Germania. Jaargang 5

Boekennieuws

‘Vom Sterbelager des Darwinismus’ von Dr. phil. E. Dennert. Verlag von Max Kielman, Stuttgart. - Preis Mk. 1,50.

Den schrijver van dit drientachtigbladzijden-dikke boekje is het te doen om aan te toonen dat het Darwinisme meer en meer verlaten wordt. Daartoe maakt hij ons bekend met het oordeel eener rij voorname Natuurkundigen, die, zooniet geheel tegenover den Engelschen geleerde staan, dan toch erg van hem afwijken in hunne leerstellingen. Schr. toont aan, dat het eigenlijke Darwinisme de leer is van het ontstaan der soorten door natuurlijke Selectie in den strijd om het bestaan, dus hoofdzakelijk door zuiver toeval. Deze leer nu, zegt schr. wordt door de voornaamste Natuurkundigen onzer dagen, opgegeven, terwijl de alleen geldige kern van het Darwinisme, de leer der afstamming over 't algemeen door de natuurvorschers erkend wordt. Maar juist deze afstammingsleer heeft Darwin van Lamarck e.a. overgenomen.

Zoodat schr. ons in zijn werkje een belangrijke brok tijdsgeschiedenis te smaken geeft, die niet enkel bij den natuurkundige welkom zal heeten, maar ook den leek niet onbekend mag zijn. Het geschrift van dr. Dennert zet aan tot nadenken en zoeken naar een andere levens- en wereldbeschouwing dan die ons het koude Materialisme brengt.

_* * _*

Aus Natur und Geisteswelt, Sammlung wissenschaftlich-gemeinverständlicher Darstellungen aus allen Gebieten des Wissens.

Wij hebben reeds meer dan eens in Germania op deze zoo aangename als nuttige en goedkoope uitgave gewesen, waarvan om de maand een boekje (af-

[p. 254]

gerond geheel) verschijnt van telkens 130 - 160 blz. tegen 1. 25 Mark.

Verder zijn eenige nieuwe nummers dezer ‘Sammlung’ verschenen. Het zou ons te ver leiden, wilden wij elk boekje afzonderlijk bespreken.

Wij moeten ons dan ook bij het opgeven van den titel bepalen doch kunnen gerust de werkjes aanbevelen bij onze Duitschkennende lezers. De bedoelde nieuwe uitgaven zijn volgende; Soziale Bewegungen u. Theorien bis zur modernen Arbeiterbewegung, door G. Maier; der Kampf zwischen Mensch u. Tier, door Dr Karl Eckstein; Unsere wichtigsten Kulturpflanzen' door K. Giesenhagen en eindelijk Bau u. Leben des Tieres, door Dr. W. Haacke.

Het is onnoodig, dunkt ons, te herhalen dat BG. Teubner, de bekende boekhandelaar te Leipzig de uitgever is van deze ‘Sammlung’.

_* * _*

Die Volksunterhaltung, Zeitschrift für die gesamten Bestrebungen auf dem Gebiete der volksunterhaltung; Jährlich 12 Hefte. - Preis für den Jahrgang: 2 Mark.

Wij leven in een tijd dat het verspreiden van wetenschap door de meer ontwikkelden onder de mindere standen meer en meer toeneemt. Een bewijs van dat streven naar volksontwikkeling is voorliggend tijdschrift, door Raphaël Löwenfeld te Berlin met medewerking van het Schiller-Theater aldaar uitgegeven, nu zijn vierden jaargang is ingetreden.

Uit de verschillende ernstige bijdragen die in de reeds verschenen nrs van dezen jaargang voorhanden zijn blijkt best, hoe hoog de medewerkers van die Volksunterhaltung hun taak opnemen. Wie weten wil wat in Duitschland gedaan wordt om het volk - het werkvolk - te ontwikkelen, zoo stoffelijk als geestelijk, verwijzen wij naar dit tijdschrift: het zal hem veel, zeer veel leeren.

_* * _*

Die Eiszeit und die Theorien über die Ursachen derselben, von Friedrich Krauss, uitgegeven bij Otto Maier te Ravensburg. Prijs 3 Mark.

Talrijk zijn ze nog, de verschijningen in de Natuur, die niet alleen voor den leek maar zelfs voor den vakgeleerde onopgeloste raadsels blijven en een der belangrijkste is de aard en het wezen van het ‘ijstijdperk’ waarvan men thans overal sporen ontdekt, terwijl de oorzaken van zijn ontstaan en vergaan nog altijd bloote veronderstellingen zijn.

Bovenvermeld boek zal dan ook elken natuurvriend welkom zijn. temeer daar het in een aangename duidelijke taal geschreven is. Wat de waarde van dit inhoudrijke en degelijk werk nog stijgen doet, zijn de lichtteekeningen waarmêe het boek versierd is. Het lijdt geen twijfel dat Krauss' ‘Eiszeit’ een gunstig onthaal zal genieten bij allen die van wetenschappelijke lectuur houden.

Juranitsch

_* * _*

Rivierschuimers. - Den 4 December 11. werd in den Nederlandschen schouwburg te Antwerpen voor de eerste maal het jongste werk opgevoerd van een onzer medewerkers, den heer Lodewijk Scheltjens. Dit is nu reeds vier jaar achtereenvolgens, dat deze schrijver telkens een nieuw werk van zich ziet op dien schouwburg komen, wat wel een onderscheiding mag heeten.

