Germania. Jaargang 1

Duitschlands Vooruitgang op Handelsgebied.

In de ‘Times’ vinden wij eene vergelijking tusschen de Duitsche en de Engelsche nijverheid, waarbij Duitschlands snelle vooruitgang met veel zaakkennis wordt besproken. Daar zich sedert onlangs in verscheidene steden hier te lande op dit gebied een loffelijk ontwaken laat bespeuren, zal het wel niet ongewenscht zijn, den medewerker van het groot Engelsch blad ook voor ons eens aan het woord te laten:

’De verbazende vorderingen, die Duitschland gedurende de laatste 25 jaar in zijne nijverheid en in zijnen handel gemaakt heeft, hebben zulke hoogte bereikt, dat het tegenwoordig eene der voornaamste plaatsen op de wereldmarkt inneemt. Duitschland, zooals het daar nu ligt, is in elk geval de geduchtste mededinger van Groot-Brittanje, niet alleen op de markten en stapelplaatsen van Europa, maar tevens in onze eigen koloniën. Duitschlands voortbrengselen vindt men gansch Amerika, Afrika, Australië en Engeland door. Er zijn zekere waren, die in Duitschland gemaakt worden en die het naar hier zendt; en, trots het zelf alle verzendingskosten betaalde, kan het de Britsche fabrikanten op hunne eigen fabriekplaatsen onderbieden en ze op die wijze van de markt hunner bijzonderste nijverheidsmiddelpunten verdringen. Met dit alles niet tevreden, houden zich de handeldrijvende Duitschers ook met Azië bezig, waar zij de ernstige mededingers der Engelsche en Russische kooplieden dreigen te worden. Doch, ons doel is niet, ons met de toekomst in te laten. Ik wilde enkel aantoonen, hoe en waar-

[p. 188]

om de Duitschers in een zóó kort tijdsverloop, tot hunne, thans in 't oog vallende plaats op de wereldmarkt konden komen, om met Groot-Brittanje, dat eeuwen daartoe noodig had, te kunnen wedijveren. Onder alle politieke gebeurtenissen welke Duitschland begunstigd hebben, staat vast, dat de samensmelting aller kleine hertogdommen en koninkrijken tot één groot en machtig keizerrijk daar hoofdoorzaak van is.

_**_*

Op dit oogenblik, heeft de natuurwetenschap zulke vorderingen gemaakt, dat theorie en praktische ervaring gemakkelijk konden vereenigd worden. In Duitschland nu werd niets verwaarloosd, om theoretische kennis in toepassing te brengen.

Voor elken nijverheids- en handelstak bestaan technische scholen, ambten, enz., waar met dit doel uitsluitend aangestelde personen in de verschillende wetenschappen voorlezingen houden en les geven, afwisselend met uitstapjes naar het eene of ander nijverheidsmiddelpunt. Tot het volmaken der praktische oefeningen bij middel van theoretische kennissen, bestaan er eene menigte scholen, en de toelating tot deze, hangt van geen examen af; alleen wordt van de intredenden eene zekere praktische ervaring geëischt in den eenen of anderen nijverheidstak, waarin zij dan theoretisch over vele technische punten en vraagstukken onderricht worden. Zooals ik daareven zegde, bestaan in Duitschland veel zulke scholen, welke het land door verspreid zijn, wat voor gevolg heeft, dat jaarlijks eene menigte lieden deze verlaten, die allen vakmannen in hun beroep zijn, waardoor hunne voortbrengselen, immer talrijker en degelijker tot de verbazende, uitbreiding geraken, die zij thans bereikt hebben. Dit doelmatig onderricht is het groote geheim van Duitschlands handelswelvaart. In Engeland is sedert eeuwen, en nog heden het praktische onderwijs de Alpha en Omega der opleiding tot den handel geweest; het theoretische bekleedde immer eene ondergeschikte plaats. Doch Engeland leed door deze handelwijze niets, tot andere landen, Duitschland vooraan, aanvingen hunne nijverheid, zoowel door technische als praktische bekwaamheid hunner werklieden uit te breiden. In elken nijverheidstak moest theoretische en praktische opvoeding samengaan.

