De Gemeenschap. Jaargang 9

[p. 494]

Albert Kuyle
Het dravende vuur

II.

De middag hangt loom aan de vijgenbladen en de hagedissen roeren niet in de blauwe schaduw van hun spleetjes. Gelijkmatig gaan de voeten van Elias door het zand. De rand van zijn bournous veegt de heuveltjes en de dalen weer uit, en de sterke vijfvoudige prent van zijn teenen. Van Eliseus gaan de voeten vlugger, jeugdiger en minder gelijk, op de maat van zijn onrustige gedachten, die telkens tot een warme, bange angst worden.

Waarheen gaat de meester?

De karavaanweg loopt flauw buigend naar een top van de stuivende duinen, en achter de top zal de weg weer doorgaan tot ergens een witte korreling van huizen in de horizon ligt.

En dáárachter? Waar wacht men Elias, dat hij zoo zonder dralen gaat, en welke daden groeiden in zijn hart, dat zoo zonder ophouden zijn gonzende stem aan het oor van zijn leerling was?

Zij gaan, en terwijl langzaam maar onophoudelijk zwaarte en gewicht ontstijgen aan Elias' oude lijf, en hij telkens een weinig het hoofd beurt naar de starre woestijnhemel, omdat er vlagen van geur en muziek trillen tot tegen zijn lange haar, worden ziel en lichaam zwaar van die naast hem gaat.

Over hen beiden waait de suizende wind, die van Gods wil en Gods weten verzadigd is, en die snelt vooruit naar Bethel en naar Jericho.

De scholen zijn daar bijeen, en de meesters leeren, met de vinger op de rol. Maar dan waait het stof op in de binnenplaats, en opziende vernemen zij de bronzen stem van

[p. 495]

Jahwe, die rijdt op de wind, en die hen de komst van Elias verkondigt, en dat hij nog heden zal genomen zijn door den Heer, genomen uit werk en droefenis, om te weiden op Gods overvette berg.

De rollen vallen verloren en als Gods wind reeds vierklauws verder snelt door de vlakten die volgen, gaan zij tezamen in eerbied en verwachting, achter den meester aan, de stadspoort door, om Elias te wachten op een hoog en zicht-vrij punt.

Wit en hoog staan hun gestalten in de woestijn, en reeds van verre zien zij de stippen naderen, die zij elkander wijzen met een witte arm naar de verte. Terwijl Elias klimt, dalen zij, en in de zachte delling ontmoeten zij elkander en legt Elias zegenend de zware handen op het hoofd van zijn jongeren, dat zij zijn vuur en zijn sterkte voelen trillen tot in de leden van hand en voet.

Hij staat temidden van hen, en Eliseus wijkt niet van zijn zijde, vreezend dat thans het wondere gebeuren gaat dat door niemand geweten is. Nog voor Elias de mond opent om hen te groeten, valt er een klaarte over het gelaat van de jongste der leerlingen, en terwijl hij zijn armen opent naar hemel en aarde zingt er diep uit zijn brandend lijf een lied over de vlakte, waarnaar allen gelijkelijk luisteren:

Als een lied dat opstaat uit het zand,

een zang van de verre weg der kameelen

Woei Uw vuur aan, Elias, een brandend gewas van omhoog,

een fakkel die rookt de gerechtigheid,

Gij grendelde met grendels de poorten der hemel;

het zengende vuurzwaard van Jahwe kwam dalen

Drie maal op het hoofd van die spotten dorst met Uw toorn;

door het woord van Jahwe dat uitging van U,

vluchtte de dood, en nam het leven een lichaam aan.

Onder Uw adem werden paleizen tot hoopen van puin

en die sliepen in bedden vol glorie,

[p. 496]

 

dreef Uwe gedachte diep in den dood.

 

In de boezem van den Sinaï

 

in de schouder van Horeb droomdet gij

 

En gij droomde de wraak van Jehova over zijn volk.

 

Waar Uw naam uitgaat is eerbied en vreeze;

 

Gelukkig zij die U zien in Uw laatste dagen,

 

in wier harten gij zaaide het zaad van de liefde

 

Het milde koren der gerechtigheid.

Elias heeft de kap van de bournous over het hoofd getrokken en zijn gelaat gaat schuil nu die zware stem zijn lofzang zingt. Zij weten dus wat de Heer hem openbaarde: hij zal zijn opgenomen, nog éér de jakhals huilen zal.

Hij gaat vermanend tusschen hen rond, en als hij zijn schreden weer richt naar de groote weg, het gelaat gewend in de richting van Jericho, houden de leerlingen Eliseus staande en fluisteren hem toe: weet gij dat gij getweeën wandelt, doch dat gij alleen terug zult keeren?

Het slaat als een bliksem door Eliseus heen, zijn oogen zoeken Elias die reeds rustig heen schrijdt door het zand, en de angst dat hij verlaten zal worden door zijn leeraar doet hem gebaren naar de leerlingen: ‘Ik weet het ja, doch weest stil, en stoor de rust niet van hem die vertrekken gaat.’

En weer staat een dubbel spoor van gaande voeten in het rulle zand, en weer veegt de mantelslip het wondere runenschrift dat teen en eeltbal schrijven in de grond. De bodem daalt en helt. Dan komen de helmpollen en de lange strooken djelfa in het zicht, witte muurtjes, bloesem, een cypres die zich rekt van dorst, een kudde kemels die klokklingelend gras en vrijheid zoeken. Jericho. Het zijn de laatste huizen op deze grond. Hierachter vloeit traag en blauw de Jordaan, en de grond zuigt het water tot ver van den oever op, om er de schrale gewassen mee te voeden die den menschen troosten over zooveel treurigheid.

