Geuzenliedboek

19.
Een Liedeken gemaect by M. Arent Dircxz. Vos,
in zijn leven Pastoor inde Lier, ⁺

Op de wijse Bedructe hertekens, etc.

Slaet op den Trommele van dirredomdeinne,
Slaet op den Trommele van dirredomdoes:
Slaet op den Trommele van dirredomdeine,
Vive le Geus, is nu de Loes ^4..

De Spaensche pocken ^5.,, licht als sneeuw vlocken,
De Spaensche pocken,, loos ende boos:
De Spaensche pocken,, onder sPaus rocken,
De Spaensche pocken,, groeyen altoos.

+ No. 19. Naar A. Het eerst opgenomen in de veronderstelde druk ω. Verder in B. C. D. F-N.Q. R. U. W. Y. Bij V.L. III; V. Vloten I, 356; V. Duyse II, 1599; Wackernagel n^o. 81.
Van Duyse geeft t.a.p. twee melodieën voor de aangegeven wijze, die ook in de Souterliedekens van 1540 genoemd wordt Indien het lied inderdaad van Arent Dircxz Vos is, dan moet het van 1566 zijn, wat naar de inhoud dan ook mogelik is, want Vos is reeds in Maart 1567 gevangen gezet. Vgl. Bijdragen Bisd. Haarl. XXVII, waar uitvoerig over Vos en zijn proces gehandeld wordt. Ook Bor, Nederl. Hist. (1679) I, 312. Zijn vonnis bij Jacob Marcus, Sententien, blz. 385. Eerst 30 Mei 1570 is Vos in Den Haag verbrand tegelijk met Sybrant Janssoon, Pastoor te Schagen, Adriaen Janssoon, Pastoor te IJselmonde, en Wouter Symonssoon, Pastoor te Monster, vgl. Bor t.a.p. Vgl. No. 38.
In het opschrift volgt in A op de woorden inde Lier nog: ende soude wel voor in desen boeck behooren ghestelt gheweest te hebben.

4. loes: leus.

5. Spaensche pocken is de gewone naam voor syphilis, ook pocken met de lemten (zie Kiliaen). Bedoeld is hier een in 't geheim werkende, voortkankerende ziekte, in overdrachtelike zin: het verderf werkt heimelik in de Roomsche kerk verder en verder voort.

[p. 36]

 

De Spaensche Inquisitie,, voor Godt malitie ^9.,

10

De Spaensche Inquisitie,, als Draecx bloet fel:

 

De Spaensche Inquisitie,, ghevoelt punitie ^11.,

 

De Spaensche Inquisitie,, ontvalt haer spel ^12..

 

 

 

Vive le Geus, wilt Christelick leven,

 

Vive le Geus, houdt fraye moet:

15

Vive le Geus, Godt behoed u voor sneven ^15.,

 

Vive le Geus, edel Christen bloet.

 

 

 

De Paus en Papisten, Godts handt doet beven,

 

De Paus en Papisten, zijn teynden haer raet:

 

De Paus en Papisten, wreet boven schreven ^19.,

20

Ghij Paus en Papisten, soect nu Oflaet ²⁰.

 

 

 

Oflaet in tijts noch,, Godts woort te krencken,

 

Oflaet in tijdts noch,, u godtloos spel:

 

Oflaet in tijts, och,, wilt u bedencken,

 

Oflaet in tijts, en valt Godt niet rebel. ^24:

 

 

25

Tswaert is getrocken, certeyn Gods wraec,, naect, ^25.

 

Tswaert is ghetrocken, daer Joannes aff schrijft:

 

Tswaert is getrocken, dat Apocalipsis maect,, naect ^27.,

 

Tswaert is ghetrocken, ghy wert nu ontlijft.

 

 

 

Tonschuldich bloet, dat ghy hebt verghoten,

30

Tonschuldich bloet, roept over u wraeck:

 

Tonschuldich bloet te storten heeft u niet verdrooten.

 

Tonschuldich bloet dat dronct ghy met den Draeck. ^32.

 

 

 

U Vleyschen arm, daer ghy op betroude, ^33.

 

U vleyschen arm, beswijckt u nu:

35

U vleyschen arm, die u huys boude, ^35.

 

U vleyschen arm, wijckt van u schou.

 

 

 

Prince.

 

Princen, der Princelijcker Geusen Prince,

 

Princelick met u Gheest haer doch regeert:

 

Princelick drijvense u Eer, aldus bemintse,

40

Princelick wert u Rijck alsdan vermeert.

9. malitie: boosheid.

11. ghevoelt punitie: wordt nu gestraft.

12. ontvalt haer spel: verliest haar kans.

15. sneven: vallen.

19. schreve: grens, maat, norm.

20 vlg. Soeckt nu oflaet: woordspeling met aflaat: vergeving en aflaat: laat af, houd op.

24: Komt niet in opstand tegen God.

25. Met het zwaard, daar Johannes over schrijft, wordt gedoeld op Openb. VI, 8. Vgl. voor het volgende koeplet vooral ook vs. 9 en 10 aldaar.

27. maect naect is zoowel een toespeling op de betekenis van het woord ‘Apocalypsis’ als op het trekken, ontbloten van het zwaard, en op het openbaren van de komende wraak

32. de draak is natuurlik ook aan de Apocalypse ontleend.

33. In A heeft dit koeplet het opschrift Granvelle, maar ik betwijfel, of het in het oorspronkelik gedicht gestaan heeft, want de Prince boven het laatste koeplet is niet, zoals deze of gene misschien gedacht heeft, de Prins van Oranje, maar God.

35. daar gij uw macht aan ontleendet.