Señora de Mocerat ^49. milt,

50

Een Hellem met een gulden Schilt

 

Meucht ghy te danck van my verwerven,

 

Laet my in Spaengien rustich sterven.

 

 

 

Prinslicke Ridder Sanct Jago ^53.,

 

Señora de Sanct Telemo ^54.,

55

U beveel ick Lijf end Siel tsamen,

 

Alle Catholijcken spreect, Amen.

Liefde vermacht al: fecit. Anno 1573. den 2. Decembris.

43, 44 in het Gentse hs.: Die wil ick met vlijt gaen aenropen; haer genaede staet voor my open.

47. de Milagres, verkeerde omschrijving van Milagrosa, d.i. de Wonderrijke.

49. Mocerat: Montserrat.

53. Sanct Jago: Jacobus, de beschermheilige van Spanje.

54. Telemo, Amsterdamse uitspraak van Telmo. Sint Telmo of Elmo was een bij de Spaanse zeelieden zeer vereerde heilige. Of er een Nuestra Señora de Santelmo is of geweest is, weten wij niet.