Germania. Jaargang 5

[p. 515]

[Nummer 9]

De Duitsche taal in Luxemburg
door Dr. Haller von Ziegesar.

In ons jongste nummer hebben wij vluchtig in de Vlaamsche Chronik medegedeeld, dat in de Luxemburgsche Kamer een afgevaardigde Duitsch had gesproken, hetgeen de Kölnische Zeitung toeliet te melden van de zegepralende intrede der Duitsche taal in het Luxemburgsche parlement.

Naar aanleiding hiervan, heeft de pers daartegen over in verschillenden zin stelling genomen en in een blad dat te Esch verschijnt nl., het Escher Journal, vinden wij een artikel, dat een helder licht werpt op de taaltoestanden in het Groot-Hertogdom. Daaruit straalt zulke treffende overeenkomst met onze taaltoestanden ten onzent, de opgesomde en gewraakte grieven herinneren ons zoo duidelijk de onze zelven, dat we het de moeite waard achten dit artikel over te nemen. Onze lezers en medestrijders zouden op enkele plaatsbenamingen na, zich licht kunnen voorstellen, dat er spraak is van Vlaanderen en van de Vlaamsche Beweging.

Onder den hierbovenstaanden titel beantwoordt het Escher blad het artikel van een confrater dien het wil weerlegden. Deze had geschreven:

‘Wanneer een Luxemburgsch afgevaardigde ter Kamer houdt staan, dat het tweetalenstelsel een eigenaardigheid uitmaakt van het Luxemburgsche volk, zoo is dat geen onzinnigheid, maar wel een feit, een na-

[p. 516]

tuurlijk uitvloeisel der toestanden alhier. Zoo bezit het Groot-hertogdom eene heele reeks eigenaardigheden, die haar beste reden van bestaan daarin vinden, dat ze bestaan, als onmiddelijk gevolg der historische gebeurtenissen.......’

Daarop zegt dan het Escher Journal: ‘Dat herinnert aan Hegels gezegde: ‘Al wat is, is redelijk, want, ware het niet redelijk, zoo ware het er niet.’ Bij Hegel is zulk gezegde waar in zooverre alles wat is zich in ontwikkeling bevindt en zoodra een wezen ophoudt redelijk te zijn, houdt het ook op een redelijk wezen te zijn. Maar onze tegenstander, voor zoover wij weten, is geen Hegeliaan: volgens hem heeft dus al wat is recht te bestaan, juist omdat het bestaat. Met zulk stelsel kan men een reden van bestaan vinden voor alle schanddaden, alle misstanden, alle ongerechtigheden. Het is alzoo billijk dat het volk onder lasten gebukt gaat, want was het dit niet, dan zou het niet zijn....

Dan haalt het blad verder aan:

‘Het zou voor ons land eene ware ramp, een geestelijke verminking zijn, eene vermindering van ons geestelijk en stoffelijk bezit, indien men het tweetalenstelsel wilde opgeven of het ten bate van het Duitsch en ten nadeele van het Fransch wilde veranderen. Juist datgene wat Dr Welter aan den huidigen toestand aftekeuren vond, van het standpunt der proletariërs, zou dan eerst tot werklijkheid worden, door dat dan alleen de bevoorrechte standen het Fransch zouden machtig zijn.’

Die dat schrijft moet met open oogen niet zien of niet willen zien. Alsof heden niet reeds en wel sedert onheuglijke tijden niet de Fransche taal, de taal is van een allerkleinste minderheid; alsof zij niet de taal der bevoorrechten ware! Het Fransch is voor het volk een vreemde taal, het is Welsch (walsch) en negen tienden der bevolking, indien er nog niet meer zijn, verstaan van het Fransch niet meer dan van Chineesch. Maar wat is dat alles naast de volgende onhebbelijkheid:

[p. 517]

‘Tevens is het ten andere een grof verdraaien van de waarheid, 200 men beweert, dat in de lagere volksklassen slechts de negen tienden alleen Duitsch verstaan. Onder de werkersbevolking is de kennis van het Fransch algemeen verspreid en op den buiten zijn het de begocde menschen doorgaans ook machtig, uitgenomen op de strook lands langs de Pruisische grens gelegen. En wij zijn zelfs overtuigd, dat, gezien den tijd en de moeite die worden besteed aan het onderwijs van het Fransch in de gemeentescholen, met eene passende leerwijze ongemeen meer zou te bereiken zijn, dan ten huidigen dage bereikt wordt. Een bevestiging hiervan vinden wij gedeeltelijk in het naburig Lorreinen en Elzas. In deze richting ligt dan ook het middel tegen misstanden, ede van daag onloochenbaar bestaan, die echter door de vijanden van het Fransch ijverig overdreven worden.’

