Germania. Jaargang 3

[p. 540]

Koningin Wilhelmina in Duitschland

Het wil ons voorkomen dat het bezoek van koningin Wilhelmina te Berlijn, niet geheel en al, zonder staatkundige beteekenis is. Maar al was het niet zoo; van beteekenis toch is al wat naar aanleiding van dit koninklijk bezoek gesproken en geschreven is geworden voor ons Vlamingen, Nederduitschers en Hoogduitschers, voor ons, die met zoo warme belangstelling gadeslaan wat in Noord-Nederland geschiedt en wel in de eerste plaats ons hart van innige bewondering en genegenheid voelen kloppen voor de jeugdige vrouw, die niet alleen de geliefde, vereerde koningin is van een broedervolk, dat ons zoo dicht verwant is, maar die in den jongsten tijd bewijzen heeft gegeven van zulk diep stambewustzijn en van zulken moed, dat zij de genegenheid en de vereering heeft verworven ook van ver afstaande- en wonende volkeren. Het heeft ons dus met blijdschap vervuld te lezen wat blijken van genegenheid en van oprechte hulde de geliefde koningin Wilhelmina zijn gegeven geworden, door het machtige Duitsche volk en durven aannemen dat een groot deel dier gevoelens overgebracht wordt op het volk waarover zij regeert en op den man dien zij als geliefden gade aan haar zijde heeft. We willen dan ook niet nalaten de voornaamste uitingen dier warme gevoelens over te nemen en genietbaar te maken voor onze Vlaamschsprekende lezers. In de aanzienlijke Vossische Zeitung lezen wij:

Koningin Wilhelmina hield vandaag haar plechtige intrede te Berlijn. Het is niet de eerste maal dat zij het hof van den Duitschen Keizer bezoekt. Voor den eersten keer (Mal) kwam zij, ongeveer tien jaar geleden, met haar moeder naar Potsdam. Wie haar alsdan bij haar aankomst op het Wildparkstation zag, bewonderde de aanminnelijke kleine koningin, met de sprekende oogen en het

[p. 541]

schoone donkerblonde haar, dat in zachte lokken op den rug nederhing. Aanminnig met een hoogen blos maakte zij een kniebuiging voor de keizerin, die de kleine koningin vriendelijk in de armen sloot en nog dieper rood overtrok (überzog) het liefelijk gezichtje toen de Keizer een lichten kus drukte op het voorhoofd (Stirne) van het edele koningskind.
Wat men toen (damals) van de kleine koningin mocht verwachten is vervuld geworden. Zonder iets van de lieftalligheid te verliezen, die haar als kind onderscheidde, is zij tot eene schoone vrouw opgegroeid, die met al de lieflijkheid der jeugdige trisscheid gesmukt is. De Berlijnsche vrouwen, die in dichte scharen gekomen waren om de regeerende koningin van Nederland te zien en opeengepakt op de voetpaden stonden langs waar de Koningin, na de troepen- schouw, op haar weg van het Tempelhofer Feld naar het koninklijk slot moest komen, hebben dan ook haar bewondering niet verborgen gehouden en zijn verrukt over het liefelijk voorkomen der jonge koningin. De aangeboren spotlust, die de tong der anders goedaardige Berlijnsche vrouwen soms tot een drastische uitdrukking kan verleiden, vond ditmaal geen gelegenheid om zich met de jonge koningin intelaten, algemeen was het gevoelen omtrent de lieftalligheid die haar wezen omgeeft en donderende heilkreten (Heilrufe) begeleidden haar, toen zij aan de zijde der Keizerin in een à la Daumont bespannen open koets (Wagen), rechts begeleid door den opperstalmeester Graaf Wedel, links door den bevelvoerder der Gardes du Corps, gevolgd door een schadroen Kurassieren haar intocht hield in de hoofdstad van het rijk.
De keizerlijke koets werd door verscheidene hofequipages met Dames en Heeren van het gevolg en de leden van het Nederlandsch gezantschap in groote gala en de Dames in luchtige lentekleederen, gevolgd. Onder het juichen der menigte kwam de stoet door de Bellealliancestraat, door de Königgrätzer straat naar het Brandenburger Thor, dat met machtige Nederlandsche en Duitsche vlaggen en wimpels in de Oranje kleuren, versierd was. Op den Parizerplatz waar de huizen, zooals die op den doortocht liggend, rijk bevlagd waren, had men de openbare tuinen (Garten) in reusachtige palmengroepen verkeerd. Hier stonden op den middenweg der Linden de vereenigde gemeenteraadsleden onder leiding van den eersten Burgemeester Kirschner en hun voorzitter Dr. Langerhaus en de jonkvrouwen, die de eervolle opdracht hadden bekomen de jonge koningin bij haar intreden binnen Berlijn te begroeten, waaronder een aantal lieftallige gestalten, allen in 't wit gekleed, onder leiding van Juff. Giesa Friedel, die last had aan de Koningin een ruiker van orchideën en van roode en witte rozen, versierd met een lint uit blauwe en oranjekleurige zijde vervaardigd, te overhandigen. Tegenover deze groep had op de lin-

