De Gemeenschap. Jaargang 12

[p. 478]

Hagel

Roomse eugenetiek

Mijn overburen opgedragen

Hier woont - voor wie het nog niet wist -
Gregoor, die den Orthopedist
met schier wiskunstige zekerheid
elk jaar met een ‘geval’ verblijdt.

Wanneer 't gezin ter Hoogmis gaat
krukt een klein-Lourdes over straat;
geen heup-, knie-, voetdeformiteit,
waaraan niet een der kleinen lijdt.

Het is een Breugheliaanse stoet
en toch M'nheer Pastoor zegt: ‘'t Moet.’
en als Gregoor zou overslaan,
dan zou-d-ie op de keien staan.

J. VAN HATTUM

(in ‘Groot-Nederland’)

Roode rarekiek

Jan Engelman opgedragen

Van Hattum - voor wie 't nog niet wist -
is iemand die, schoon socialist,
de Nieuwe Eeuw, met zekerheid,
per week met menig vers verblijdt.

Maar als hij eens aan 't dichten slaat
in 't tijdschrift van de papen-haat,
geen anti-roomsche enormiteit
waar zijn gedicht dàn niet aan lijdt.

Zeg, Engelman, 't was wel eens goed
als jij hem met zijn verzen-vloed
een week voor straf zou overslaan,
dan zou-d-ie op de keien staan.

JOOST

‘Anti’-voorlichting

‘Roeping’ van Augustus bevat in de Kroniek een voortgezette polemiek met de Tijd over de waarde van het ‘anti’. Daarin wijst Ger. Knuvelder op vele anti-stromingen, comité's, etc. van onze dagen en waarschuwt voor de mogelijkheden van communistische strevingen, die met name achter het anti-fascisme en anti-nationaal-socialisme, verborgen kunnen liggen. Hij strekt zijn waarschuwing uit tot de manifestaties ‘voor de vrede’ die in deze dagen de aandacht trekken en memoreert de bisschoppelijke verboden tot deelname aan het te Genève te houden (inmiddels gehouden) congres van de jeugd voor de vrede. ‘Zelfs het feit, dat men “vóór de vrede” is, achten zij (de bisschoppen) geen voldoende garantie voor zuivere bedoelingen.’ Dit valt te onderschrijven. Daarop volgt evenwel: ‘De eer zijn naam gedrukt te zien onder de circulaires van de Vredesactie en de conferenties van schrijvers en dichters voor Geestelijke weerbaarheid mag iemand niet weerhouden zich vooraf zorgvuldig rekenschap te geven van de werkelijke bedoelingen der (achter de schermen) leidende figuren. Ik voor mij acht in dit opzicht de uiterste zorg geboden. Naarmate het schoner klinkt uit sommiger mond, des te meer wantrouwen is gewettigd.’

Daar dit een verkapte aanval is op een stroming, die niet het minste wantrouwen verdient, geloven wij dat Kn.

[p. 479]

hier zich niet vooraf en zeker niet zorgvuldig rekenschap heeft gegeven van de bedoelingen. Hij zou dan kunnen weten, dat men hier inderdaad met de opzet van een (Jongeren) Vredesactie te maken heeft, die nu eens volledig vertrouwen kan worden geschonken en dat dan ook van een 125 letterkundigen van de meest uiteenlopende gezindheden heeft verkregen. Tekenend is, dat in de loop dezer activiteit, die nu reeds 1½ jaar duurt geen enkele letterkundige zich daarvan heeft losgemaakt. Er zou er toch wel minstens één ‘achter de schermen’ hebben kunnen kijken! Maar bovendien, deze Jongeren Vredes Actie zelf heeft eveneens geweigerd aan het hier gememoreerde Geneefse congres deel te nemen. En ook zij heeft dat om de haar bekende ‘achtergronden’ gedaan. Omdat ‘vóór de vrede’ haar evenmin ‘voldoende garantie’ geeft. Tegenover het Brusselse congres neemt zij hetzelfde standpunt in. Zij kan echter niet geïsoleerd staan en beroept zich in haar integrale strijd op de geestelijke macht der kunstenaars als totaliteit in de samenleving. In al haar oproepen heeft zij nadrukkelijk doen uitkomen, dat zij uitsluitend als apparaat wilde fungeeren voor hetgeen de kunstenaars tot uiting zouden willen brengen. In deze zin werd ook een conferentie voor geestelijke weerbaarheid belegd, die 16 Mei j.l. te Amsterdam een 60-tal auteurs bijeenbracht. Bien surpris de se trouver ensemble. Bijna allen van scepsis vervuld en voor een groot deel met wantrouwen gewapend. Uit de onomwonden afgrenzing door de inleiders (de leiders achter èn voor de schermen dezer beweging) van het terrein waarop men de letterkundigen introduceerde en uit de ernst waarmede de besprekingen werden gevoerd, verkreeg ieder deelnemer in de eerste plaats ... vertrouwen. Dat was de grote winst voor onze dagen. In het verslag der discussies, dat evenals de uitnodiging tot deze conferentie ook den heer Kn. is toegezonden valt dit duidelijk te lezen. Het is een verderfelijk ‘anti’, dat de heer Kn. ertoe gebracht heeft niet aanwezig te zijn, noch van enige belangstelling te doen blijken. Hij zou anders ‘vooraf’ en ‘zorgvuldig’ hebben kunnen onderzoeken. Nu neemt deze beweging verder haar loop onder voortdurende contrôle van allen, die eraan deelhebben en in opdracht der letterkundigen roept zij alle kunstenaars hier te lande op tot een Congres voor Geestelijke Weerbaarheid 10 October a.s. Wij hebben hier geen citaten geput uit het orgaan der groep, die dit heeft opgezet, om de kans te ontgaan, dat men hier tegenover zou stellen: ‘words, words’. Wij wilden ‘slechts’ de werkelijke prestaties in het licht stellen om een der inderdaad zeer weinige zuivere bewegingen in ons land in deze periode niet in het verkeerde licht, waarin zij gesteld werd, te laten staan.

J. PRONT

Omgekeerd bierviltje.

Het misverstand omtrent de mentaliteit van pacifisten is nog niet alom opgeklaard. Hun bestaan wordt nog door sommigen afhankelijk geacht van het bestaan der wapengebruikers en oorlogsvoorstanders. Zelden ziet men den pacifist aan voor een vertegenwoordiger van een eigen standpunt, een eigen onafhankelijk principe.

In ‘Bouwen’ levert zulk een bewijs van verkeerd begrip de heer Van Olden-

[p. 480]

burg Ermke, die ‘spreuken op bierviltjes’ schreef. Het ligt misschien aan de bierviltjes, die niet veel ruimte voor spreukschrijven overlaten, dat deze nieuwe werken van den heer v.O.E. zoo matigjes zijn. Speciaal ten opzichte van het pacifisme is hij nog niet aan de rechte spreuken toe .....

Men leze de volgende zachtzinnige vilt-wijsheid maar eens:

‘Zoolang er aan den oorlog nog één cent verdiend wordt, zal de man, die dien eenen cent hoopt te verdienen, een pacifist een lafaard noemen’.

Neen ober, geen nieuw viltje brengen. Keer dit eene maar om en lees het als volgt: ‘Zoolang er nog één pacifist een lafaard is, zal de man die aan den oorlog één cent hoopte te verdienen, er een kapitaal in winnen’.

Het gaat niet om wat de bewapenaar zegt.

Het gaat om wat de pacifist dóét!

A.J.D.

(Lambert Simon)