De Gemeenschap. Jaargang 6

[p. 501]

Boekbespreking

De laatste ronde. - Roman van liefde en andere noodlottigheden door A. den Doolaard.

(Uitgave A.J.G. Strengholt, Amsterdam).

De laatste ronde: een nederlaag voor den Doolaard en het zonderlinge van het geval is, dat hij zich zelf den knock out toebracht. Waarom verplicht hij ons nu hem uit te tellen, terwijl hij eerder toch zoo'n goed partijtje te genieten gaf in ‘De revue der sporten.’

Hij schiep een nieuwe visie op enkele sportgebeurtenissen tijdens de Olympische Spelen, ontstak een heftige belangstelling in ons voor den strijd tusschen Nurmi en Ritola, wij zagen de galoppeerende beenen en hielden den adem in bij het naderen der eindstreep.

Tusschen het gezwollen sportjargon, stonden deze bladzijden als een stuk trillend leven. En ook nu nog zijn dit de beste bladzijden van den roman. Zij bewijzen, dat den Doolaard schrijven kàn, maar niet alles! Geen roman, tenminste ‘De laatste ronde’ is geen roman. Na den eersten aanloop, die wel wat doet verwachten, raakt de schrijver buiten adem. Hij is zijn vorm kwijt, het prikkelende rhythme van zijn beweging wordt hortend, kortademig, levenloos. Waarom moest er ook een held voorgegoocheld worden, een heftig levende sportboy van dezen tijd?

Robert Day is een slecht uitgevallen mannequin, die in de schemering op Dan Yack van Cendrars zou kunnen lijken. Beiden laten zij ratelende vloeken, rollen, zuipen dagen en nachten achterelkaar whisky, rijden nooit minder dan met 'n 110 K.M. gangetje, beklimmen bergtoppen die niemand aandurft en vrouwen...... oh! la! la! Dan Yack gooit met chèques van honderdduizenden, zoover heeft Robert Day het nog niet gebracht, maar dat leert hij nog wel. De inzet van het verhaal is goed, het loopt een tijdje lang in het snelle, prettige rhythme van Robert's Bugatti, we laten ons met kleine, veerende schokjes meesleepen en genieten van de levendige omgeving. Maar dan komt er een defect aan de motoren en we hobbelen hortend en stootend en rammelend verder in den gang van een amechtig Fordje, we zien niets meer, we kijken overal tegen aan op de Amerikaansche sight-seeing wijze. En gelooven doen we het al lang niet meer. Robert Day is verstard tot een automaat en zijn vrouwen......

De eerste gaat nog, ze is wel niet heelemaal acceptabel, doch met een vergoelijkenden glimlach en een ‘Kom, kom’ gunnen we Robert haar bestaan. Maar tout le restel Met het droge stroo van ‘Die Psychologie des Weibes’ opgevulde ledepoppen, die wonderwel passen in den Heidelbergschen kleinen, populairen cursus ‘Leven, liefde en dood’ - alle filo-

[p. 502]

sofische systemen in drie lessen, aangevuld met ‘de Amerikaansche cameraman als super-mensch -’

Neen, den Doolaard ‘U bent niet zóó’. Voor ‘Nova’ b.v. wel aardig als vervolgverhaal (met verklarende noten bij de leelijke woorden!) is ‘De laatste ronde’ als roman bedoeld een vergissing.

N.v.W.

Constance Teichmann. Gesprekken met den Bruidegom.

Uitgave Paul Brand, Hilversum.

Aug. van Cauwelaert las uit het dagboek van Constance Teichmann deze gedeelten samen als ‘het bewijs dat een ziel, ook in de wereld en midden de verscheurdheid of verdorvenheid onzer maatschappij, zichzelf en anderen heiligen kan’.

