De Gemeenschap. Jaargang 17

[p. 250]

[Gedichten van Bernard Verhoeven]

Bernard Verhoeven

Pascal

Blaise Pascal. Genie. Dit schreef hij neer
en lachte grimmig: wat ontdekkingen,
getallen, cijfers, en het altijd weer
verdoemelijke dood-gaan van de dingen.

Tenger en tot een vroegen dood gewijd,
van een doorschijnende ivoren bleekheid
het masker van gewonde majesteit:
woedend van weerzin tegen deze weekheid

werd hij een onverzoenlijk jansenist,
een angst voor zwarte doodelijke schade,
voor d'engel van den afgrond; rigorist
in een koud vuur van toornig zelf-versmaden.

Hij trok zijn mantel toe alsof het vroor,
en huiverde als weer zijn koortsig staren
misprijzend, radeloos gekweld, keek door
de menschen heen alsof het cijfers waren.

Trots in zijn mantel gesnoerd, een profeet
lijkwit met oogen die spookachtig gloeiden:
hij zag 't insect weer dat kronkelend leed
en zich noodwendig aan de vlam verschroeide.

Die angst van vallen zonder wederkeer
en al dit drijven doelloos en onnoodig.
Hij zocht nog woorden tot een laatst verweer
en schreef ze neer, ook dit was overbodig.

Blaise Pascal. Hoonlachend nam hij 't blad,
verscheurde het en liet de stukken drijven
in d'afgrond der vernietiging, en wat
nog overbleef mocht eeuwig naamloos blijven.

Er zijn twee werelden: oneindig klein,
oneindig groot; Pascal schiep deze orde, -
ontledigd, uitgewischt, vernietigd zijn
en van Pascal tot niets en alles worden.

[p. 251]

Bernard Verhoeven

Klaag niet om die glimlachend is gegaan

Klaag niet om die glimlachend is gegaan
naar d'eenzaamheid der laatste legerstede.
Hij is nu ver, onder roerlooze maan
en sterren zelf uit maneschijn gesneden.

Zet kaarsen om zijn baar, want hij die ging
had zich het kinderhart begeerd van dezen,
een milde waanzin van vernietiging,
het altijd-durende geofferd-wezen,

een hart dat eenzaam opbrandt, en zijn pijn
is voor de menschen troost, en tusschen beien
een zacht en zegevierend lachen zijn,
een spottend kirren, een meewarig schreien.

Dit wilde hij, het leven wilde 't niet.
De dood is milder: laat hem dan ontbonden
een blad zijn in den wind, een drijvend niet;
hij heeft zijn kinderhart in 't eind gevonden.

En als zijn mondhoek glimlacht, weet het dan:
zoo sijpelt door het gras een spoor van bronne,
het komt van ginder waar het ruischen van
de groote waterstroomen is begonnen.

[p. 252]

Bernard Verhoeven

Salomon en de heks

Dit heeft d'Arabische gezegd:
‘Toen 'k gistren onder wilde maan
mij op het grasbed bad gelegd,
mijn arm had Salomon omvaân,
stiet ik een kreet uit in een taal
ons beiden vreemd.’

Die kon verstaan

engel- en vogelenverhaal
antwoordde dús: ‘Er kraaide een haan
op een ontbloeiden appeltak
driehonderd jaren vóór den Val,
en die eerst nu het zwijgen brak,
eerst nú omdat hij eindlijk dacht
Toeval en Keuze deelgenoot,
wat d'appel aan wormstekigs bracht
en deze veile wereld dood.
Die d'eeuwigheid ten einde kreet
hem docht, hij kraaide een nieuw begin.
Voor elken vezel vindt wel leed
een minnaar spiedend als een spin;
is weerschijn van kortstondigheid
ál hartstocht: lief doorproeft beminde
naar Toeval of Verkorenheid;
die foltering ten einde, vinden
zij wellicht wanhoop aan elkaar
in 't bruidsbed, elk droomt zich een beeld
en vindt het wezenlijke daar.
Doch d'aard sterft als die twee, gedeeld,
in één lichten verloren gaan,
als pit en olie samen brandt;
dús een gebenedijde maan
heeft Saba Salomon verpand.’

[p. 253]

 

‘Maar altijd nog bestaat deez' aard’:

 

‘Dan had uw haan dus ongelijk,

 

al vond hij het een kreet wel waard,

 

Een beeltenis heeft mogelijk

 

te veel of wel te weinig kracht.’

 

 

 

‘Het duister viel; en geen gerucht

 

in dit geheime dal dan zacht

 

van vallend blad een ritselzucht,

 

geen menschlijk teeken dan de kroken

 

in 't gras waar het ons beiden vond;

 

wilder nog is de maan ontloken.

 

o Salomon, dít is de stond.’

(W.B. Yeats)

(Lambert Simon)