De Gemeenschap. Jaargang 13

[p. 499]

Hagel

Gods eer hersteld.

Wanneer men let op de vindingrijkheid der katholieken in het opzetten van demonstraties, dan is het wel onmogelijk, waarde te hechten aan de soms geuite meening, dat speciaal de katholieken van oorspronkelijkheid verstoken zijn.

Zoo hebben de Hagenaars de eerherstelgedachte in een zeer origineele demonstratie willen verwerkelijken. Daar de demonstratie intusschen heeft plaats gehad, mogen we nu aannemen, dat Gods eer door de Hagenaars gered is. Gaat men na, wat zij hebben gepresteerd, dan kan men hierover werkelijk niet langer in twijfel verkeeren.

Ik citeer uit de bekendmaking in de pers: ‘De manifestatie zal te twee uur des middags een aanvang nemen. Eenigen tijd tevoren zullen de leden van de Haagsche jeugdbeweging en de vaandrigs met twee afgevaardigden van alle overige katholieke organisaties vanuit Zorgvliet optrekken naar Houtrust en zich daar onder het zingen van het lied Roomsche Blijdschap vóór de officieele tribune op het middenterrein opstellen. De gevierde kanselredenaar, pater Borromaeus de Greeve O.F.M., zal daarna een rede houden.’

Tot zoover de aankondiging. Uit het verslag bleek, dat dit alles inderdaad ook gebeurd is.

De kwestie van de waarde van het eerherstel op zich laten we gaarne buiten beschouwing. Deze vorm van devotie is door de officieele kerkelijke leiding zoo zeer bevorderd, dat we het feit, dat de theologische verklaring nog omstreden is, op rekening mogen stellen van de achterlijkheid van alle theorie - ook de theologische - bij het leven. Het kost weinig moeite, in te zien, dat er althans één vorm van eerherstel is zoo oud als de Kerk zelf: Christus heeft zich als Middelaar gesteld tusschen den Vader en de menschen, en gezegd: Doet dit tot mijn gedachtenis.

De Hagenaars meenden blijkbaar betere middelen te weten, om Gods eer te herstellen. Rond het quasi-liturgisch middelpunt van een Pontificaal Lof groepeerden zij een vlaggenparade, den vurigen zang van het markante Roomsche Blijdschap en de speech van een gevierd kanselredenaar.

De liturgische beweging mag bij zoo een jammerlijke vertooning wel huilen en eens op haar vingers gaan natellen, hoeveel jaren zij nog noodig denkt te hebben, om onzen braven katholieken burgers meer begrip bij te brengen.

Ten overvloede is een natuurlijk gevolg van dergelijke demonstraties, dat de talrijke deelnemers naar huis gaan in het heerlijk besef, toch zooveel braver en intelligenter te zijn dan die domme godloozen, overtuigd, hun plicht tot het herstel van Gods eer met de opoffering van den vrijen Zondagmiddag duur genoeg betaald te hebben.

De verheugenis over de macht van ons getal en het talent onzer redenaars reikt verder dan onze blijdschap over de erfenis van Christus.

C.V.

[p. 500]

De nieuwe romme(l)pot.

Het voorbeeld van den braven Hollandschen vader, die er uit zijn gulle beurs het dubbele van maakt, wanneer zijn degelijke kindertjes hun vet spaarvarkentje hebben opengebroken, heeft naar het zoo lijkt Zijne Excellentie den nieuwen Roomsch-Katholieken Minister van Sociale Zaken in dit Vervolg-Kabinet Colijn: Professor, Meester C.P.M. Romme - geïnspireerd bij zijn eerste daad tot verlichting van den nood der ‘ondersteunde en tewerkgestelde werkloozen’ zooals deze even beklagens- als bewonderenswaardige volksgroep in de ambtelijke bescheiden wordt betiteld.