[p. 542]

ker zijde van den Parizerplatz, onder leiding van Prof. Dubois een afvaardiging der Nederlandsche kolonie, Dames en Heeren, met oranjekleurige linten gesmukt, post gevat. Kort na 11 uur werd door bereden politie het naderen van den koninklijken stoet aangekondigd. Vlug traden de burgervaderen en de eerejonkvrouwen vooruit, aan hun hoofd opperburgemeester Kirschner op 't oogenblik, dat reeds het rijtuig waarin de Koningin rechts van de Keizerin zat, onder het Branderburger Thor doorreed.
Nu naderde de burgemeester Kirschner het rijtuig, boog diep voor de Koningin, wier trekken onder een vriendelijken glimlach nog liefelijker schenen en hield volgende toespraak: ‘Allerdoorluchtigste Koningin en Vrouw! Bij het binnentreden in de hoofdstad van het Duitsche rijk, gelieve Uwe Koninklijke Majesteit het eerbiedigste, hartelijkste welkom van de stedelijke overheid en van de geheele burgerij te aanvaarden. Van groot gewicht en menigvuldig, zooals de geschiedenis van vele eeuwen bewijst, zijn de staatkundige en huishoudelijke, zooals de wetenschappelijke en kunstbetrekkingen geweest, die het Duitsche volk met het naburig, stamverwante volk der Nederlanden verbinden. Werd niet, om maar iets in 't licht te stellen, een der roemrijkste tijdvakken der geschiedenis van het vrijheidlievend Nederlandsche volk door een der Duitsche dichtervorsten met gloeiende geestdrift en bewondering den nakomelingen overgemaakt. Talrijk en innig zijn sedert den tijd van den Grooten Keurvorst tot op onze dagen, de verwantschapsbanden die het vorstenhuis Nassau-Oranje met Duitsche vorstenhuizen en inzonderheid met het huis Hohenzollern verbinden. Uwe Majesteit heeft, pas eenige maanden geleden, eenen Vorst, die met het Hohenzollernhuis zoo dichtverwant is, vóór het altaar de hand tot den eeuwigen bond der liefde gereikt. Diepgevoeld en algemeen is dan ook, op den dag van heden, de vreugde van de burgerij onzer stad, waarmede zij in Uwe Koninklijke Majesteit de door haar volk inniggeliefde jonge Koningin der Nederlanden en meteen de bloedverwante van ons eigen Vorstenhuis binnen haar muren begroet. Zonnig en helder, als deze schoone zondoorgloeide lentemorgen, mogen de uren zijn, welke uwe Koninklijke Majesteit aan de zijde van haar doorluchtig Gemaal in gemeenschap met het vereerde Duitsche Keizerpaar in onze stad zal doorbrengen.’
Nadat de burgemeester zijn toespraak geëindigd had, trad juff. Giesa Friedel vooruit en reikte de Koningin, met een onberispelijke kniebuiging, een bloemtuil, dien de jonge Koningin met een vriendelijken hoofdknik aannam. Daarop zei Hare Majesteit tot den burgemeester: ‘Het verheugt me, het schoone Berlijn op een zoo heerlijken dag te leeren kennen en dank u hartelijk voor deze zoo vriendelijke begroeting.’ Daarop zette de stoet zijn weg voort naar het Hohenzollernslot, op het dak waarvan bij het naderen van de jonge vorstin

[p. 543]

de Nederlandsche koningsstandaard naast dien van den Duitschen Keizer geheschen werd.

