De Gemeenschap. Jaargang 8

[p. 538]

Boekbespreking

Beste Redaktiesekretaris.

Uw verzoek, de brochure van Prof. Triebels: Hoofdlijnen der encycliek Quadragesimo Anno¹⁾ te bespreken, kwam mij erg ongelegen. Ik was net verdiept in de lectuur van Fried's Ineenstorting van het kapitalisme en moest dat onderbreken om deze brochure te gaan lezen. Mijn ontstemming over deze storing heeft echter niet lang geduurd, want ik bemerkte al gauw dat dit geschrift van het grootste belang is en nu eindelik eens afdoend aantoont dat de Paus het kapitalisme goedkeurt en niet veroordeelt. Prof. Aalberse kondigt het in z'n voorwoord al tromfantelik aan en Prof. Triebels geeft er de afdoende bewijzen van. De brochure behandelt ook nog kort de eigendom en het loon, maar die kwesties kan men beter in de encycliek zelf lezen.

Het bewijs dat het kapitalisme niet verkeerd is, is in twaalf regels geleverd en het is zo overtuigend, dat er niet eens voor nodig is het toch wel aangehaalde opschrift, dat in de Franse vertaling boven een der passages gezet is: Le système capitaliste n'est past intrinsèquement mauvais, mais il a été vicié.

Wel wordt het bewijs eenigszins verzwakt door de opmerking, dat de encycliek nergens het woord kapitalisme gebruikt, maar dat is gelukkig een misverstand, want het woord kapitalisties staat er nog wel tussen de beroemde aanhalingstekens.

We zijn nu van een hele zorg af, mogen de snelle industrialisatie in de 18e en 19e eeuw weer als zegen zien, evenals de vrijheid om economiese macht te gebruiken, te rationaliseren en te concentreren. Ook de contractvrijheid is toch eigenlijk een groot goed. Wat we te doen hebben, is dan ook niet al deze zaken grondig te herzien, maar we komen al aardig op streek met nog wat meer staatsbemoeiïng. En dan moeten we de werkgevers het morele gevoel bijbrengen dat het toch eigenlik niet aangaat, arbeiders die jaren lang trouw hun plicht hebben gedaan, met één week loon op de keien te zetten. Ik schat zo, dat dit toch zeker wel twee weken zal mogen worden.

En dan mogen we vooral niet meer op de werkgevers schelden, want daar zijn er toch zo'n massa onder die veel voor hun arbeiders hebben gedaan. Uw redaktie kan zich dat in het bizonder aantrekken.

Wat hoeven we ons nu nog druk te maken? Als het kapitalisme door de Paus gepatenteerd is, hoeft het ook helemaal niet ineen te storten en ik kan dus het dikke boek van Fried met al zijn overspannen denk-

1) door Mr. L. Triebels, met een voorwoord door Prof. Mr. P.J.M. Aalberse. - N.V. Dekker en Van de Vegt. 1932.

[p. 539]

beelden veilig ongelezen laten, wat mij een heleboel tijd spaart, die ik nu liever zal gebruiken om me nog eens flink te verdiepen in de diepzinnigheden van het Ontwerp-Staatsprogram. Ik ben u dus ten slotte toch wel heel dankbaar dat u me de brochure gezonden hebt.

Met beste groeten uw

ST. VAN SCHAIK.

Arnhem, 12 Aug. 1932.

‘Profetieën’ door Th. Kwakman, Pastoor te Rijpwetering.
Uitgave van ‘PAX’ te 's-Gravenhage.

Deze nogal verwarde verzameling profetieën van vizionnairen uit alle eeuw, natie en tong, is de gekuischte en uitgebreide her-uitgave van de nogal gewraakte brochure over drie dagen van duisternis die in de tweede helft van September zouden vallen doch inmiddels niet door ons zijn waargenomen; aangevuld thans met voorzeggingen over het vergaan der wereld.

Hoe men ook over dergelijke, periodiek terugkeerende openbaringen mag denken, één ding is er waardoor het boekje zijn practische beteekenis kan hebben. Het moge al een zeer problematische waarde hebben wat zijn voorspellingen betreft, waarde als waarschuwing heeft het ongetwijfeld. En dan wel zeer speciaal tegen den komenden oorlog. Wanneer alle schrikgeeselingen dezer profetieën saamgetrokken waren op dat ééne onderwerp zou er nog geen schrik genoeg zijn aangejaagd onder het goedige volk, dat zich nu laat beangstigen door fantasieën over rampen en cataclysmen, die kunnen maar wellicht niet zullen losbreken; inplaats van te weer te komen tegen de oorlogsmogelijkheden die los zullen breken, tenzij ieder en allen te zaam zorgen dat ze dit niet kunnen!

Uit dien hoofde meenen wij dat streng aan verstandigen in levensbeschouwing voorbehouden lezing van het boekje goed kan doen, aan de wacht die betrokken moet worden tegen elke verdere oorlogsvoorbereiding. Wat de voorspellingen aangaat herhalen wij hier gaarne nogmaals het oordeel van Z.H. Exc. den Bisschop van Haarlem: men spreke ze tegen waar men ze hoort!

VAN OOSTEN.