Germania. Jaargang 2

Sie vos non vobis of Minister en Pedagoog

Eene boertige tweespraak.

Het kabinet van den Minister van Binnenlandsche Zaken en Openbaar Onderwijs te Brussel. De Minister zit aan eene met boeken en papieren zwaar beladen schrijttafel. Hij drukt op den knop der electrische schel: de deur gaat open en de heer J.T. treedt binnen. Diepe buiging.

Minister

(eenen stoel aanwijzende).

- Gelief plaats te nemen, Mijnheer J.T.

(Zijne papieren doorsnuffelende).

Gij zijt, naar ik zie, leeraar aan het Atheneum te Franchimont, waar gij de Nederlandsche taal doceert...

J.T.

- Om u te dienen, Heer Minister!

Minister.

- Welnu, ik hoef u niet te zeggen dat de Regeering het met de Vlaamsche zaak eerlijk meent.....

J.T.

- Niemand heeft er ooit aan getwijfeld, Heer Minister.

Minister.

- Mijne collega's en ik, wij zijn vast besloten alle rechtmatige aanspraken der Vlaamsche bevolking te voldoen, de Nederlandsche taal uit haren staat van verval en verworpenheid te trekken en haar de plaats in te ruimen, welke haar toekomt.

J.T.

- Zulk een grootsch voornemen strekt ons verlicht en vaderlandslievend Bestuur tot eer.

Minister.

- Dank u. Maar besluiten is één en uitvoeren is twee. Hoe zullen wij de Nederlandsche taal alhier haren vroegeren luister terugschenken? Taalkunde is eigenlijk mijn vak niet en ik heb het noodig geacht bij bevoegde mannen te rade te gaan.

[p. 117]

J.T.

(innig gevleid).

- Mijnheer de Minister is te goed..... Zulk eene eer....

Minister.

- O, ik had precies op u niet gedacht, maar voor eenige dagen werd mij een brief van u medegedeeld, die in een Hollandsch tijdschrift - Batavia - is verschenen en ik dacht dat het misschien nuttig zou wezen u eerst te raadplegen.

J.T.

- Ik herhaal het, Mijnheer de Minister is te goed.

Minister.

- In 't geheel niet. Ik begin met u omdat gij dingen beweert, die met hetgeen de woordvoerders der Vlaamsche beweging onveranderlijk staande hielden, regelrecht in strijd zijn en integendeel met de zienswijze der Franschgezinden alleszins strooken.

Ik heb uwen brief gelezen, Mijnheer, en het komt mij voor dat gij onze arme landgenooten nogal streng behandelt....

J.T.

- Niet streng genoeg, Heer Minister!

Minister.

- Sapristi! Gij zijt niet gemakkelijk! Weet ge wel dat toen mijn geachte vriend, Baron Surmont de Volsberghe, in den Senaat nagenoeg hetzelfde zei als gij thans schrijft, geheel het Vlaamsche land in rep en roer werd gebracht? En trouwens, in bladen als La Chronique heb ik ook menigwerf dingen gelezen welke gij blijkbaar napraat. Hoe de Flaminganten telkens brieschten, zult gij u zeker herinneren.

J.T.

- La Chronique heeft niet altijd ongelijk en in dit geval fas est et ab hoste doceri.

Minister.

- Zoo! ge spreekt Latijn ook?

J.T.

- Een klein beetje, Heer Minister.

Minister.

- Mijn compliment! Gij zijt universeel. Wat ik intusschen niet zeer voorzichtig vind is dat gij een der lastigste Flamingantsche kopstukken bij name noemt en als een kleine jongen berispt. Zal hij zich die kastijding gedwee laten welgevallen?

J.T.

- Och, Mijnheer de Minister, 't is maar een advocaat en op den hoop toe een politieker. Zoo'n volkje leeft vaak met de waarheid op eenen gespannen voet. Laat die groote praters schreeuwen: niemand hoeft zich aan hen te storen.

Minister

(glimlachende).

- Opgepast, Mijnheer! Gij vergeet met wien gij spreekt. Ik ook, ik ben een politieker en, zoo geen practizeerend advocaat, toch een doctor in de rechten.

J.T.

(eenigszins van zijn stuk gebracht).

- Mijnheer de Minister denkt toch niet dat ik hem met zoo iemand zou willen vergelijken? Niet alle advokaten zijn leugenaars, niet alle politiekers zijn eerloos. Er zijn uitkeringen....

Minister.

- Natuurlijk; net als bij de schoolmeesters, die niet allen opgeblazene pedanten zijn. Maar wij dwalen van den tekst. Is die heer

[p. 118]

in zake van taalkunde waarlijk zoo geheel onbevoegd? Hij is toch lid der Koninklijke Vlaamsche Academie.

J.T.

- Mijnheer de Minister, aan eenen staatsman als u is men de volle waarheid schuldig. De Vlaamsche Academie is niets anders dan eene vergadering van onbevoegden. Wie is er daar lid van? Eerstens, eenige saaie boekwormen, die zich enkel met Gotisch en Middennederlandsch bezig houden, dan vier of vijf zoogezegde rechtsgeleerden, magistraten en advocaten, wier beslissing, als er sprake zal zijn van wetten, men graag zal vernemen, doch die waar er questie is van taal, beter zouden doen hunnen mond wat te houden; eindelijk een hoop schrijvelaars, wier taalkennis beneden alle peil staat, zooals mijn vriend Frisius het zonneklaar heeft bewezen. De Vlaamsche Academie, voorwaar! Gij zult toegeven. Heer Minister, dat folklore en taalpolitie hoofdzakelijk, zoo niet uitsluitend door eene Vlaamsche Academie zouden dienen behartigd te worden. Welnu, al zeg ik het zelf, op het gebied der folklore ben ik een meester onder de meesters, en op dat der taalpolitie is eveneens mijn gezag bijkans niet te meten. En wilt ge gelooven dat de Vlaamsche Academie mij nog niet gevraagd heeft of ik haar door het aanvaarden eener candidatuur zou willen vereeren?