De philosophie van het ‘Geef me een kwartje en ik ga voorbij’ heeft Z.Exc. sedert zijn eerste Rommelpot-circulaire, niet meer losgelaten. Was er althans in dien zendbrief van 16 September j.l. nog met een schijn van eigen initiatief gerekend bij onze armsten der armen, op het punt van hun lotsverbetering, hoezeer deze ook tot een parodie gemaakt was, ook deze schim van eenig sociaal rechtsbezit werd door de eene Ministerhand teruggenomen, waar de andere ermee was uitgestoken.

‘De minister heeft er geen bezwaar tegen’ heet het nu, in zijn circulaire aan de gemeentebesturen - dat de liefdadigheid zijn taak overneemt! Het ‘spaar-kwartje’ dat door de werkloozen niet meer kan worden uitgezuinigd op den literprijs van de melk, die ook voor hen weer een cent duurder is geworden, mag thans door de diaconie, het parochiaal armbestuur of een liefdadigheidsvereeniging worden betaald. Dit mág - want elk ander kwartje of dubbeltje van de zijde der liefdadigheid wordt zorgvuldig gekort op den steun, die zoo royaal verstrekt wordt van hoogerhand! Om zeer gewichtige redenen natuurlijk ... die echter voor dit geval opeens niet meer gelden! Dit geval betrof dan ook een, laten we maar zeggen: vergissinkje van den Minister, vergissinkje dat koste wat 't kost geneutraliseerd diende te worden. Minister heeft namelijk in den waan geleefd, dat werkloozen, ondersteund zoogoed als tewerkgesteld, nog wel konden sparen. Velen die arbeid verrichten, zijn er in dezen tijd en bij de geldende loonen en salarissen allang niet meer toe in staat. Niettemin verwachtte Minister het van de meest uitgenepenen.

Zelfs het Roomsch-Katholiek Werkliedenverbond, dat nooit schrikt, heeft hier een beving uit behouden. Als Verbond staat het natuurlijk achter de regeering, doch nu bedacht het toch, dat het ook nog leden heeft... Laat Minister, als hij dan met alle geweld premies op het sparen of iets anders wil geven, andere middelen tot verkrijging ervan aanwijzen en niet spelen met de leege spaarpotjes van onze bezitlooze land- en geloofsgenooten, schijnt het Verbond te willen gaan zeggen.

Dat hij het niet moet zoeken in de richting van werkelijke ordening door ‘herziening der instellingen’, of door het verplichten tot betaling van een rechtvaardig loon, zoolang er winstnemingen door groot-kapitalisten plaatsvinden, zijn wij allen wel met Minister eens. Dit zou veel te christelijk zijn voor dit Kabinet, dat toch al zoo op moet passen om niet voor een Wijs en Goedertieren Bewind te worden gehouden! Het zou ook ál te sociaal lijken, wanneer het de richtlijnen van een Pauselijke Encycliek tot maatsnoer nam. Zulks is vroom idealisme, niet toepasselijk in

[p. 501]

Nederland. Dat kan Minister zoo maar niet doen.

Premies zullen er echter zijn, denkt hij. Dan nog maar wat met den Rommelpot geloopen. Volgens zijn nieuwe circulaire aan de gemeentebesturen, van 2 October j.l., ‘... heeft de regeering gemeend voor de overbrugging van het hiervoor bedoelde tusschenliggende tijdvak een beroep op het Nederlandsche volk te moeten doen. De regeering heeft gemeend daartoe vrijheid te kunnen vinden op grond van de volgende overwegingen: dit speciale beroep op het Nederlandsche volk om een gave te offeren ten behoeve van de werklooze landgenooten, geschiedt slechts eenmaal’.

Dat klinkt! Het klinkt ook nog zoo echt professoraal, zoo met een bemoedigend klopje op den schouder van het slachtoffer, als bij een examen: Beste vent, maak je maar niet al te benauwd, 't is maar voor één keer!

