De Gemeenschap. Jaargang 10

[p. 650]

Kroniek

Maatschappelijk Leven

De Wieringermeer-polder

Het Rijk heeft arbeiderswoningen gebouwd in den Wieringermeer-polder, waar bijkans geen arbeiders noodig zijn, omdat er alles machinaal geschiedt. De zaaimachines bezaaien ineens een breedte van acht meter. Ze worden door één man bediend. De dorschmachines binden meteen het stroo, en vullen de graanzakken nauwkeurig naar maat en gewicht. Een groote boerderij in den nieuwen polder kan volstaan met goed en wel zes man personeel in den vollen zomertijd!

De arbeiderswoningen van het Rijk zijn modelwoningen voor den modernen landarbeider. Luchtig, frisch, proper, met een idee van ruimte. Een voorkamer aan den weg, een zitkamer, een net Hollandsch keukentje, een watercloset, wat verborgen bergruimte, maar geen schuur en geen stalling! De moderne landarbeider wordt verondersteld, uitsluitend te werken voor zijn boer. Hij heeft geen eigen varken te houden, geen eigen kool te planten. Wil hij wat bloemen kweeken en wat kippen houden, dan heeft hij daar een tuintje voor, maar hij bouwe zelf het kippenhok of raadplege den timmerman. Voor een geit of een koe is geen plaats in de arbeiderswoning van den Wieringermeerpolder.

De leek is in staat te begrijpen dat deze woninginrichting beantwoordt aan een opvatting oven den loonarbeid, waarbij de zelfstandigheid van den arbeider herleid wordt tot een minimum. Hier heerscht in ongerepten vorm het kapitalistische stelsel.

Zulk een opvatting van den loondienst ten lande zal niet nalaten het agrarische vraagstuk in de nieuwe polderstreken binnen korten termijn acuut te doen rijzen. Er is een mooie kans verwaarloosd om een verstandig distributief stelsel toe te passen, en het recht der polderarbeiders op eenige zelfstandigheid in het bewerken van den grond te erkennen. De meening, dat de werkgevers bij dezen toestand gebaat zullen zijn, is een aanvechtbare. Maar het staat vast, dat de arbeiders er door geschaad worden.

R.D.G.

[p. 651]

Film

Het Hollandsche publiek in de hoofdrol.

‘Bleeke Bet’; Regie Richard Oswald en A. Benno; Monopole Film Amsterdam. Naar het tooneelstuk van Herman Bouber.

Zoo hebben we dan ons hart opgehaald, eindelijk en eindelijk is er gijn en chagrijn in de Hollandsche taal dooreengemengeld tot een speelfilm. Daar is het grootsche werk ‘De Jantjes’ nog maar een flauwe afschaduwing van geweest; daar hadden we toen nog niet bij kunnen denken en droomen, wat we nu in één slag met twee handen vasthebben: echte leuke lolletjes, die we verstaan kunnen en een heel leerzaam drama, waarin het kwaad op een degelijke manier wordt gestraft en het goede beloond. En zulke mooie liedjes, allemaal door Louis Davids op de muziek gezet. Een prachtig Jordaansch gegeven, vooral met die dronkemannen! En Fientje de la Mar weer met zulke echte heeren in een erg voorname dancing; dat kan toch allemaal maar voor elkaar komen in een Hollandsche film! U hebt toch ook uit het tekstboekje gelezen, wat die mijnheer de Duitsche regisseur in het openbaar letterlijk zeide over onze tooneelspelers? Hij was verbaasd en verrukt over het tooneelspeler-materiaal, dat Holland bezit - nu en dat zeggen we hem allemaal na hoor, want we dachten dat alleen Cor van der Lugt Melsert geschikt was om voor de film te spelen en dan enkel nog maar als Willem van Oranje. Maar o wat prachtig was het, om al die onbekende Hollandsche tooneelspelers te zien optreden in een echt nationale film. Die Jopie Koopmans komt vast nog wel eens goed weg naar Hollywood, dat is echt ras hoor, wat een dramatische uitbeelding nietwaar, wat een tragiek heeft ze in heel haar figuurtje. En zoo lief als ze is; haast nog aanminniger dan Fientje, maar die heeft nou weer meer je dat, hoe zal ik het zeggen, meer ‘ervaring’, nietwaar? En die Aaf Bouber! Wat kan dat mensch toch een variatie in haar stem leggen; het is jammer, dat ze nu al tweemaal zoo'n ondankbare rol heeft moeten vervullen, altijd zoo met die gemeenigheidjes jegens haar eigen bloed. Maar dat is natuurlijk noodig voor het drama, anders zou er voor ons publiek al gauw de aardigheid af zijn, want de menschen houden nu eenmaal niet van die betere soort films, die ze in de krant ‘artistiek verantwoord’ noemen. Hier in Bleeke Bet kregen we dan toch het echte leven maar te zien, de Jordaan in zijn ware

[p. 652]

gedaante. Wat een kranige speler, nietwaar, die Tinus, als hij met Ko, zijn aanstaanden schoonzoon in de kroeg verzeild raakt. En dan die Bet weer, als die twee zwaar aangeschoten aankomen in de Egelantiersdwarsstraat, die ze in het studio gebouwd hebben. Ja heusch, dat staat in het tekstboekje, anders zou men eens mogen denken, dat dit carton op maat besteld was in Elstree of Neubabelsberg; het is werkelijk Hollandsch fabrikaat hoor. Eenig die Bet, zooals ze de steenen borden door het raam staat aan te geven aan een hulpie achter het doek, terwijl wij toch op de film de noodige scherven op de keien zien springen. Dat is tenminste nog eens regie. Maar het mooiste is het ijsco-mannetje, hoe heette die tooneelspeler ook weer, zoo'n bekende Fransche naam; die heeft al de gijn en Jansje al de chagrijn. En dat kind was haast getrouwd met een smokkelaarszoon, maar als de nood op het hoogst is, komt de redding vanzelf en er is niets met haar gebeurd hoor. En dan de prachtige vertolking, die Van Santen (dat is ook een tooneelspeler) van die ouwe duitendief geeft; iets bijzonders zoo als hij staat te beven, wanneer de rechercheur hem komt halen, net als hij klaar staat om met zijn zoon naar de bruiloft van Jansje te rijden. Heerlijk spel.

En dan al die fraaie stadsgezichten en het havenbeeld van Amsterdam, daar zou men een boek over kunnen schrijven. We wisten niet, dat het haast net eender is, als al die andere filmhavens die men wel eens ziet, behalve dan onze Westertoren, die juist vijf uur slaat, als de film begint. Maar het mooist vonden we toch de bollenvelden, van boven en van opzij en van onderen af gekiekt op de film, allemaal witte tulpen tegen een wazigen achtergrond, waar je niets van kon onderscheiden, maar dat was vanwege de ‘sfeer’ die op een goede film niet ontbreken mag. Echt menschelijk was ook die tocht met de pleizierboot, waar we onder de toebereidselen voor het vertrek door, een moeder voor het oog van haar spruiten, languit, zagen vallen. Wat een gijn, wat een gijn hadden ze toen toch. En wij in de zaal ook hoor, van 't begin tot het eind!

A.J.D. VAN OOSTEN.