Gentsche Almanak voor den Jare 1823

[p. 1]

Bataefsche en Belgische jaer-boeken. - Historische byzonderheden. - Merkweerdige oudheden. - Anecdoten en andere dingen.
Eerste deel.

Claudius Civilis.

DE Bataven mogen zich roemen door de Romeynen niet overwonnen te zyn geweest; Caesar met zyne oude leger[b]enden te Trier over den Rhyn getrokken zynde, bragt Duytschland onder zyn gebied, en trok, voorgegaen door den schrik van den roomschen naem, naer gewesten, tot alsdan met bosschen en moerassen overdekt. Kattenwald, een der opperhoofden der Bataven, verschynt voor den overwinnaer met eene edele fierheyd. ‘Indien gy een arm land met uwe wapenen wilt aenranden’ zegt hy, ‘het zal verdedigd worden door de wanhoop zyner inwoners; zy zullen allen den dood, voor de slaverny verkiezen. Indien gy in tegendeel hun hunne vryheyd en wetten laet, zy zullen uwe grenzen, tegen de inrukkingen der Sueven, beveyligen: de gekende goede trouw der Bataven, is de zekerste waerborg van hunnen eed.’

Caesar nam den voorslag aen, en de Bataven werden bondgenoten van Roomen. Van toen-af werden zy de keurbenden van Caesar, en te Pharsale, vestigden zy het onzekere geluk, in deszelfs voordeel; doch ook, wanneer de heele wereld onder het jok der Romeynen gebukt lag, behielden de Bataven hunne wetten, werden door eygen overheden bestierd, en kenden geene schattingen. Niette-

[p. 2]

min bouwden de Romeynen sterkten op hun grondgebied, en hielden er bestendige legers op de been; en wanneer de dwingelandy der keyzers vreemde hulptroupen in de hoofdstad der wereld, nodig had, werd de bekende dapperheyd en getrouwheyd der Bataven, de bewegende oorzaek eener drukkende onderscheyding. Nero vergde van hun, by aenhoudendheyd, nieuwe ligtingen van krygslieden, en welhaest bleef er in hun ellendig vaderland niets meer over, dan oude mannen, vrouwen en kinderen. Julius en Claudius Civilis, afstammelingen hunner oude koningen, en die zich in de romeynsche legers, roemryk hadden doen onderscheyden, durfden alleen de stem, ter redding hunner ongelukkige landgenoten, verheffen. Julius werd ter dood veroordeeld, en Claudius in ketens, naer Roomen gezonden, was het leven alleen verschuldigd, aen den val van den vreesselyken Nero.

Te rug in zyn vaderland, besloot Claudius Civilis den dood van zynen broeder te vreken, en zyn land aen de oomsche tiranny te ontrukken. Eene gelukkige gelegenheyd kwam zich daertoe, aenbieden. Roomen eyschte eene nieuwe ligting aen de uytgeputte natie, het volk werd wanhopig, en snakte naer eenen verlosser.

Claudius Civilis verzamelt te midden in den nacht, de opperhoofden der Bataven in een geheyligd bosch, vry van de onrustige bespieders der Romeynen. Daer, schuylende onder oude eyke-boomen, sprak hy zynen doorluchte, doch ongelukkige lotgenoten, met deze nadrukkelyke woorden, aen:

‘Wy worden niet meer als bondgenoten, maer als verachtelyke slaven, behandeld; het is tyd, dat wy ons den roem onzer voorvaderen herrinneren; Laet ons allen opstaen, de wapens aengrypen en onze trotsche overheerschers, in eenen dag, verdelgen; de wil om vry te zyn, is voor den Bataef, genoeg om zulks te wezen.’

Elk juygchte toe: men besloot de Romeynen in eenen dag te verdryven; het oogenblik wordt bestemd, er werden zendelingen naer de Gaulen afgeveerdigd om dezelve

[p. 3]

op te wekken mede het jok, op hetzelfde oogenblik, af te schudden.

By den eersten aenval, werden twee romeynsche benden, geplaetst aen den mond van den Rhyn, op de vlugt gejaegd en gedwongen den stroom over te trekken; de Bataven achtervolgden ze, versloegen dezelve en maekten zich meester van eene vloot van vierentwintig galleyen. Heel Galliën volgde dit voorbeeld, en kwam in opstand. De Belgen schaerden zich by het leger van Civilis, en deze kundige bevelhebber bragt de tweedragt onder de Romeynen, door het veynzen van de belangens van den keyzer Vespasianus aentekleven, tegen den tyran Vitellius.

Ondersteund door nieuwe bondgenoten, zegepraelde Civilis nog over de romeynsche legers, doch Vespasianus, zynen onbedreven tegenstrever overwonnen hebbende, hield de verdeeldheyd der Romeynen op. De oorlog werd met kracht, en met afwisselende geluk voortgezet. De Gaulen werden ten onder gebragt, en Civilis alleen, de magt der Romeynen hebbende te wederstaen, trok naer zyn Vaderland te rug. Echter wilden de Bataven het lot der Gaulen niet ondergaen, zy verbrandden hunne steden, doorsneden hunne dyken, en dekten zich door overstroomingen. De Romeynen hunnen moed bewonderende, traden in onderhandeling, erkenden hunne onafhankelykheyd, en namen hun aen tot bondgenoten.

Dit was de uytslag van eene onderneming, welke in haren oorsprong, moest voorkomen als de grootste vermetelheyd; daer een kleyn arm volk, de gramschap der beheerschers der wereld durfde trotzeren: De Bataven bragten het zoo ver, dat zy zich ontrukten aen eene schandelyke slaverny...... Doorluchtig en glansryk voorbeeld, 't welk hunne edelmoedige afstammelingen, zoo roemryk hebben nagevolgd, in de lange en gedenkweerdige worsteling, die onder het geleyd van verscheyde groote Prinsen van het doorluchtig huys van Nassau, hun van het jok der Spaenjaerden, heeft vry gemaekt!.....