[p. 497]

Elias versnelt zijn tred, Eliseus vooruit, op zoek naar de bochtige oever waarover diep gebogen en dorstig de wilgen hangen.

Het water valt hoog uit de steenen, het ruizelt tusschen struiken en stammen en stort zich in een lange, ononderbroken sprong van de hoogte in het diepe bed.

Er is geen brug. Er is geen plaats waar de tastende voet een harde leemplaat of een steen kan vinden, er is alleen een neuriënd, langzaam water dat de andere oever beschermt en beveiligt voor menschen en hun luidruchtigheid. Elias ziet Eliseus aan, en met gebogen hoofd wacht deze wat de Meester zal doen. Die laat dan langzaam zijn bournous van de schouder glijden. Tegen de knie rolt hij de stof tot een ronde bundel. Van zijn lippen gaan zachte woorden uit, en, terwijl zijn baard trillend naar boven veert, heft hij de bundel boven het hoofd, en geeselt in een daverende slag het water. De visschen vluchtten uit de wieren, de spotvogel laat zich luidroepend van de wilgen vallen, en ergens in de struiken vliedt snel een beest van zoo schrikkelijk een geluid.

De wateren verbreken hun eeuwige omhelzing, met moeite heffen zij hun lichamen van elkander op, en gaan uiteen. Langzaam, met traag navloeien van duistere beekjes uit de diepten in de vrijgekomen grond. De voet van Elias staat reeds tusschen de wallen van blauw en trillend water; nu daalt hij geheel en al af, en, in het voorbijgaan de mantel beurend van waar die viel, schrijdt hij naar den anderen oever. Schelpen en kiezels kraken onder zijn stap.

Eliseus volgt hem, haastig, met bange blikken naar het water dat zich geeselen liet, en dat week tot een dubbele haag van bedwongen leven, als een menigte wijkt en uiteengaat, want de vorst komt langs.

De bodem stijgt. Ter hoogte van Elias' schouders wuiven de grassen op den oever. Nog een stap, nog een heffen van knie en lijf, en beiden staan op de bemoste overzij. Zonder

[p. 498]

geluid, in een enkele oogwenk, zijn wateren weer met wateren verbonden, en in hun eenheid winnen de stijle kruiden vocht en leven terug.

Zij staan tusschen de lage berkenstammen, als Elias de hand legt op de schouder van zijn gezel, en voor het eerst sinds zooveel uren de mond opent: ‘Zeg mij, wat leeft er in Uw hart? Want het uur nadert, dat ik van U zal zijn weggenomen.’

En Eliseus, hij heeft het reeds uren bewaard en overdacht. In zijn mond, tegen zijn lippen ligt de wensch, en die buitelt nu naar buiten: ‘Geef mij, vader, ik smeek het U, een dubbel deel van Uwen geest.’

Elias wacht een wijle, zijn hand ligt te rusten op zijn borst, en dan spreekt hij langzaam zijn laatste woorden: ‘Gij vraagt van mij het moeilijkste wat te vragen valt. Laat Uw blik niet af van den Hemel, en tracht de raadselen van den Heer te zien. Ziet gij hoe ik henen vaar, het zij U gegund. Blijft Uw oog gebonden, weet dàn dat gij niet zult ontvangen wat Uw hart wenscht.’

Nu is er geen Eliseus meer. Er is alleen een groot man, die henen snelt, zoo vlug zijn moede voeten hem dragen willen. Over de kruiden, door de struiken, naar een open plaats in de diepte. Zijn gezicht wordt vurig en tot op zijn handen ziet hij de roode gloed die van zijn gelaat valt. Zijn mond spreekt woorden en stamelingen. Eliseus valt in zijn haast om met de Meester te zijn. Hij hoort een eindeloos herhaald: ‘ja Heer, ik kom, ik kom, ik kom’ ..... Een wind steekt op in de struiken en drijft schuimveeren in het water van den Jordaan. De vogels zoeken elkander en zwermen bang langs de grond.

Dan staat er een gouden, lichtend vuur op van den einder. Het danst op duizend voeten langs de grond, het springt hoog op tot het den hemel raakt en in gloed zet. Het galoppeert door de bosschen en over de heuvelklingen. Het draagt een davering van trommels en fluiten mee, een

[p. 499]

zware geur van brandend hout en oogsten die te broeien staan.

Er zijn paarden, wit en onaardsch, en door hunne lijven heen draven anderen aan, witter en hemelscher; om hun gebogen nekken zijn rozen gehangen die ontbladeren in de wind.

Elias heft zich op zijn teenen. Een arm omvat hem en werpt hem neder in een wolk die bazuinend en met wieken van wind laag over de wereld scheert. Hij is boven de struiken; hij is boven de boomen; hij is boven de vogels en de wind, in een kolk van licht, van glorie, van duizend maal duizend stemmen die zingen achter zijn hoofd.

Dan werpt hij met beide handen de mantel uit die fladderend valt naar de aarde, die haakt aan een tak en met de slip over Eliseus oogen valt, dat hij, na het draven des vuurs gezien te hebben, niet zien zal waar de poorten opengaan voor zijn meester.

Hij drukt het gezicht tegen de grond. In zijn hart welt het water van verdriet en angst, van weemoed en heerlijkheid, en over zijn hoofd heen davert het vuur op mirriaden hoeven terug naar de tenten van Jahwe, die reeds aanligt met Zijn profeet.

Harry Sterk