In de Rheinisch-Westfâlische Zeitung vinden wij het volgende:

Duitschland en de Nederlanden: De jonge, aanminnige Koningin Wilhelmina is in de rijkshoofdstad met ongeveinsde (ungeheuchelte) hartelijkheid onthaald geworden. Men kon op haar gezicht de vreugde over deze warme ontvangst duidelijk lezen. Zij is reeds meermaals bij het Duitsche Keizerpaar te gast geweest en heeft steeds getoond (gezeigt) hoe zeer zij zich aan het stamverwante Duitsche hof wel voelt, zoodat ze dan cok als echte dochter eener Duitsche moeder en van een nederduitschen vader, haar vriendschappelijke gezindheid jegens (für) Duitschland en de Duitschers nooit (nie) heeft verborgen.
In deze koninklijke vrouw vinden wij den verheugenden (erfreulichen) ommekeer belichaamd (verkörpert), die verre zichtbaar in den loop van het jongste menschengeslacht is geschied (geschehen) in de betrekkingen Beziehungen) tusschen Duitschland en de Nederlanden. Haar vader was nog, zooals wel (wohl) in dien tijd de gansche bevolking van Nederland, volstrek, (ausgesprochen) duitschvijandig (feindlich), niet enkel uit politieken angst voor afhankelijkheid van Duitschland, maar (aber) ook uit alle andere gronden van tegenzin. Hij stond gedurende (während) den oorlog (Krieg) van 1870/71 openlijk op de zijde van Frankrijk in overeenstemming met de gezindheid zijns volks en beklaagde als een eigen ongeluk de nederlaag der Franschen. Hij heeft nimmer de gelegenheid waargenomen zoo dikwijls (oft) zij zich ook voordeed (v[o]rthat, bot) om Keizer Wilhelm I persoonlijk nader (näher) te treden. Hij hield zich opzettelijk (absichtlich) van Berlijn en het keizerlijk hof verwijderd (fern) alsof hij zich onder de overwonnelingen der gehate Duitschers telde (zählte). In hem, zooals in zijn volk, was deze ziekelijke haat voor de Duitschers vermengd met een diep wantrouwen (Mistrauen) jegens (gegen) den machtig geworden nabuur (Nachbar). Door dezen voelden zich de Nederlanden gedurig (andauernd) in hun nationale onafhankelijkheid bedreigd (bedroht) en geen redeneeren vermocht de overtuiging weg te nemen, dat de krijgszuchtige Duitschers ze eenmaal zouden overrompelen en hen met geweld bij het Duitsche rijk inlijven. Gedeeltelijk (theilweise) vloeide (floss) dit wantrouwen uit het eigen slecht geweten (Gewissen). Zij daagden (forderten) den sterken nabuur voortdurend uit (heraus) door onvriendelijkheid, zoodat men het nooit verder bracht dan tot koelbeleefde (Kühl-höfliche) betrekkingen. Ook op Nederland was het woord van toepassing dat Moltke kort na den grooten oorlog in den Rijksdag uitsprak, dat wij (Duitschers) aan achting overal, aan liefde nergens

[p. 544]

