De Gemeenschap. Jaargang 7

[p. 323]

Hagel

Kerk of curiositeitenmuseum?

Dr. Wilhelm Stapel heeft een warm pleidooi gehouden voor de kersversche traditie en probeerde, met z'n fijn luthersch instinct, 't beetje logica, dat in onze chaotische wereld nog leeft, stuk te knijpen. Kropholler en consorten plegen een gevoelig rondedansje om Wilhelm en bazuinen z'n stroeve woorden door middel van het R.K. bouwblad de wereld in. (No. 23, Jrg. 2).

Dr. Wilhelm is bang van de hel, evenals hij bang is van de ronkende motor met z'n brutaal gespetter en harde koude ijzer.

Dr. Wilhelm begrijpt 't niet heelemaal en heeft met z'n bijziende oogen geconstateerd, dat 't technisch ideaal van de techniker behoort tot 't bedrijf van den duivel. Men kan in ‘Technische Stijl’ (!), zoo zegt hij, wel fabrieken en kantoren bouwen, maar kerken niet. De nieuwe zakelijkheidskerken, decreteert Wilhelm, hebben noodzakelijkerwijze een luciferaansch karakter.

Zie zoo, nu weten we het en mag Wilhelm voortaan, als er voor ons soms een moeilijkheid rijst, z'n gevoelsapparaat inschakelen, om ons te vertellen, hoe 't moet.

Kijk, beste dokter, ik ben ingenieur en vind een machinekamer nu juist een stukje hemel. Moeilijke kwestie, voorwaar, maar de herhaling der verkeerde indrukken heeft me, volgens uedele, waarschijnlijk zoover afgestompt; Of zou Dr. Stapel indrukken hebben gekregen, heel vroeger al of zoo...., kom, 't is maar een vraag....

Eén ding moet ik zeggen; Dr. Stapel is stapel.... consequent. Hij vindt, dat de door God geschapen materialen voor de kerkbouw een hoogere waarde hebben, dan die, welke door menschenhanden zijn vervaardigd, alzoo gebruikt hij met-de-hand gevormde steenen voor z'n zalverige kerkgebouwtjes. Maar dat is nog niet alles; beton, staal en ‘grossflachiges’ glas kunnen heelemaal hun kunstmatige herkomst niet loochenen, daarom zijn zij alleen geschikt voor liberale kerken. Ja, we hebben een die me zoowaar tot de beste constructeurs der wereld behoorden, die stel ongevoelige voorvaders gehad, middeleeuwers waren zoo luciferaansch-rationeel, dat zij de heiden-

[p. 324]

sche (!) gewelfconstructies en dynamica dermate hebben ontwikkeld, totdat zij dank-u-god-konden zeggen voor de Gothische kathedraal.

'k Zei, Dr. Stapel is consequent; hij draagt b.v. geen C. & A-pakje, maar een eigenhandig gestroopt geitenvelletje en 's avonds sluipt hij langs de velden, om de laag vliegende eenden te grijpen, om zich ganzenveeren te verschaffen voor z'n gevoelig geschrijf.

Voor zichzelf is hij als voor z'n kerken.

Als hij denkt, dat de tempel van de H. Geest, wat hij ongetwijfeld toch is, dat toekomt, succes; maar beperkt u dan.

De redactie van 't R.K. bouwblad moet wel Stapel-gek zijn, dat zij een dergelijk uiterst verwaterde en van alle leven gespeende individueele onzin plaatst. Hebben de heeren soms ook nota genomen van de pauselijke encyclieken en hebben zij niet gemerkt, dat de plaatsbekleeder van Christus zoo gezond logisch opbouwde en hebben de heeren toen niet stootend ‘gevoeld’, dat een belangrijk verschil tusschen een engel en een mensch juist de graad van helderheid des verstands is?

Beste heeren, neem me niet kwalijk, maar m'n hart bonst regelmatig, m'n bloed vloeit met een strenge wetmatigheid door m'n aderen, 'k kan 't heusch niet helpen. Niettegenstaande ik van pure gevoeligheid me soms gedwongen gevoel naast m'n lichaam te gaan wandelen, blijft iedere vezel van me berekend, helder berekend door de opperste ingenieur, die een tempel en geen curiositeitenmuseum bouwde voor de H. Geest.

Laten wij gewoon Christen probeeren te zijn en vooral niet méér, en God dienen in onze arbeid door zoo goed die hij ons geeft en waarmee hij ons mogelijk te bouwen met al de gaven leidt en bindt.

KEES VAN MASTAT.

Moeten de priesters 'n afzonderlijke stand vormen?

Dr. Josef Disselberger pleit in de ‘Katholischen Kirchenzeitung’ (Salzburg) voor 'n inniger toenadering van de priester tot het volk en in verband daarmee, werpt hij de vraag op, of 'n bijzondere ‘Klerus-stand’ wel wenschelijk is.

‘De priesters zijn eerst door de laatantieke en Middeleeuwsche ontwikkeling tot 'n eigen stand geworden, bijna met de adelstand of iets dergelijks te vergelijken. Altijd weer is er in de Kerk gestreden en heeft 't er gegist om deze eenzijdige standsvorming der geestelijken tegen te werken. Vandaar dat we in de, weliswaar niet ‘vriendelijk’ opgeworpen eisch van 't socialisme: om de officieele ‘Klerus-stand’ op te heffen, niet enkel 'n machinatie van de duivel zien. Wij zien daarin ook 't schemeren van nieuwe ontwikkelingsmogelijkheden voo rde Kerk! Daar is de Katholieke actie, die in haar ontwikkeling ronduit om zekere graden van toenadering tusschen geestelijken en leeken in de Kerk zal roepen. Wij zien de zes wijdingsgraden tegenwoordig eenvoudig ‘braak liggen’, wat toch onmogelijk doel en

[p. 325]

beteekenis van deze wijdingen zijn kan.