[p. 255]

In het laatste tooneelstuk dat hij ons geleverd heeft en dat door hem Rivierschuimers werd gedoopt, blijft hij nog steeds zijne vroegere realistische richting toegedaan en heeft hij nu weer de stof voor zijn drama gegrepen bij het eigenaardig volkje, dat rond hem leeft.

Van Scheltjens, vorige dramas die in onze groote schouwburgen voor het voetlicht kwamen toont de titel genoeg aan waarover zij loopen: Wildstroopers (het eerste werk waarmêe schrijver de aandacht op zich trok) De Leemkruier, Visscherseer. Nu zijn het Rivierschuimers, die hij ons voor oogen brengt. Dit zijn jongste drama overtreft ook ver de drie andere. Scheltjens heeft nu afgezien van jacht op effect en heeft zich meer toegelegd op karakterschildering, op het geven van typen. En dat deze eerste poging geslaagd mag heeten, toonen in zijn werk aan: Nardus, een oud Knorventje maar een eerlijk hart, Dore: de rondborstige, eerlijke Vlaamsche zeevaarder en Belder: de sluwe molenaar. - Kunnen wij ook al niet hoog oploopen met de realistische strekking, we moeten nochtans bekennen dat Scheltjens' realisme, zooals hij het ons in Rivierschuimers geeft, gezond realisme is en dat hij blijken heeft gegeven van kunde in het weergeven van woeste tooneelen zonder gemeen of plat te worden en die toch waar zijn. Rivierschuimers bevat veel moois en is op menige plaats roerend en geeft ons de overtuiging dat schrijver sedert het verschijnen van zijn ‘Visscherseer’ flink gewerkt, nagedacht, geschift en geschikt en geschaafd heeft terwijl het ons hopen laat, dat wij van zijn hand nog menig krachtig werk mogen verwachten.

_* * _*

Naast zijne kantoorwerkzaamheden vindt hij nog tijd tot philosophische studien.

Zijne liefde concentreert zich op zijn hond en zijn boeken.

Hij is een mensch met gevoel.

Daar voert hem het toeval een meisje op zijn weg. Eens met zijne begrippen, eens met hem voelend.

Zij verloven zich.

Koit daarop wordt zij ziek - en sterft

Geen wonder dat hem, die met vurigen hartstocht, voor het eerst in zijn leven bemind heeft, dit verlies geheel ten gronde richt.

Zijne omgeving is dood voor hem!

Onwillekeurig bedrinkt hij zich en wanneer hij ontwaakt neemt hij een revolver ter hand......

Dit is de inhoud der bij D. Buys Zn Amsterdam verschenen roman ‘Levenslot’ L.H.A. Drabbe. Stilzwijgend gaat men bij het lezen daarvan over de hier en daar voorkomende erotische plekken heen, die eigenlijk niet eens storen. - Iets anders is het met zijn ‘ Het dappere Hollandsche leger’ waarin hij ons het kazerneleven niet van de beste zijde afschildert. Want bij het lezen van dit boekje moet men zeggen: Jammer, dat in Nederland van de censuur zoo weinig gebruik wordt gemaakt. Wel zijn de hier beschreven beelden echt en waar, maar wenschen wij zulke letterkunde! Ik meen het te moeten betwijfelen. Alleen dan wanneer naturalisme niet buiten de grenzen gaat, kan het tot zegen der litteratuur worden. Maar een boek, waar ons esthetisch gevoel onder lijdt, daarmede moge men ons verschonen. - In ‘Intermezzo’ (Uitg. C.J.V. Dishoeck A'dam) geeft ons Marie Marx-Koning weer prachtige staaltjes harer kunst.

[p. 256]

Vooral: het titelstukje, ‘Drijfzand’ en ‘Schoonheid’ zijn haar bijzonder gelukt; waartegenover ons ‘Verleden’ ook, ‘Angst’ (in zijn geheel) niet bevredigen kan. Zijn dit ware gestalten die zij ons daar toont! Echter verstaat zij het ons met hare personen mee te laten voelen. Dit boek heeft dan ook letterkundige waarde; wat mea van ‘Scheiding’ (Uitg.e.B.) door Frans Hulleman zeggen kan, wanneer ook zijn eigenaardige taal niet echt Nederlandsch klinkt. Zijn stof ontleent hij aan den burgerstand, toont daarmede, dat men niet altijd tot de laagste maatschappelijke klassen behoeft te dalen om zijn stof te vinden. Ook dit boek met zijn 6 stukjes zal men niet onbevredigd ter zijde leggen, maar het gaarne nog een tweede maal lezen Een nieuw tijdschrift is van Holkemaf en Warendor A'dam verschenen. ‘Groot Nederland’ onder redactie van Cyriël Buysse, Louis Couperus en W.G. van Nouhuys. De inhoud van de eerste aflevering, doet vermoeden dat wij het hier met een letterkundig tijdschrift te doen hebben, dat ernstig streeft naar: uitbreiding der Nederlandsche Letterkunde. Uit den inhoud noemen wij: vooreerst de roman ‘Daarna’ van Cyriel Buysse welke het tijdschrift opent. Dan ‘Tooneel en Realiteit’ door Frans Coenen jr, Verder ‘De Haas’ door Frans Netscher en ‘De Ring’ door Marie Marx-Koning Ten slotte eene heel goede dramatische Schets ‘Een Keerpunt van W.G. van Nouhuys waarvan het Nederlandsch Tooneel’ het uitsluitend recht van vertooning heeft. Dit proefnummer laat ons met spanning de volgende nummers te gemoet zien.

Francfort/M

S.B. v. Maarssen.