gewonnen hadden en van alle kanten door vijanden omgeven waren⁽¹⁾. Heden (heute) zou (würde) men dit gelukkig van de Nederlanden niet meer kunnen zeggen. Het mistrouwen jegens Duitschland is daar wel gansch verdwenen (verschwunden); de haat Hass) voor de Duitschers bestaat wellicht (vielleicht) nog in enkele achterlijke (rückständige) kringen (Kreise) terwijl (während) de groote massa meer en meer den Duitschers volle recht laat wedervaren en het gevoel bekomt, dat Duitschers en Nederlanders door 't zelfde bloed verbonden worden, dat beide volkeren in bloed, zeden en spraak met elkander eng verwant zijn. Allen vooraan bezit de jonge Koningin dit gevoel, die overigens een echt Duitsche moeder heeft. Toch zou zij trots de oprechte liefde, die zij bij haar (ihr) volk geniet de macht niet bezitten om de betrekkingen tusschen Duitschland en Nederland inniger te maken, indien (wenn) niet sedert (seit) lang, ondanks (trotz) nog steeds (immer) voortbestaande oprechte genegenheid (Neigung) voor Frankrijk, een volkomen ommekeer ten gunste van Duitschland bij haar volk had plaats gegrepen (gegriffen). De eerlijke Duitsche vredespolitiek heeft dezen sedert de laatste dertig (30) jaar voorbereid, en verscheidene gebeurtenissen (Vorfälle), zooals de Dreyfuszaak en de Boerenkrijg hebben hem volkomen gemaakt. De eerste heeft de vroegere geestdrift (Begeisterung) der Nederlanders voor de Franschen merkelijk afgekoeld; de tweede heeft hen een letterlijken (wörtlichen) afkeer voor Engeland ingeboezemd (eingeflösst) Wel heeft deze opwelling (Aufwallung) van genegenheid door het grotf afwijzen van President Kruger een ergen stoot bekomen, waarvan de indruk niet zoo gauw (bald) weggewischt kan worden. Want zij zien juist in Duitschland het eigenlijke toevluchtsoord van internationale gerechtigheid, zoodat men het buigen voor de gewelddaden van Engeland niet begrijpt. Dat groote machtige rijk heeft bewezen dat het de rechten der andere landen altijd eerbiedigt (achtet) en er niet aan denkt ze in het minst aan te tasten of te verminderen.
Het is niet de eerste maal dat Keizer Wilhelm II, zijn levendige vereering voor het Oranjehuis uitspreekt. Zij voert hem tot diegene zijner voorvaderen terug, naar welken hij liefst opkijkt (gucken-sehen) en van wien hij altijd maar het liefst spreekt, tot den Grooten Keurvorst. Zijn wensch dat de van ouds (alther) bestaande betrekkingen tusschen beide bloedverwante Vorstenhuizen steeds mogen voortbestaan tot heil van deze en van beide volkeren, heeft bij de jonge Koningin, wier aanvallig wezen alleen reeds in groote mate het Duitsche volk aantrekt, een krachtig en blijde (freudig) echo gewekt en zal gewis ook, zooals in Duitschland, overal in de Nederlanden goed opgenomen worden. Is ginder (dort) niet reeds (bereits) niet alleen het denkbeeld (Gedanke)

(1) Dit was niet het geval met Vlaamsch-België.

[p. 545]

aan een Duitsch-Nederlandsch tolverbond ontstaan, waaruit, het is waar, Nederland het meest voordeel trekken (ziehen) zou, maar zelfs de mogelijkheid reeds besproken van een later te sluiten (schliessen) staatkundig (politisch( verbond tusschen beide tot denzelfden stam behoorende (gehörige) buurvolkeren. Nederland behoeft (bedarf) op het eind bescherming tegen de begeerlijkheid van Engeland; daartoe geeft de vergrooting van Duitschlands vloot billijke hoop. Alleen de door Engeland op sleeptouw genomen Duitsche politiek schijnt voor langen tijd allen grond voor zulke hoop weg te nemen. Wel is waar (allerdings), kan zulk groot ontwerp (Entwurf) niet in eens, vandaag tot morgen verwezenlijkt worden, er is een langere tijdruimte noodig om het (es) tot rijpheid te brengen. Bevorderd echter doch) wordt zulk rijpworden toch door vriendelijke toenadering (Annäherung) der vorsten, zooals die nu juist plaats heeft te Potsdam en Berlijn. Maar veel meer nog dan door bloote beleefdheden kan dit geschieden door een behendige staatkunde. Hier, waar het geldt, de eeuwenlange (jahrhundertlange) vervreemding van twee zoo naverwante volkeren weg te nomen, staat inderdaad de wensch der volken naar een toenadering in den breedst mogelijken zin, achter de uiterlijke hoffelijkheden der vorsten.