Zij zijn beroepen om 't eigenlijk standsonderscheid tusschen priester en leek misschien iets te vereffenen. Dan zien we echter verder dat er in de middeleeuwen alle mogelijke ordes waren, zelfs voor 't bouwen van bruggen zijn er geweest. 'n Orde, die ook in de wereld der proletariërs van tegenwoordig leeft en in de wereld der machines, behoort dus niet tot de utopiën! 'n Orde te scheppen, die eenerzijds niet meer dat groote onderscheid van ‘Pater’ en ‘broeder’ kent, en anderzijds de moed heeft de wereld der fabrieken in te gaan - niet in de eerste plaats om alle mogelijke opdringerige propaganda voor 't Christendom te maken, maar eenvoudig om in deze wereld 'n christelijk leven te verwezenlijken - dat is 'n opgaaf die 't socialisme ons leerde kennen, die wij echter in de christelijke geest willen en moeten vinden.

Bezien vanuit 't Christelijk geloof erkennen wij zeer zeker. 'n zekere standsindeeling der menschelijke maatschappij, maar dàt zien we niet in: dat de priesterstand uitsluitend in de wereld der burgers mogelijk is, en niet ook in de wereld der proletariërs. En we zien niet in waarom iemand die priester geworden is, noodzakelijk de stand der proletariërs moet verlaten. Wanneer buiten bij de boeren, de priester dikwijls ook boer is en zijn moet, waarom zou hij in de wereld der fabrieken dan geen arbeider kunnen zijn en blijven.

Versjes voor den literairen speeltuin.

Gebruiksaanwijzing.

Marnix Gijsen gispt den ‘tragi-komischen toestand’ der tijdschriften in Vlaanderen (Opbouwen Nr 5). Hij zegt pikante waarheden aan het adres van Jong Dietschland, Hooger Leven, Dietsche Warande, verzwijgt het tragi-komische concubinaat van Kunst en Opbouwen, die, zooals de ijverige lezer weten zal, onder één omslag verschijnen (of niet verschijnen). Wat De Tijdstroom betreft is zijn verontwaardiging uitgeput bij het epitheton ‘slap’ en wat Gerard Walschap aangaat, hem huldigt hij wegens zijn ‘kranige’ artikelen in diens week- (zeer wéék!) ende lijfblad, dat den zoo symbolischen titel voert van ‘Hooger Leven’.

Gerard Walschap, sedert eenigen tijd beroemd geworden door het verwerven van staats- en provinciale prijzen, trekt op zijn beurt de aangelegenheid op zijn fatsoen en purgeert op de hem eigen, prettige wijze gedurende eenige weken ettelijke kilo's drukletters, die de weegschaal des oordeels beslissend den doorslag geven in de richting van het onherroepelijke ‘ik heb gelijk!!’. Na eerst Gijsen behoorlijk te hebben bedild, maakt hij zich op om diens ‘verdediging’ aan te gaan en den schim te tergen van wijlen Mr. Floris Couteele, den schrijver van het onvergetelijke ‘Dagboek van een Arrivist’ (behoorend tot het beste proza dat in de laatste jaren aan de gretige Vlaamsche drukpersen werd toevertrouwd). De geschiedenis mag Walschap in-

[p. 326]

tusschen dankbaar zijn dat hij, die gedurende drie jaar geen gelegenheid vond om den ‘Arrivist’ in levenden lijve te vellen, tenminste na diens verscheiden, den spontanen, onconventioneelen moed had om ‘over het graf van een doode heen’, gelijk hij het zoo treffend uitdrukt, een lans te breken voor de naakte, de moedernaakte Waarheid.

Vermelde gebeurtenissen hebben Uw dienaar, die in de schaduw van het snelwassend onkruid het voorrecht geniet een bescheiden blik te kunnen werpen op de bloeiende tuinen der zuid-nederlandsche letteren, in een vroolijke stemming gebracht. Waarvan hieronder het twijfelachtige resultaat.

Ik zie, ik zie wat jij niet ziet,
ik zie een kikker in het riet,
een kikker die een koe wil wezen
wie kan de kikkerkuur genezen?
diabola
capriola
van de kikker en de koe
ik ben het hooger leven moe
laat de kikkers nu maar loeien,
straks dan kwaken alle koeien
ik ga nu aan lager wal
waar de droes mij halen zal.
Ik zie, ik zie wat jij niet ziet
ik zie een walrus in het riet
een walrus in het lieve landschap
gekropen uit een meer van gramschap
dorus docus
hocus pocus

(staccato)

walruslandje
ruslandschapje
lapwalschandje
knus walschapje
mager hapje
zeven kilo voor een pond
wat heeft dat dier een grooten mond!

En er was eens een rabauw
die koeken bakken zou
en het deeg dat wou niet rijzen
en de pot viel om
en de koeken waren krom
en de man heet marnix gijsen.

En toen kwam er een kadee
die couragie had voor twee
die de koek heeft opgegeten!
En nu zit hij in zijn draf
op een anderman z'n graf
met een he-ro-iek geweten!

HERMAN OOSTERWIJK.