Als geheel vormt dit boekje toch geen weldadige lektuur. Daarvoor is deze edele geest te gevoelig, te passief, of, wellicht beter gezegd, daafvoor is de intimiteit van dit dagboek te teer, te weinig bestand tegen de openbare nuchterheid van de drukletter. En dat pleit niet voor de innerlike sterkte. Nu zijn deze uitstortingen eerder geschikt om Constance Teichmann beter te leren kennen: - een zuivere, hoogstaande vrouw, die toch te veel sentimentele aarzelingen bezat om vurig en meeslepend haar weg alleen te gaan - dan om anderen door haar liefde brandend te maken van dorst. Echter maakt niet deze tengere geestelikheid alleen dit boekje daarvoor ongeschikt, meer hebben daaraan schuld de ontsporingen, die de tietel geweld aan doen en de lezing, laat staan de meditatie, ongenietbaar maken.

‘Ik heb genoten bij 't hooren van die prachtige muziek van dien hemeischen Beethoven. O die mineurl Die beantwoordt altijd, zooals trouwens ook bij Haydn, aan een of ander inwendig verdriet.’ (Blz. 73.)

Zulke ‘opmerkingen’, en er zijn er vele, sluiten dit werkje buiten de geestelike lektuur en doen het betreuren, dat Aug. van Cauwelaert de dagboekjes op deze wijze van hun eenzaamheid beroofde. Verwerkt in 'n biografie zouden ze beter tot hun recht zijn gekomen.

H.K.

Ranwigs Liefde door Einar Hjörleifsson Kvaran. Vert. G.E.G. Meuleman.

Uitgave C.A. Mees, Santpoort.

Dat deze roman uit het IJslands werd vertaald, is, behalve aan de onvervalste eigennamen, ook wel te merken aan het matte Nederlands, waarin waarschijnlik veel bloeiends van deze heldere, eenvoudige vertelling is verdwenen. Zonder de oud-IJslandse saga er bij te betrekken, blijkt het toch duidelik, hoe hier elementair het leven gezien en verhaald is, zonder onnodige bijkomstigheden. Al doen evenmin sneeuwjacht en rotsen vergeten dat de eenvoud soms tot oppervlakkig gemak vervalt, waardoor de grens met het gewone romanvoer hier en daar vervaagt.

H.K.

[p. 503]

Moeilijke Kinderen. - Een boek voor Ouders en Opvoeders, door I.C. van Houte en G.J. Vos.

Uitg. Kemink en Zoon, Utrecht.

De heren, die met dit ernstige boek de Ouders en Opvoeders der moeilike kinderen een plezier hopen te doen, hebben, zoals dat heet, ‘een schat van ervaringen’ opgedaan en tonen dat dan ook door een bloemlezing van voorbeelden, waar de duimzuigers, de nagelbijters, de klikspanen en bedwateraars, de leugenaars en stiekumerds, in rijke afwisseling opgevoerd, ontleed en genezen worden. Ook al mogen de meeste voorbeelden uit de duimen der verzamelaars zijn gezogen, - ik zeg niet, dat het zo is, ik vermoed zelfs van niet, maar ze maken die vlakke indruk van didaktiese onwerkelikheid - in die voorbeelden ligt alleen de betrekkelike waarde van dit boek. En dan nog ondervindt de liefdevolle geneeswijze herhaaldelik de gevaarlike invloed van de kritiekloze theorieën der beide heren, die ergens zo ver gaan durven, dat ze ‘het gebed’ 'n plaatsje gunnen in een rij van middelen ter verbetering. Deze doorlopende ontkenning van geestelike inwerking als voornaamste kracht, deze liberale verwatering der wezenlike waarden, hebben van dit boek een onbruikbaar produkt gemaakt. Te meer, daar het noodzakelike hoofdstuk over ‘gemakkelike ouders’ niet ontbreken mocht, maar natuurlik het schrijven daarvan de auteurs voor scherpe keuze en strenge verwerping plaatste. Hun verspreide opmerkingen in deze richting hebben niet de moed, of missen de gebaseerde overtuiging, om die keuze te doen.

Toegegeven, dat zonder natuurlik inzicht, zonder veelzijdige en hartelike mensenkennis het bezit van een geestelijke basis alleen niet voldoende is om in deze materie leiding te geven. Maar daartegenover blijft alle eerlike mensenliefde, alle z.g. ervaring die geen geestelike ondergrond heeft, een zwevend en gevaarlik gedoe.

H.K.