Naar aanleiding van dit heuglijk bezoek geeft het bekende blad Leipziger Neueste Nachrichten een bondig maar volledig overzicht van de betrekkingen die in den loop der tijden hebben plaats gegrepen en bespreekt als volgt de verhouding tusschen:

Duitschland en Nederland. Het bezoek der Koningin Wilhelmina der Nederlanden in onze hoofdstad vestigt de oplettendheid (Aufmerksamkeit) opnieuw op de betrekkingen tusschen Duitschland en de Nederlanden en op het denkbeeld (Gedanke) van een Duitsch-Nederlandsch tolverbond.
Het feit (Thatsache) dat juist in Nederland het denkbeeld van een economische aansluiting (Anschluss) aan Duitschland is opgekomen, verdient alle aandacht. Sedert lang bewezen de Nederlanders aan de Duitschers niets minder dan genegenheid en dit was met het heroprichten van det Duitsche rijk een slimmer dan beter geworden, daar de Nederlanders vreesden (befürchteten) dat het nieuwe rijk zooals het met Elsas-Lothringen had gedaan, de Nederlanden, die vroeger ook deel van het rijk hadden gemaakt, weder zou inpalmen (einverleiben). Het bewustzijn van het stamverwantschap scheen bij de Nederlanders volkomen verdwenen; hoogstens konden uitingen (Kundgebungen) van haat als helaas (leider) echt germaansche uitdrukking van het stamgevoel gelden.

[p. 546]

De Nederlandsche bevolking toonde (zeigte) in taal (sprache) letterkunde en gewoonten veel meer neiging voor Frankrijk dan voor Duitschland, wat gedeeltelijk als nawerking der Fransche heerschappij, maar allereerst door den invloed van het hof, namelijk van de franschgezinde gestorven koningin, een Wurtembergsche prinses⁽¹⁾, te verklaren is. In den jongsten tijd is dit alles veranderd. Was tot dan voor de franschdolle Hollanders hun Germaansch volkswezen een onbekend begrip gebleven, door de vijandschap van Engeland en de Franschen, evenals door den nationalen nood in Vlaanderen en in Zuid-Afrika werden zij aan zich zelven en aan hun eigen aard herinnerd. Tot versterking van het nationaal gevoel heeft het (op 23 Oogst (Erntemonat) 1896,)⁽²⁾ gestichte Algemeen Nederlandsen Verbond, dat zijn werkzaamheid tot alle Nederlandschsprekenden uitstrekt, veel bijgedragen. Dat de grond voor zijn streven voorbereid was, bewijst het hartstochtelijk (leidenschaftlich) aantrekken (Parteinahme) van de Nederlanders voor de Boeren. Daarom ook maakte de genegenheid van Duitschland voor de Boeren in Nederland zoo diepen indruk en in het ontwakend stamgevoel mengde zich het bewustzijn dat Boeren, Nederlanders en Duitschers in de Engelschen een gemeenschappelijken, historischen vijand bezitten. Jammer is de toenadering der Duitsche regeering tot Engeland en de van de inblazingen der goudspeculatie uitgaande Engelsche gezindheid zeer geschikt om de vriendelijker geworden gevoelens der Nederlanders voor Duitschland weder aftekoelen. Van den anderen kant weer zijn de Nederlanders zoo bezorgd geworden om hun koloniën in Oost- en West-Indië, dat zij zich reeds ernstig met het denkbeeld van een engere aansluiting aan het Duitsche rijk hebben ingelaten. Wat daaruit nog kan ontstaan zal de toekomst leeren. Ein feit is het dat er een van het Nederlandsche volk uitgaande beweging, aansluiting aan Duitschland begeert, die omdat (weil) zij van een praktisch standpunt uitgaat, daarom niet minder verheugend (erfreuend) is.
Reeds in het begin hunner geschiedenis behoorden de Nederlanden tot Duitschland, als deel van Karel den Groote's rijk. Na den ondergang der keizerlijke macht op het einde der 11^de eeuw (Jahrhundert) ontstonden in de Nederlanden, zooals overigens elders nog in Duitschland, talrijke kleinere staten. De versmelting tot één staat begon in de 14^de eeuw, toen het huis der Burgondische Valois door huwelijken (Heirath) en verdragen de Nederlandsche provinciën trachtte onder zijn schepter te vereenigen. Door 't huwelijk van Maria van

(1) En niet minder van den Koning Wilhelm III onverzoenlijk vijand van Pruisen.