Onder de werkliedenbevolking is de kennis van het Fransch algemeen verspreid! En van de buitenbevolking zou het begoede deel (!!) het Fransch doorgaans machtig zijn!

Mischien heeft het blad toch gelijk, wanneer zij de strook langs de Pruisische grens weglaat. In den grond genomen is het geheele land niets anders dan een strook langs de Pruisische grens. Onze kinderen moesten dus nog meer tijd in de gemeentescholen aan het Fransch besteden? Waarom? Wanneer zij zes maand de gemeenteschool achter den rug hebben, weten zij niets of zoo goed als niets meer en toch werden zij daar zes jaar meê geplaagd.

Wij staan op het volgende standpunt: Wij koesteren geen de minste vijandschap jegens de Fransche taal en nog veel minder jegens Frankrijk zelf. Integendeel zijn wij geestdriftige bewonderaars van die taal en van het Fransche volk en wij zijn van meening, dat men zich niet genoeg op het Fransch kan toeleggen, die groote edelmoedige, vooruitstrevende, demokratische natie niet genoeg bewonderen kan (dit voor rekening van het Escher Journal. Red.) Wanneer wij chauvinistische opwellingen hebben dan zijn het in elk geval Fransche. (Wij niet. Red.)

Maar anderzijds moeten wij met de feiten afrekenen, en feiten

[p. 518]

zijn hardnekkige dingen, the facts are dure things. Zoo staat het dan ook onomstootbaar vast, dat wij Luxemburgers een Duitschsprekend volk zijn; onze volkstaal is Duitsch, het volk verstaat alleen Duitsch. Het Fransch is voor ons een vreemde taal, veel vreemder dan Engelsch en Nederlandsch. Alleen de bevoorrechten verstaan het Fransch en zijn het machtig en wat slimmer is, zij hebben zich ten allentijde van deze vreemde taal bediend om het volk onder te houden en te verdrukken, om hem zijn recht te weigeren en het in onmondigheid te houden. De bevoorrechten zijn er bij middel van deze taal in geslaagd, in hun bevoorrechte stelling te blijven. Door de in 't Fransch gevoerde besprekingen ter Kamer heeft het volk nooit aan de wetgevende macht kunnen deelnemen. Door de Fransche gerechtstaal is het volk aan een soort veemgericht en den advocaten en rechters aan handen en voeten gebonden overgeleverd geworden. Men hoeft slechts een gerechtszitting in het Luxemburgsche bij te wonen en men zal overtuigd zijn, dat we gelijk hebben. Door het opstellen en uitgeven van de openbare en ambtelijke bescheiden in het Fransch is het volk weerloos aan de bureaukraten prijs gegeven.

Ja, de Fransche taal werd ons overgemaakt, maar als overblijfsel van een tijd, waarin het volk verder niets voorstelde, dan een ‘masse taillable et corvéable à merci’, een menigte die men onbarmhartig uitzuigen mag. En zoo die overlevering tot op heden is blijven bestaan, dan is het alleen aan 't gebruik van die vreemde taal te danken, waardoor de bevoorrechten in staat waren het volk in onkunde en afhankelijkheid te houden.

Het is strijdig met de natuur, dat kinderen tegelijk in twee talen denken en zich uitdrukken. In dit geval zouden zij in geen taalrichtig denken en de passende uitdrukking vinden. Deswegen moet dan ook daar waar zulk twijfelaarstelsel in zwang is, zooals bij ons, een van beide talen achterstaan. Dat is nu ook geschied. In de gemeentescholen is het onbetwist het Fransch. Wanneer de

[p. 519]

kinderen die scholen verlaten, zoo lezen, schrijven en spreken zij tamelijk goed Duitsch, terwijl het Fransch slechts gebrekkig geleerd werd om aldra vergeten te raken. In de middelbare scholen wordt daartegen meer tijd aan het Fransch besteed en de abiturienten zijn beide talen voldoend machtig. Daarop zou al weinig aantemerken vallen. Maar het is bepaald een schreeuwende misstand, indien in onze wetgevende vergadering, in onze gerechtshoven, bij het opstellen van ambtelijke oorkonden een taal wordt gebruikt, die de voornaamste belanghebbenden niet verstaan.

Dat met het invoeren van de Duitsche taal als uitsluitend ambtelijke taal, aan de alleenheerschappij van de aan Fransch koeterwaalsch gewende advokaten een einde wordt gesteld, kan ons slechts in onze pogingen helpen stijven. Moest de voor een lang tijdsverloop bewerkte aansluiting aan Duitschland deze pogingen bevorderen, zoo zou zonder twijfel de zaak van het Luxemburgsche volk een wichtige dienst bewezen zijn geworden, die alle soms mogelijke nadeelen duizendvoud in staat is optewegen.