Germania. Jaargang 6

[p. 650]

Onze taal
door Johan Groeneboom (Johannesburg).

Van onzen gewaardeerden medewerker den H^r Johan Groeneboom thans in Transvaal gevestigd, ontvangen wij N^r 55, II Jaargang van ‘De Transvaler’ weekblad, waarin volgend opstel van zijn hand verscheen, bestemd om onze stamgenooten ginder op onze toestanden en onzen taalstrijd te wijzen, opdat zij zich daaraan sterken.

* ^* *

Met diepe weemoed betrad ik dit land. Immers, ik wist dat ik zou vinden, een volk, groot door zyne tradities, uitblinkend door moed en volharding, sterk in het geloof zyner vaderen, een volk, dat de vryheid lief heeft, en zoo mogelyk, veeleer een schrale rots tot woonstee zou kiezen, om deze, na moeitevollen arbeid te herscheppen tot vruchtbaar land, dan te buigen voor een' vreemden heerscher. Maar ik wist ook, dat over datzelfde volk, waarover in zonniger dagen de Transvaalsche Vierkleur waaide, de trotsche Brit zyne kleurige ster zwaait, ik wist dat in dit land, waar eens een Vryheidslied in het Nederlandsch over de velden had geklonken, nu nog slechts het Engelsche ‘God save our King’ door de kopjes wordt weerkaatst. Maar toch was er een sterke hoop in my voor de toekomst. Immers, al werden de Boeren afhankelyk van wie hunne overwinnaars zyn, al verloren zy hunne vryheid, geestelyk konden ze blyven wat ze waren, een volk met eigen taal, eigen zeden en gewoonten. Doch nu ik moest zien, hoe ook de geestelyke vryheid van de overwonnenen bedreigd wordt, hoe het complex van geestelyke goederen, dat hun eigendom is, en meer waarde heeft dan het stuk grond waarop zy geboren werden, systematisch zal worden uitgeroeid, nu is er verbittering in my.

‘De taal is het volk!’ Afrikaanders, met meer hardnekkig-

[p. 651]

heid dan waarmede gy uw land hebt verdedigd moet gy thans uwe taal verdedigen. - De Engelschen, aan officieele instellingen verbonden, die behalve hunne taal ook de uwe spreken zyn uitzonderingen, de wetten worden u slechts in de Engelsche taal opgelegd en men onderwijst uwe kinderen en er wordt recht over u gesproken in eene taal, die niet de uwe is.

Wilt ge dat? Gy kunt het niet willen! Ik zeg, gij kunt niet willen, dat men met uwe taal systematisch uw stam-bewust-zyn uitroeit, dat men na minder dan eene eeuw over u zal spreken, als over een volk dat men heeft vernietigd als schadelijk gedierte! Gy kunt niet willen dat men dezen machtigen tak afknot van den Nederlandschen stam!

Welnu, laten we dan alle krachten tot een vormen om te waken voor onze taal, die ryker is en schooner, althans voor ons, dan welk ook ter wereld. Laten wy zoeken naar de middelen, die wy kunnen aanwenden.

Vóór eenige weken las ik met genoegen in dit blad een artikel, hetzelfde onderwerp behandelend, en waarin werd aangedrongen op het doen verryzen, van particuliere zyde, van scholen, waarin het Nederlandsch de leidende taal zou zyn.

Niemand zal zeker ontkennen dat dit een onfeilbaar middel zou wezen. Immers, in de jeugd ligt de toekomst. Ik vrees echter dat het voor het oogenblik, althans in vele plaatsen, moeilyk zal zyn dit middel ten uitvoer te brengen.

Want hiervoor heeft men en de zedelyke en de stoffelyke steun noodig van allen uit het volk, ook van de minst ontwikkelden. En, helaas, het moet bekend worden dat slechts een klein gedeelte van het Afrikaansche volk doordrongen is van de groote belangen die hier op het spel staan.

Toch deed het my goed te verne men dat er van kerkelyke zyde reeds in deze richting wordt gewerkt en zeker zal de Kerk een sterke factor blyken te zyn by de verdediging onzer taal als...

[p. 652]

ook zy zich niet laat verengelschen. Intusschen, dit is niet de eenige weg, die wy kunnen inslaan tot het behoud onzer taal.

Laten wy een voorbeeld nemen aan Vlaanderen, het Nederlandsch gedeelte van België. Ook daar werd onze taal verdrongen door eene vreemde, de Fransche, gesanctionneerd door de Regeering.