(2) Dan werd het verbond op grooter schaal (Maasse) in Noord-Nederland bekend op het Taalkundig Congres van Dordrecht; 't bestond reeds vijf jaar en blijft de onvergankelijke verdienste van Hip Meert, leeraar te Gent. (Red.)

[p. 547]

Burgondië met Maximiliaan van Oostenrijk gingen de Nederlanden over in 't bezit der Habsburgers. Toen Maximiliaan in 1493 zijn vader Frederik III als Duitsch keizer opvolgde kwam het bestuur der Nederlanden aan dezes zoon Filips den Schoone. Deze stierf jong in 1506 te Burgos en nu nam zijn zuster Margareta van Oostenrijk de regeering voor zijn zoon later keizer Karel V, (1500) in handen.
Onder dezen keizer bereikten de Nederlanden hun bloeitijdperk. In zijn wereldrijk konden de Nederlanders ongestoord handel dreven en de waren en schatten uit Indië in de havens van Spanje en Portugal tegen voortbrengselen hunner nijverheid (Gewerbe) ruilen (austauschen). Uit alle landen kwamen zich kooplieden in de Nederlanden vestigen en Antwerpen werd het middenpunt van het wereldverkeer. Karel vereenigde de zeventien provinciën tot een staatsrechtelijk geheel (Ganzes) den Burgondischen kreits (van het Duitsche rijk) die volgens de Pragmatische sanctie van 1549 altijd vereenigd moest blijven. Met het rijk bleef deze kreits enkel nog los verbonden en terwijl Karel V het zich ontwikkelend Nederlandsch volksgevoel door gemeenschappelijke inrichting versterkte, bemerkte hij dat de Nederlanden, zooals zij reeds taalkundig (sprachlich) physisch en psychisch een onafhankelijke ontwikkeling bezaten nu ook staatkundig hun eigen weg volgden. De banden tusschen Duitschland, die onder Karel V meer en meer den vorm eener ‘personal-union’ aangenomen hadden, werden nu gansch losgemaakt, toen Karel V afdankte, de Nederlanden aan zijn zoon schonk, de Oostenrijksche staten en het bestuur (Leitung) der Duitsche aangelegenheden aan zijn broeder Ferdinand I die hem als keizer opvolgde. De dwingelandij (Tyrannei) van Filips II liet den vrijheidsoorlog uitbreken en liep uit op de losscheuring van de Nederlanden, die na den 30jarigen oorlog bij den Westfaalischen vrede bekrachtigd werd. Hier werden de Nederlanden door alle mogendheden (Mächte) als onafhankelijke staat erkend en ook het Duitsche rijk verzaakte (entsagte) al zijn rechten op de Nederlanden als oud rijksleen.
Zoo werden deze nu uitdrukkelijk van een rijk gescheiden dat tot onmacht vervallen, hun geen bescherming noch rugsteuning geven kon. De betrekkingen met Duitschland waren wel vriendschappelijk maar van beteekenis (Bedeutung) bleef toch dat het den Nederlanden niets aantebieden had. De vervreemding nam beiderzijds toe. Alleen in Brandenburg en later Pruisen hield men de overleveringen (Traditionen) in eer; één enkel Duitsch vorstengeslacht onderhield ze, het waren de Hohenzollern, innig verbonden met het Oranjehuis. De Groote Keurvorst, die in de rijke economische ontwikkeling van Holland zijn staathuishoudelijke opvoeding geput had, bleef steeds tegenover de Hollanders hulpvaardig en dankbaar, inzonderheid tegenover de verove-

[p. 548]