Echt professoraal ook, om van de ‘volgende overwegingen’ te spreken, terwijl Minister slechts één overweging gelden laat, voor zijn beroep op het Nederlandsche volk: Geef me nog één keer een centje, en ik ga voorbij! Als allen iets geven, komen de werkloozen de eerste wintermaanden door. Dat is te zeggen: wat de aanschaffing van benoodigde kleeding, schoeisel en dekking betreft. Over de rest wordt niet gesproken bij deze ‘lotsverbetering’! Voor de rest zorgt immers de ‘normale’ steunuitkeering! Men moet in eigen omgeving eens informeeren van hoeveel Hollandsche guldens een gezin met tien of meer kleine kinderen (de glorie van onze parochies!) wordt verondersteld te kunnen bestaan, wanneer de vader geen werk meer kan vinden.

En dat is te zeggen: zij komen dan de éérste wintermaanden door. Voor het schier eindelooze tijdvak van midden- en na-winter.... rekent Minister nog steeds op het spaarpotje van Moeders en Vaders, die niet profiteeren kunnen van de voordeelen der devaluatie, doch er de nadeelen dubbel van gevoelen. Een van de twee: of de werkloozen krijgen in midden- en na-winter gebrek aan benoodigde goederen, óf Minister moet wéér een beroep op het Nederlandsche sche volk doen. Meent Minister, na al wat hem ter kennis is gebracht nog steeds dat er wèl gespaard kan worden?

Ze zúllen sparen! zegt hij, in zijn nieuwen zendbrief, ik laat er doodgewoon een deel der ondersteuning, voor hen bijeen gebracht door het Nederlandsche volk, van afhangen.!

Ditmaal doet hij het toch op een meer psychologische manier. Hij begint met den Rommelpot een beetje vroolijk op te sieren. Waar hebben we ook anders den postgirodienst voor? De gemeentebesturen mogen de ingekomen gelden in de eerste week van November storten op de postrekening van het kleeding-, schoeisel- en dekkingfonds. Het totaalbedrag zal dan in den loop van die maand over de gemeenten, die aan de inzameling meewerkten, worden verdeeld.

En nu komt het, nu begint Minister met de premie te goochelen: ‘De gemeenten, die aan de actie hebben deelgenomen, ontvangen als vaste uitkeering 10 pct. van het in eigen gemeente ingezamelde bedrag, terwijl het daarna in totaal overblijvende bedrag ponds-gewijze over de deelgenomen hebbende gemeenten wordt verdeeld, naar rato van het aantal gezinshoofden, dat op 1 November in de gemeente overeenkomstig de circulaire van 16 September spaart.’

[p. 502]

Zoodat nu dien gemeenten, waar door gunstige economische ligging of door het goedkooper levenspeil der bevolking nog iets gespaard zal kunnen worden, een voorrecht krijgen boven de plaatsen waar de nood extra nijpt! Wat tenslotte van dit alles te denken? Is hier mogelijk een minister klem geraakt in een, door ambtenaarlijk verzet opgezetten val? Men kan toch niet aannemen, dat heel deze Rommelpotterij door een geleerd en ernstig man als Minister zèlf is uitgedacht?

De vraag is overigens niet ongemotiveerd: of deze rammelarij met spaarpotten en offerbussen nog wel regeeringsbeleid genoemd kan worden? Doch één ding is erger dan het jammerlijke feit, dat hier een jonge, nog veel goeds belovende carrière dreigt onder te gaan in algemeenen, volstrekt verdienden hoon. Hier wordt een volksdeel, dat door zijn numerieke en principieele kracht een der sterkste belemmeringen is geweest voor het ‘nationaal’ worden van een Beweging, waarin reeds vier maanden na haar verwachte overwinning de noodzaak van een ‘30sten Juni’ gevoeld zou zijn - hier wordt dit volksdeel op de zwaarst denkbare proef gesteld, op de proef namelijk van zijn geduld. Hoelang zal het dit gesol met zijn nood verdragen? Bestaat bij Minister Romme inderdaad de gedachte, dat de vorming van een ‘Frente Popular’ in Nederland tot de onmogelijkheden behoort?