Minister.

- Inderdaad! het verwondert mij dat die heeren der Academie niet inzien dat uwe plaats in hun midden is....

J.T.

- Niet in hun midden, Heer Minister, aan 't hoofd als 't u belieft. Ik zou in de Academie geene andere stelling willen aannemen dan degene die ik op 't Atheneum in mijne klas bekleed.

Minister.

- Dan vrees ik dat gij nog eenigen tijd zult moeten wachten. Intusschen, revenons à nos moutons. Gij zegt in uwen brief dat niemand in België goed Nederlandsch spreekt; dat alle Vlamingen, groot en klein, geleerd en ongeleerd, niets anders kennen en gebruiken dan hun plaatselijk dialect, dat er hoogstens twee honderd Flaminganten zijn, die, bij plechtige gelegenheden, zich in beschaafd Nederlandsch pogen uit te drukken, edoch dat het bij het pogen blijft. Is het wezenlijk zóó?

J.T.

- Helaas, ja!

Minister.

- Nochtans zie ik dat, volgens u, onder al die Vlamingen, welke niets dan dialect, of liever dialecten, spreken, er ééne uitzondering is.

J.T.

- Eéne heel enkele uitzondering, Heer Minister!

Minister.

- Zijt gij die uitzondering, Mijnheer J.T?

J.T.

- O neen, Heer Minister! Zęlfverheffing is mijn doel niet. Van het euvel, dat ik aan anderen verwijt, ben ik zelf niet vrij.

Minister.

- Gij bekent dus dat gij ook het Nederlandsch niet behoorlijk spreekt?....

J.T.

Wel zeker, ik behoor tot de weinigen, die het treurige van den

[p. 119]

toestand ten volle beseffen en zich niet inbeelden - o zoete begoocheling! - dat zij goed spreken.

Minister.

- De toestand is inderdaad bedroevend en er dienen doortastende maatregelen te worden genomen. Wat zoudt gij mij aanraden?

J.T.

- Dat heb ik in den bewusten brief gezeid....

Minister.

- O ja, ik zie 't: ‘op taalgebied moet Holland's hegemonie onvoorwaardelijk erkend worden; de Vlaming behoort de beschaafde taal in 't Noorden te leeren; hij dient eenvoudig het Noorden tot model te nemen.’ Ik ben het met u eens, maar hoe zullen wij het aan boord leggen om uwen raad te volgen? Wij kunnen toch al onze schoolkinderen naar Holland niet zenden om er de taal te leeren.

J.T.

- Neen, Heer Minister; maar wij kunnen ons onderwijs op Hollandschen leest schoeien en zorg dragen dat in onze scholen de leerlingen niets anders dan zuiver Hollandsch hooren.

Minister.

- Wij zijn het weeral eens. Er blijft echter eene groote moeilijkheid, de questie van het onderwijzend personeel. Waar zullen wij leeraars gaan halen, die het beschaafd Nederlandsch onberispelijk spreken? Niet in België, want daar zouden wij er geene vinden; wij zullen dus onze onderwijzers door Hollandsche normalisten moeten vervangen. Ziet gij een ander middel? Ik niet.

J.T.

(een weinig verlegen).

- Het middel is radicaal. Edoch zou ik er geen bezwaar in zien enkele mijner ambtgenooten, wier onbevoegdhęid al te zonneklaar blijkt, door Hollandsche docenten te vervangen....

Minister.

- Neen, Mijnheer! geene halve maatregelen! Wie geen goed Nederlandsch spreekt, kan die taal aan anderen niet behoorlijk onderwijzen. Gij hebt het gezeid: daar is niemand in België, die het beschaafd Nederlandsch kent; dus is er ook niemand, die het leeraarsambt, zooals het past, kan vervullen. De onbekwamen moeten verdwijnen en hoe eer hoe beter. Uw verzoek om eervol ontslag zal ik volgaarne inwilligen.

J.T.

(onthutst).

- Eervol ontslag! Mijnheer de Minister gelieft te schertsen....

Minister.

- Ik scherts nooit, Mijnheer! Hebt gij daar niet zooeven bekend dat gij van het Nederlandsch niet meer wist dan uwe collega's? Waarom zou ik u sparen en hen niet?

J.T.

(met smeekend gebaar).

- Maar ik heb mijne betrekking noodig, Mijnheer de Minister! Gij zult mij zekerlijk van mijne broodwinning niet willen berooven!

Minister

(opstaande).

- Genoeg, Mijnheer! uw brood moet gij eerst verdienen. Word advocaat of kloefkapper, mij is het eender. Maar openbare ambten bestaan niet om nuttelooze sinecuristen te onderhouden. In mijn bestuur zal voortaan ‘loon naar werk’ de leus zijn. Luidens uwe

[p. 120]

eigene bekentenis zijt gij niet bekwaam om in een Belgisch Atheneum het Nederlandsch te doceeren, zooals het, naar uw eigen oordeel, zou dienen gedoceerd te worden. Uw ontslag is derhalve noodzakelijk, en ik moet u verzoeken uwe aanvraag binnen de 24 uren te willen indienen. Ik heb de eer u te groeten.

De heer J.T., geheel ter neer geslagen, verlaat de zaal. De gordijn valt.

Lucius Vindex.