ringszucht van Lodewijk XIV, die in de oorlogen van 1672-1679 beslist (entschieden) bekampt werd. Gedurende den Spaanschen erfenisoorlog, die in den grond een strijd tegen de Fransche geweldpolitiek was, stonden de Nederlanden en het Duitsche rijk schouder aan schouder tegen den gemeenschappelijken vijand en nogmaals behaalden (trug davon) Brandenburg, waarvan de Keurvorst Frederik III 1701 de waardigheid (Würde) van koning van Pruisen bekomen had, grooten roem daarbij. Maar (aber) juist zooals Duitschland b[i]j het sluiten van den vrede weder de verliezende partij was, daar Engeland zijn bondgenooten verried en met Frankrijk een afzonderlijken vrede sloot, zoo kwamen ook de Nederlanden verzwakt uit den Spaanschen erfenisoorlog om dezelfde redenen. Reeds bij het beklimmen van den Engelschen troon door den grooten Oranje werden de Engelsche belangen overwegend en moesten de Nederlandsche belanggn erbij achterstaan (nachstehen). Na den vrede van Utrecht bezat Holland niet meer dan den nimbus eener grootmogendheid. Handel en nijverheid vervielen, de wensch om de verworven rijkdommen in rust te genieten, beheerschte alle kringen; de zee- en landmacht werd verwaarloosd en tot het uiterste beperkt (beschränkt), de krijgshaftigheid van het volk stierf weg en de staatkunde, die voortaan door kleinzielige familiebelangen van eenige aristokratische huizen beheerscht werd, had nog uitsluitend het behoud van den vrede voor doelwit (Zielweiss-Zweck). Holland was enkel nog, zooals Frederik de Groote placht (pflegte) te zeggen, een sloep in het kielwater der Engelsche fregat. Zijn betrekkingen met Duitschland hielden voor goed (für immer) op. Alleen met het Pruisisch hof bleef de oude vriendschap voortbestaan en toen de stadhouder Willem V na den opstand 1786 verdreven werd kwam zijn zwager koning Friedrich Wilhelm II van Pruisen tusschen beide, veroverde het land in zeer korten tijd en herstelde den stadhouder in zijn rechten.
Na den val van Napleon I, scheen het, alsof de Nederlanden weer enger betrekkingen met Duitschland zouden aanknoopen. Zij sloten zich bereidwillig, toen in den herfst van 1813 een Pruisisch leger onder Bulow aanrukte, bij de verbonden mogendheden tegen Frankrijk aan, riepen op 2 December de vrijheid der Nederlanden uit en kozen (wählten: kiezen, keuren) Willelm I, den zoon van den 1795 ten tweedemale verdreven stadhouder (Willem V) tot hun koning. De groote Pruisische staatsman Hardenberg wilde in overeenstemming met Stein, Gneisenau, Humboldt, Munster e.a. niet alleen Elzas en Lothringen, maar ook België en de Nederlanden als oude Burgondische kreits weer met Duitschland vereenigen. Dit plan leed echter schipbreuk op den tegenstand (Widerstand) van Engeland, dat Duitschland niet wilde zoo machtig laten worden. De Londensche artikelen van 20 Juni 1814, die inzonderheid

[p. 549]

(besonders) op aandringen van Engeland tot stand kwamen, bepaalden (bestimmten) dat België en Holland een zelfstandig ‘koninkrijk der Nederlanden’ zouden uitmaken en het Weener slotverdrag van den 9 Juni 1815 stelde nauwkeurig (genau) de grenzen vast en erkende Willem I als koning der Nederlanden.
Zoo bleven Duitschland en Nederland gescheiden, bleef Duitschland van de Nederlandsche havens afgesloten. Engeland had een voor hem gevaarlijke vereeniging van zee- en landmacht belet (verhindert) en steeds zal Engeland werken om dit te verhinderen.
Moge de Duitsche regeering, zooals het Duitsche volk, wanneer het uur (Stunde) slaat, den rechten weg vinden, om bij strikte eerbiediging van de Nederlandsche zelfstandigheid te verwezenlijken, wat het gronddenkbeeld was van Hardenberg, de vereeniging van beide machtmiddelen.

Ten slotte, de merkwaarde woorden door den Keizer en de Koningin aan de feesttafel tot elkander gesproken:

