De Gemeenschap. Jaargang 8

[p. 103]

Boekbespreking

Edgar Gevaert. Voor den Vrede. Uitg. ‘De Sikkel’. Antwerpen.

De vroegere werkjes van deze auteur, ‘In den Hof der Liefde’, ‘Tot de Genade’, ‘Voor waren rijkdom’, mochten als betoog meest mislukt zijn door de onvatbaarheid der bedoelingen, door de vaagheden der gedachten, ze toonden in sommige gedeelten een bijna bijbelse allure, een natuurlike zuiverheid van klank, een milde aardse bewogenheid. Daarnaast echter dwaalden ze te dikwijls van de werkelikheden des levens naar een geromantiseerd natuurgeluk, ontweken ze al te eenvoudig de konflikten der samenleving in een eenzelvige vroomheid, die zeer veel van gevoelsgodsdienst had.

In dit boekje mediteert de schrijver nogmaals over de vrede, over nationalisme en patriotisme. De goede elementen van zijn vroegere werkjes zijn nog slechts te vinden in de brede, stromende bouw van een enkele zin. De vaagheid is toegenomen, de betoogkracht door een reeks van vragen blijkt een gemaniereerd trucje, en, wat erger is, de vrede werd tot een afgod waaraan de zuiverheid van het volksbestaan wordt opgeofferd. Waarschijnlik niet bewust, niet als een verraad aan de eigen stam, maar voortkomend uit een onwerkelik idealisme, dat de feiten vergeet voor een on mogelike droom. Deze vrede valt te zeer samen met de belangen der hui dige machthebbers om er niet achterdochtig tegenover te staan. De belgiese regering, die overigens zo bevreesd is voor de vrede, wanneer die door een ‘Duitser’, zij het dan ook door een figuur als pater Stratmann, gepropageerd wordt, dat zij niet alleen haar militair apparaat maar ook geheime machten in Rome aan het werk zet, mag wel een hoge onderscheiding reserveren voor de schrijver van deze woorden:

‘Indien voor het gezag en de wet eene natie best gevormd is uit een zelfde volk, het zij alzoo. Indien het gezag en de wet tronen over eene natie waar verscheidene volkeren onder leven, het blijve alzoo om de orde en den vrede. Spant toch het bloed niet aan den wagen van het verstand, maar spant het verstand aan den wagen van het bloed. O gelukkige natie waarin verscheidene volkeren ordelijk en vredelievend leven, zij is het beeld van wat gansch de wereld zou moeten zijn!’

En nog dieper daalt deze deemoed:

‘Het gezag weet waarom het in eene natie waar verscheidene talen zijn, eene uitkiest als bestuurstaal.

Het oog van den mensch ziet zeer gemakkelijk de afzonderlijke onrechtvaardigheid die onderling bij den mensch is, en die dikwijls ontsnapt aan het oog van het Gezag. Doch het oog van den mensch ziet zeer moeilijk de algemeene rechtvaardigheid waarvoor het Gezag eene bijzondere verlichting heeft.

[p. 104]

Laat ons nederig zijn in het gewone van onzen weg, teneinde in ons opzien tot Koningen en Gezaghebbenden, niet bedrogen te zijn in ons oordeel; want het is zeer moeilijk het ongewone te begrijpen waarin zekere menschen tot het Gezag geleid worden.’

De nederigheid ontaardde in deze citaten tot het karakterloos dulden ener vernedering. Individueel moge de eenzelvige vroomheid hierin bevrediging vinden, een volk verraadt zichzelf en doodt zijn hoogste kracht wanneer deze lust tot geestelike zelfmoord als deugd wordt aangeprezen.

H.K.

Missie en Nationalisme door: Mag. Alb. C. Doodkorte O.P., R. van Sante O.P., Jac. Stolte.
De Gemeenschap-Uitg. 1932 in opdracht v.d. Studenten-Missiebeweging.

Het heeft velen in heden en verleden verwonderd en bekommerd, dat de uitkomsten der Roomsch-Katholieke Geloofspropaganda zoo weinig evenredig waren aan de schatten van persoonlijke opoffering en moed van de zijde der missionarissen. Dat vooral in de landen met oer-oude culturen, het succes van de missie zoo bedroevend bleef.

De sleutel tot dit raadsel was de kwestie van de verhouding tusschen de Missie en de nationaliteit der te bekeeren volkeren; n.l. de moeilijkheden die zich voordeden en voordoen ‘bij het gelijktijdig optreden van missionneering en Westerschen wereldlijken invloed.’

De drie schrijvers van de boven-aangekondigde belangwekkende brochure komen in ieder van hun bijdragen tot de slotsom dat er vanzelf geen wezenlijke tegenstelling bestaat tusschen het Katholicisme en het gezonde Nationalisme, wijl er geen tegenstelling kan bestaan tusschen het natuurlijk-goede en het boven-natuurlijke, daar juist het laatste het eerste niet vernietigt maar vervolmaakt.

P. Mag. Doodkorte zet dit in een duidelijke, logische verhandeling uiteen; Pater van Sante betoont vooral het gevaar van chauvinisme en imperialisme in de missie; een gevaar waartegen hij met de laatste Pausen zijn waarschuwende stem verheft.

Hij citeert in zijn artikel uit het traktaat van H. Woroniechi: De Natione et Statu Civili’ een sententie, welke St. Thomas en Aristoteles huldigden n.l., ‘dat het invoeren van vreemde zeden bij een volk, zelfs al zijn die nog niet slecht, fataal op de moraliteit van een volk kan inwerken’.

De toepassing van deze wijsheid behoeven wij zelfs niet alleen aan onze missionarissen over te laten, maar zou niet ver beneden onze huidige Zuidelijke staatsgrens reeds wel rijke vruchten afwerpen.... ter bevestiging van het Geloof.

Jac. Stolte verricht verdienstelijk werk door te wijzen op ‘de parallelgang van het nationalisme van heden met de arbeidersbeweging, in meer uitgebreiden zin het anti-kapitalisme’.

Gandhi's actie tegen het Britsch imperialistisch kapitalisme kan als illustratie van deze bewering dienen. Deze eerste brochure van de Studenten-Missiebeweging verdient zeer veel aandacht in en buiten haar kringen. Voor de bewerkers van een volgende zal het uitgestrekte terrein der concrete toepassingen openliggen.

Onze hoop is slechts dat deze dan even kundige bewerkers mogen vinden als welke deze eerste brochure tot een belangwekkende publicatie maken.

AD. J. SASSEN.