Het hooge standpunt van volmaking, tot welk zij - de Duitschers - hunne machienen voor het vervaardigen hunner voortbrengselen gebracht hebben, heeft hen in staat gesteld, ze aan lagen prijs te kunnen verkoopen en deze goedkoop, gesteund door de bedrijvigheid van bekwame vertegenwoordigers - altijd praktische lieden - heeft het zoover gebracht, dat hunne waren op de meeste markten gezocht worden. De Duitschers laten het er niet bij, prospectussen en prijslijsten in hunne taal rond te zenden, zooals dit ook bij de Engelschen geschiedt. Zij sturen lieden uit, met eenige, zij het ook al geringe kennis der taal en des lands, waar zij heen moeten, en deze zijn voorzien van prijslijsten en maten welke in elk land gebruikt worden. Buitendien, zouden Australiërs en Zuid-Amerikanen niet noodig hebben, Duitschland te bezoeken, om met zijne voortbrengselen bekend te worden, daar zijne waren in groote hoeveelheid naar die landen verzonden worden en de verkoop aldaar ter plaatse geschiedt. Ik schrijf dit niet zonder bewijzen. Ik heb ernstig de verscheidene wegen en de wijzen bestudeerd, waarop deze twee landen - Engeland en Duitschland - in het maken van bier en alkohol-houdende dranken te werk gaan. Beide landen leveren ongeveer dezelfde hoeveelheid, maar in Engeland bestaan geene technische scholen, als die in Duitschland, waar deze voortbrengselen door technische inrichtingen volmaakt worden. 't Is waar dat in Engeland een Dr Morris en een Dr Moritz bestaan, maar in Duitschland gaan theoretisch en praktisch onderwijs gestadig hand aan hand met bezoeken en het werkzaam zijn zelf in brouwerijen en werkplaatsen en deze ‘brassiers’ gaan dan in den vreemde, als opzichters en brouwersmeesters, waar zij als gezaghebbende personen aangezien worden. In Duitschland tellen deze scholen voor bierbrouwers jaarlijks 400 à 500 studenten. Gedurende de laatste 10 jaar hebben op die wijze 4 à 5000 jongelingen de lessen gevolgd. De leertijd duurt één jaar. Deze leerlingen zijn meest allen werklieden,

[p. 189]

wien, met dit doel, gedurende twaalf maanden, verlof door hunne bazen gegeven wordt en, na verloop van dezen tijd, keert elk naar zijne werkplaats terug. De bazen geven aan de werklieden, die zich op die wijze bekwaamd hebben, de voorkeur. Deze handelwijze volgt men in elken nijverheidstak. Het is een belangwekkende aanblik, in Duitschland werklieden van geringe afkomst en die slechts een lager onderwijs genoten, in hooge en verantwoordelijke ambten, als bouwkundige, ingenieur, bestuurder, enz. aangesteld te zien - het eenig gevolg van het bekomen onderricht op deze vakscholen. De bijval en het bloeien der Duitsche nijverheid en des handels, zijn aan het bestaan dezer technische scholen verbonden als eene aanvulling der uitstekende handelsscholen, welke overal in grooten getale voorhanden zijn en welke door de grootere steden, de handelssteden en de keizerlijke regeering opgericht en onderhouden worden. Tot het midden dezer eeuw ongeveer, waren deze laatste slechts voor begoede burgers toegankelijk, doch thans zijn de toestanden geheel omgekeerd. Daartoe zijn door de Duitsche burgerklassen avondscholen voor armeren ingesteld, waar klerken of ook anderen, zich in boekhouden, handelsrecht, taal en buitenlandsche briefwisseling verder kunnen bekwamen. Eene andere soort zulker scholen bestaat onder de rechtstreeksche bescherming van de ‘Gesellschaft für Entwickelung der Handelswissenschaft’ en de scholen der Koopliedenvereeniging zijn niet minder talrijk. Buiten dit alles worden nog andere avondscholen door de werklieden zelf ingericht en door hen bestuurd. De bijdrage is zeer gering, er wordt onderricht gegeven en voorlezingen worden gehouden van bijzonder leerrijken en tevens opwekkenden aard. Die scholen zijn vrijer en meer ongedwongen dan de andere en paren vermaak aan studie, en weder heeft de groote bijval dezer technische scholen voor gevolg, dat de geest der bijzondere onderneming aangevuurd wordt en eene menigte scholen oprijzen waar bijzondere vakken onderwezen worden. De bijdrage voor het bijwonen der lessen bedraagt slechts 8 tot 10 mark per maand. De einduitslag dezer theoretische en praktische opleiding is, dat wij thans overal de Duitsche handelsreizigers aan 't werk zien. Te land, te water, op de spoorwegen of op de stoomschepen is de Duitsche reiziger te vinden; velen onder hen zijn daarbij bekwaam, om een gesprek in het Fransch, Spaansch, Italiaansch, Russisch en Engelsch aan te gaan. In Engeland - te Londen - wordt bijna gansch de briefwisseling met vreemde landen door Duitschers gevoerd en deze kennis der talen naast hunne beslagenheid in handelsrecht, maken hen als bemiddelaars voor den wereldhandel zeer gewenscht. Ik twijfel niet, of de toekomst van den Engelschen handel en nijverheid hangt voor een groot deel van de technische opleiding af en scholen van dezen aard, met de noodige inrichtingen toegerust, zullen de handelaars tot hooger doel en tot welvaart der maatschappij voorbereiden.

Temsche, November 1898.

Jef Hinderdael.