2e acte: (bij het ter perse gaan van deze copie)

Minister heeft inmiddels ook voor de radio met den Rommelpot gerammeld. Hij kon daarbij reeds gewagen van twee Royale Giften, de som van vierduizend gulden niet te boven gaande, die hij tot voorbeeld stelde, omwille van hun hooge afkomst.

Dienzelfden avond sloeg in Den Haag een jonge werklooze met een bijl op zijn jonge vrouw in. Niet omdat hij haar haatte, maar uit pure verbijstering. Deze twee jonge menschen die een klein kind hadden, konden niet alleen niet sparen voor de ministerieele hulp, niet alleen niet toekomen met den te kleinen ‘normalen’ steun, hun geschonken. Zij konden niet meer als gezin samenwonen, omdat zij de Godwelgevallige vruchten van een christelijk huwelijk niet meer durfden verwachten in hun armoede-bestaan.

Minister veroorloofde zich onder deze omstandigheden professorale geestigheden uit te spreken voor ieders ooren.

3e acte: (bij het corrigeeren der drukproef van deze copie).

Men schijnt Minister heel zenuwachtig te hebben gemaakt. Er is alweer een mededeeling verstrekt betreffende den Rommelpot, thans aan de pers. Twee punten van de vorige circulaire wijzigt Minister binnen zes, zegge zes dagen na zijn optimistischen radio-oproep!

Een beetje onlogisch doet de eerste wijziging op 't eerste gezicht al aan. Het Nederlandsche volk - aldus is Minister gebleken - is met liefde bereid een gave uit dankbaarheid voor het steunfonds te storten. Men zou nu denken, dat het N.V. zich gehaast heeft, respectievelijk nog haasten zal, om die liefde in daden uit te drukken. Niet aldus Minister. Hij wil het N.V. gaarne twéé weken langer in de gelegenheid stellen, zich met liefde dankbaar te gedragen, dan hij oorspronkelijk had vastgesteld. Minister oordeelt de liefde, bereidheid en dankbaarheid van 't N.V.

[p. 503]

thans minder vlot en actief, dan hij eerst heeft gedaan. Wie lacht daar? Men krijgt nu zes weken tijd om zijn offerbusje niet te beschamen ...

De tweede wijziging is logischer, maar veel vernederender voor Minister. Hij heeft na deze zes dagen reeds een andere methode voor de verdeeling der offergaven (zie boven!), in overweging genomen. Van ‘eenige zijden’ was bezwaar tegen zijn eerste ontwerp gemaakt. Men voelt hier de angstige vraag rijzen: welke machten hebben Minister's zetel reeds doen wankelen?

Wij wachten de nieuwe methode met belangstelling af, vertrouwende er in de 4e acte, bij het corrigeeren der revisie nog een analyse van te kunnen geven! Inmiddels heeft het R.K. Werklieden-Verbond, juist zooals we dachten, niet stilgezeten. Het opende op heel de steunregeling een ‘inleidend vuur’, waarvan het natuurlijk zelf geen effect verwacht. Terloops ondernam het daarbij een kleinen aanval op den Rommelpot. Het wil Minister overhalen óók kleeding, schoeisel en dekking te helpen verschaffen aan die gezinnen van werkloozen waar men het befaamde Romme-kwartje niet heeft kunnen uitsparen op de biefstuk en de sigaren. En het wil méér van dien extra-steun aan de groote gezinnen zien uitgekeerd. Welk een vooruitstrevendheid! Wedden, dat het R.K.W.V. zijn mond houdt, wanneer het Minister bereid vindt om aan 't groote gezin een paar centen meer toe te werpen als hij maar met nagels en tanden aan zijn spaar-systeem vast mag houden? Ten departemente toont men zich overigens allerminst gerust op de ontwikkeling van Minister's serpentine-beleid, nu de groote gemeenten hun Wethouders van Sociale Zaken reeds naar een audiëntie hebben gejaagd. Het departement heeft tenminste een afleidend vuur ingezet op een heel ander punt, namelijk dat der werkverruiming. Het stelde Minister haastig in de gelegenheid ter bestrijding van de werkloosheid een commissie te installeeren, die reeds eenigen tijd was ingesteld.

