De Gemeenschap. Jaargang 5

[p. 314]

Hagel

De achterban.

Nu ik Boekenschouw na jaren weer eens ter hand nam om het artikel van pater van Heugten te lezen heb ik het meteen eens heelemaal doorgekeken. Het is niet beter dan een aantal andere tijdschriften waarin de achterban van kritiekbroers en essay-zusters schrijft. Maar een klein ding is me niet duidelijk.

Waarom reist Ellen Russe in het buitenland, met de man van Ellen Russe, als vertegenwoordiger van de Nederlandsche katholieke litteratuur? Ik meen te weten dat zij soms ergens een lezing houdt voor de Vrouwenbond. Maar sinds wanneer sturen we de litteratuur-typisten uit om in het buitenland aan verkeerde huizen te bellen en thee te gaan drinken?

En dan nog dat mopje van die wederhelft die monsieur Bremond vertelt dat hij en zijn vrouw hier midden in de strijd staan. Dat is goeiel En ik, die maar niet begreep waarom er de laatste tijd geen strijd meer was.... Het slagveld is nu natuurlijk ineens vol.

En die arme Antoon Coolen. Die heeft na een paar maal misgesprongen te zijn eindelijk de hindernis genomen, en goed. Kinderen van ons volk is een bijzonder boeiend, en sterk boek.

Maar waarom draagt dat nu weer kiemen bij zich? Van ‘De Nieuwe Geboort’ nog wel. En waarom rekenen we nu weer op die arme kerel? Voor de toekomst....

Er wordt al veel te veel gerekend. Rammel toch niet altijd met het tuig als het paard uit eigen beweging trekken wil. Dan wordt het schuw.

KUYLE.

Rechtschapen √6

Φ, 23 + 6 = '29

Wij zouden geen onnauwkeurige getallen zijn, als we niet op tijd eens van ons stuk werden gebracht. Gelijkheid van lotgevallen veroorzaakt congruentie, trots ons uiterlik groot verschil hebben we elkaar in deze tijd van verkiezingswoede als vrienden weer gevonden. Wij, die heel ons lange leven ons zelve trachten te doorgronden, maar nooit onze

[p. 315]

laatste decimaal vinden zullen, tenzij wellicht op de Laatste Dag, wij mogen ons eigenlik niet beklagen, dat de verkiezingsdeling bij ons niet opgaat. Jij zit daar midden in 't rode kamp, omgeven van nauwkeurige getallen, evene of onevene, maar: nauwkeurige. Ieder weet er wat hij is, wie hij is, wat hij kan, wat hij zegt. Alleen jij....., V 6, V 6, wat doe jij in de politiek. Wat doe ik in de politiek! Een raadsel te meer in ons raadselachtig bestaan.

En hebben ze van jou een nauwkeurige willen maken, een eindige?

Hebben ze onder elkaar gezegd: We willen hem zes decimalen geven, Twee, komma enz. en de rest moet naar de bliksem lopen! Willen ze jou rood doen stemmen omdat de Katholieken niet even en niet oneven zijn! Ik, Π, de onbekende, door onze gelijke lotgevallen.

Ik, N, de onbekende, door erfelikheid en omstandigheden in de grote Staatspartij verdoold, waar ik als onnauwkeurige niet thuis behoor. Ik met mijn voortdurende twijfel aan mijn decimale staart. Ja, ja, 3,1415926535 ... maar dan ... de elfde en de twaalfde ik kan ze niet onthouden. Al mijn hoop is gevestigd op de Laatste Dag. Ik, de onnauwkeurige, de veelvuldig verminkte (Noem hem 22-7, zeggen ze), de onbestemde, de onbepaalde, te midden van volkomen vierkanten en heilige getallen!

Begrijn je, dat in mijn alleenheid jou brief was als het tweede congruentie geval?

Er is een verkiezingskrant: ‘Het komt voor mekaarl’ Je voelt al: ik zit niet in de redaktie. Ik was echter vol stille hoon, het nu eindelik te zullen vinden. Te zullen vinden, waarom de volkomen vierkanten en heilige getallen de juisten zijn, juister dan de kwadratuur van de cirkel en dan de wortel uit een wortelloos getal.

Te zullen vinden de (tover-) formule die mijn onberekenbaarheid zou begrenzen en mij maken tot een volwaardig lid in 't gezelschap. Het heeft echter (alweer) niet mogen zijn. Ik heb uit deze krant alleen vernomen, dat de evenen en onevenen, die 't jou zo lastig maken, de ware niet zijn. Iedere keer als 't opnieuw ‘voor mekaar komt’ zijn de evenen veel evener, en de onevenen rampzalig veel onevener geworden. Maar geen woord over de vierkanten, geen woord over de heilige getallen, geen woord over de oplossing van de kwadratuur van de sirkel. Ik weet slechts, dat het volk dat jou omringt, waardeloos is.

En jij weet slechts dat wat mij omringt waardeloos is.

Wij beiden zijn nu in de gelegenheid gesteld ten overvloede te ervaren, dat we

[p. 316]

wederkeerig gelijk hadden toen we ons in onze omgeving niet wèl gevoelden.

Het slot is, dat ik nièt op de evenen en onevenen stem, en jij niet op de volkomen vierkanten en de heilige getallen, en aangezien ik geen argument heb mogen vinden om de volkomen..., maar mijn brief is al veel te lang.

Met logiese groeten, van je onbepaaldheid de verknochte vriend

Π.

‘De expressie’.

Van de hand van Fons Hermans te Sittard verscheen een minieme brochure, die de jongere letterkunde - en speciaal ‘De Gemeenschap’ te lijf gaat. Het had een aardig schotschrift kunnen zijn, misschien, als de auteur op een of andere manier zijn onderwerp beheerste. Maar hiervan is geen sprake. Hij verwijst de jonge kunstenaars naar het gekkenhuis, en motiveert dit advies met drie zeer korte citaten: een uit Engelmans vocalise over Arne Borg. een uit ‘Onder Gods Ogen’ en een uit ‘De bisschop en de vlieg’ van Anton van Duinkerken. Verondersteld een ogenblik, dat deze aanhalingen den heer Hermans in het gelijk zouden stellen, wat hebben ze dan nog te betekenen voor de jonge kunst? In hoeverre zijn ze representatief daarvoor? Het schort den schrijver niet aan eerliken afschuw misschien, maar dat is nog heel iets anders als elementair redeneervermogen. De verwachting, dat de moderne dichters zijn brochure ‘in hun tijdschrift belachelik zullen maken’ berust dan ook op een zelfgevoel, dat Fons Hermans zich redelikerwijs niet kan veroorloven. Het is hem in genen dele gelukt, ons te overtuigen van zijn belachelikheid of van welk ander ding dan ook.

D.