Vlaanderen-land werd overstroomd door Fransche beambten, onbekend met de landstaal, wetten werden slechts in het Fransch opgelegd, de rechtspraak geschiedde uitsluitend in 't Fransch, en op de scholen werd er zooveel moeite en tyd besteed om de Vlaamsche jeugd het Fransch in te pompen, dat er geen tyd overschoot om de moedertaal behoorlyk te leeren. De verderfelyke invloed van een opgedrongen vreemde en van half onderwys in eigen taal, deden zich al spoedig gevoelen, doch het Vlaamsche volk was in slaap gewiegd en liet het zich alles aanleunen, als een groote goedige bulhond. Maar dan, gelukkig voor het land, zyn er een paar mannen opgestaan, die met woord en geschrift te velde trokken tegen de vreemde indringster. Spoedig hadden zy rond zich vereenigd een schaar van volgelingen en de bekende ‘Vlaamsche beweging’ nam in een tiental jaren: zulk een vlucht, dat de wetgever rekening moest gaan houden met hunne eischen en wenschen. Naast de verschillende nieuwsblaadjes die er in onze taal verschenen, ging men over tot de uitgifte van eenige letterkundige tydschriften, waarin de bydragen van jonge schryvers en dichters werden opgenomen.

Men keek niet te nauw, kaf en koren werd gedrukt. Doch, de gunstige gevolgen zyn niet uitgebleven en uit het leger van jonge dilettanten en hinkebeenen op letterkundig gebied is een keurkorps van schryvers en dichters ontstaan, waarop Vlaanderen terecht trotsch mag zyn. Het sinds kort uitgegeven tydschrift dat de naam draagt van het land moge hiervan het bewys zyn. En de terugslag viel natuurlyk op het volk, wiens liefde voor de

[p. 653]

vaderlandsche taal weer opvlamde by het herleven der nationale kunst. Nog voeren de Vlamingen stryd, nog hebben zy het pleit niet geheel gewonnen, doch het voortbestaan der taal is verzekerd.

Welnu, het komt my voor dat het hierover in 't kort geschetste ons den weg aanwyst die wy moeten inslaan. De reeds verschynende Nederlandsche bladen moeten beslist blyven bestaan, 't koste wat het wil. Maar waar is hy die het initiatief neemt tot het oprichten van een letterkundig blad, uitsluitend gewyd aan de belangen onzer taal? Waar zyn de mannen van het Algemeen Nederlandsch Taal-Verbond? Of bestaat er in Zuid Afrika geene afdeeling van?

Ik meen toch van ja. In ieder geval, in deze richting kan er, zonder groote bezwaren iets gedaan worden. De opbrengsten van abonnement enz. zouden zeker grootendeels, zoo niet geheel de uitgaven dekken. En laat men toch niet vreezen dat men geene medewerking genoeg zou ondervinden. Zeker, voor het oogenblik staat de letterkunde van dit land zeer laag, doch hoe kan het anders, waar aan jonge talenten nooit gelegenheid werd gegeven zich te ontwikkelen, en zy nooit door verstandige critiek en voorlichting op het pad werden geholpen dat naar hooger leidt.

Laat men toch vooral bedenken dat een jong talent gelyk is aan een jonge plant, die met zorg gekweekt moet worden en gesnoeid, wil zy haar bladeren in alle pracht ontplooien en vruchten dragen.

Welnu dan, allen hier in het land die uwe taal lief hebt, allen allen die door ontwikkeling of talenten iets verder zien dan hun neus lang is, slaat de handen aan den ploeg. Het veld dat ge moet bewerken is zeker vruchtbaar en ‘roept om den graankorrel dien het u in gebogen halm zal wedergeven!’

Ik durf voor het oogenblik niet meer plaatsruimte vragen,

[p. 654]

doch gaarne wil ik in een volgend nummer nog eens op hetzelfde onderwerp terug komen. Intusschen zou my niets aangenamer zyn dan wanneer ook een ander of anderen een woordje wilden meespreken over het tydschrift-idee, 't zy er voor of tegen. Hoe meer men over de taal-kwestie schryft, hoe meer men op hetzelfde aambeeldje hamert, te beter voor de taal zelve, en slechts door wisseling van gedachten kan men komen tot iets goeds.

Andere Nederlandsche bladen worden verzocht dit artikel over te nemen.