Deze commissie is dadelijk na de installatie met haar werkzaamheden begonnen! Van communistische zijde is men tegelijkertijd met de verspreiding van strooibiljetten begonnen, die naar het heet beleedigend voor Minister zouden zijn. Niet zonder bitterheid vraagt men zich af: Is het wonder?

4de acte: (bij het corrigeeren der rivisie van deze copie).

Heden weer naar de radio moeten luisteren. Nieuwe Rommelpot-klanken opgevangen. Lang zoo geestig niet als den vorigen keer. Toen deed Minister het dan ook zelf. Nu had hij zijn hoofdinspecteur van het Kleeding-, Schoeisel- en Dekkingfonds op de microfoon afgestuurd. Weerhielden Zaterdagsche bezigheden hem, zelf nog eens voor ons op te treden? Of was een nieuwe voordracht uit eigen ideëen hem door wel-meenende adviseurs afgeraden? Hoe 't ook zij: mijnheer de hoofd-inspecteur heeft ons wel leerzaam, maar toch lang niet zoo echt professoraal onderhouden, als we van Minister zelf gewend zijn. Zonderling genoeg begon de H.I. niet met een uiteenzetting van de beloofde nieuwe methode der steunverdeeling (zie 3e acte) maar met een uitgebreid en sentimenteel beroep op het N.V., dat in Minister's jongste schrijven aan de pers (zie 3e acte!) zoo bereid heette om met liefde zijn dankbaarheid aan Minister te toonen. Hoe zit dat nu: heeft

[p. 504]

het N.V. toch nog telkens een por tusschen zijn liefdadigheids-ribben noodig om te doen, wat in feite Regeeringstaak is? Het zou geen ongelijk hebben, als het minder dankbaar bleek, dan Minister optimistisch genoeg geweest is, te veronderstellen.

Maar nog merkwaardiger was het tweede deel der radio-voordracht van den departements-ambtenaar dezen Zaterdagavond. Minister laat daarin zijn vertegenwoordiger verklaren, dat de ontworpen spaarregeling toch nog zoo gek niet is, als men ervan beweert. Hij kan dat met bewijzen staven. Dit nu zijn in feite wel bewijzen in het ongerijmde, maar zij geven ons de zekerheid, dat het gescharrel met den Rommelpot niet zal worden vervangen door een daad van Regeerings-beleid.

Minister laat de practijk spreken. In Twentsche gemeenten bestaan reeds geruimen tijd (reëel argument)! comité's, die ten doel hebben het verstrekken tegen gereduceerden prijs van kleeding en schoeisel aan ondersteunde gezinnen. Deze goederen ontvangen zij op afbetalings-condities à 50 cent per week minimaal. Verder is aan Minister belend, dat er soms (even reëel argument!) van gemeentewege voorschotten aan ondersteunden worden verstrekt, waarvoor tenminste 50 cent moet worden terugbetaald. Zijn dit bewijzen? Tegen den keer in, ja. Want ondersteunden die voorschotten noodig hebben (die zij onder dwang-condities moeten restitueeren!) zijn niet de geschikte propagandisten voor het begrip ‘spaarzaamheid-tegen-premie’, dat Minister al maar door voor oogen zweeft! En is het verstrekken van goederen in Twente - het textiel-gebied! - iets anders dan een verstandige opzet van de fabrikanten, die hun katoentjes toch nergens anders kwijt kunnen?

Minister's Rommelpot moge hem dierbaar zijn, maar de argumentatie ervan rammelt evenzeer als de inhoud.

God geve hem en ons, dat het geen strenge winter worde.....

A.J.D.