Nicht als Fremde dürfen wir Eure Majestät am heutigen Tage bei uns begrüssen. Schon einmal hatte dieses Haus die Ehre, von Eurer Majestät besucht zu sein, und wiederum ist es uns vergönnt, in denselben Räumen Eure Majestät willkommen zu heissen. Das erste Mal in zartem (als teeder kind) Kindesalter, diesmal von der Fülle des Lenzes umgeben an der Seite des geliebten Gemahls aus kerndeutschem Stamme grüssen diese Hallen die Urenkelin (achterkleindochter van) Luise Henriettens, die Rose aus dem Hause Oranien. Wie sollte auch die Königin der Niederlande auf brandenburgisch-preussischem Boden anders als wie ein Glied (lid) der Familie des Hauses begrüsst werden, bei den innigen Beziehungen (betrekkingen), die Jahrhunderte (eeuwen) lang zwischen meinen Vorfahren und den Vorfahren Eurer Majestät geherrscht haben! Ich erfülle daher (dus) nur noch einmal eine Dankespflicht wenn ich von ganzem Herzem betone (er op druk) wieviel das Haus Brandenburg-Hohenzollern dem Hause Oranien Dank schuldet (schuldig is). Die Arbeit für das Volk, das Leben, Streben und Weben mit demselben, haben meine Vorfahren in den Niederlanden gelernt, das Einsetzen (wagen) der Person für Glauben (geloof) und Freiheit und das freudige Leben, Arbeiten und Wirken für die Unterthanen, das sind hervorragende (uitstekende) Eingeschaften des Hauses Oranien, die meine Vorfahren und mein Haus sich von ihm angeeignet (toegeeigend) haben. Darum gipfelt (vloeit uit) heute mein Denken in dem Wunsche, dass der gnädige Gott Eurer Majestät Leben und das Eurer Majestät erlauchten (doorluchtigen) Gemahls zum Heile Oraniens und zum Heile Hollands, was dasselbe bedeutet, erhalten und beschützen möge, woran ich zugleich das Gelöbnis (gelofte) knüpfe (vastknoop), dass die

[p. 550]

Liebe und Freundschaft Brandenburg-Preussens für das Haus Oranien und die Niederlande nie aufhören (ophouden) wird in den Herzen meines Hauses und meiner Unterthanen auch für Eure Majestät fortzuleben. In diesem Sinne trinke ich auf das Wohl (op de gezondheid) Eurer Majestät.’

Die Antwort der Königin lautete:

‘Eurer Majestät danke ich für die liebevolle Gastfreundschaft (gastvrijheid), welche die eben vernommenen, die Vergangenheit (verleden) und die Gegenwart (het heden) berührenden (betreffende) freundlichen Worte bestätigt bevestigd) haben. Auch ich wünsche von ganzem Herzen, dass die altbewährten (oudbeproefde) Beziehungen (betrekkingen) unserer blutsverwandten Häuser stets fortbestehen mögen zum Heil derselben und unserer Völker. Ich bekräftige diesen Wunsch, indem ich mein Glas erhebe auf das Wohl Ihrer Majestäten des Kaisers und der Kaiserin.’

Na op de rol van Engeland op het Weener Congres tegenover het plan van Hardenberg, Stein e.a. gewezen te hebben gaan de Alld. Blatter voort:

Auch heute noch sieht England jede Annäherung (toenadering), die sich auf irgend einem Gebiete zwischen Deutschland und den Niederlanden vollzieht (geschiedt), mit missgünstigen Augen an, hat aber, freilich sehr gegen seinen Willen, durch den schmählichen (smaadvollen) Burenkrieg selbst sehr viel zu einer solchen Annäherung beigetragen, nachdem es sich Jahrzehnte (jaartientallen) lang die grösste Mühe gegeben hat, in Holland ein tiefes Misstrauen gegen vermeintliche (ingebeelde) deutsche Annexionsgelüste (inpalmingszucht) zu verbreiten.
An dieses Ammenmärchen (bakerpraatjes) glaubt wohl jetzt kein verständiger Holländer mehr. Die geistigen Beziehungen zwischen uns und ihnen mehren und festigen sich unablässig (gedurig), die wirtschaftlichen (economische) Interessen Hollands weisen nach seinem Hinterlande, nach Deutschland, das eigenste politische Interesse des Deutschen Reiches gebietet es uns geradezu zwingend, jedem von dritter Seite etwa gemachten Versuche (poging), die niederländische Macht in Europa oder in seinen Kolonien auch nur im geringsten zu schädigen (te kort te doen), auf das allerentschiedenste (beslist) entgegenzutreten (tegen te gaan). Möge die Wechselwirkung dieser geistigen, wirtschaftlichen und politischen Beziehungen dahin führen, bei voller Wahrung (eerbiediging) der alten niederländischen Selbstständigkeit die beiden stammverwandten Reiche zu engem Freundesbund zu vereinigen.