De Gemeenschap. Jaargang 5

[p. 153]

De leeas in het taphuis of de lotgevallen van Pompius Pompoen

(Vervolg)

‘Indeed’, beaamde Doctor Speld de stilte, ‘er zijn in het leven zeer vele zaken, waarover men zwijgt.’

‘Toch niet’, zei Pompius, ‘maar dit is juist het verschil tusschen ons.’

‘Mijn vriend’, zei de ander, ‘ons beste bezit is gemoedsrust.’

‘Het is ook ons laatste,’ meende Pompius; ‘en wij nemen onze toevlucht er toe als het andere uit is.’

‘Het andere,’ zei Doctor Speld gewichtig, als man van ervaring, ‘het andere ontgaat den geest. Dit zijn de zaken, waarover geschreven staat...

Maar Pompius onderbrak hem met het harde woord, dat hij alléén ‘De Bezem’ en ‘de Filmliga’ las en dat nog zeer onregelmatig.

‘Ik ken uw karakter daaruit,’ vervolgde de doctor. ‘Gij zijt de moderne. Dat is een aparte psychologie. De zielkunde der tijdgevoeligheid

[p. 154]

moet nog geschreven worden. Niettemin hebt gij beloofd mij het verhaal van uw leven te doen.’ Doch wederom was Pompius Pompoen weerbarstig. Hij zeide volstrekt geen moderne te zijn. ‘Gij kent de zeven tegen Thebe van Aischylos, Doctor? Welnu, dat is een kleinigheid bij mij vergeleken. Ik ben de man, die zeven schrijvers amper overmogen. Echter, ziedaar mijn ambtsgeheim: de leeas ben ik niet. Ik stel belang in hem, zooals ik belang stel in de publicaties van het Utrechtsche Dagblad, dat is te zeggen, zijdelings. Als er geen kroegen waren, zou ik hem niet kennen. Maar er zijn kroegen en er is de noodzakelijkheid van het onderhoudende gesprek. Welnu dan, ik ben Pompius Pompoen, de onberoemde en daarom onaantastbaar. Hebben de heeren der politie mij niet in vrijheid gesteld? Wat zal ik u zeggen over mijn lijfelijk bestaan, voordat ik Thomas leerde kennen? Ik ben geboren in een kaaswinkel en had even goed geboren kunnen zijn met een hoogen boord om. Maar slavenjukken passen niet bij mijn statuur. Gij, die mij zoo meewarig aanziet, moet dat wel begrijpen. Mijn vader leed aan ancillaire neigingen, doch heeft mij altoos netjes behandeld. Dat pleit voor het restant van zijn geweten. Ik heb hollandsch geleerd op een standschool en in stilte Multatuli gelezen. Hoewel ik het hieraan zedelijk verplicht was voor de propaganda des geloofs, ben ik nimmer afvallig geworden. Wekelijks hoor ik naar de preek van een pater capucijn en ik hecht waarde aan de zeven Sacramenten. Dat wordt mij kwalijk genomen in kringen van schrirftgeleerden en farizeeën, die het evenwicht tusschen herberg en kerkportaal hebben verloren. Maar ik kan zoo mijn best niet

[p. 155]

doen, of ik geloof, dat de Twaalf Artikelen verstandiger literatuur zijn, dan de afleveringen van ‘De Stem’ of van ‘Mannenadel en Vrouweneer’. Vooral de gemeenschap der heiligen en de verrijzenis des vleesches zijn mij bijzonder sympathiek. Temeer om Mina.

Hier versomberde Pompius Pompoen, die niet gedijen kon in het ‘Hotel Pomona, voor vegetariërs, geheel-onthouders en anti-militairisten.’ Want hij had Mina niet vermoord en het kost een man bijzonder veel moeite zijn onschuld te belijden, wanneer hij een man is. Doch doctor Speld zag hem onderzoekend aan en had zijn snor niet geschoren, wat Pompius deed denken aan den inspecteur van politie.

‘Kijk eens,’ zei Pompius, ‘ik kan alleen maar praten in het taphuis. In het taphuis zijn de menschen, zooals God in de kerk en ik verlang een bepaalde vorm van aanwezigheid om te praten. Ik wil niet alleen gehoord, ik wil begrepen worden.’

Zoo is Doctor Speld voor het eerst van zijn bestaan over de Drempel des Overvloeds geschreden om de waarheid te hooren, die in de wijn ligt. En deze waarheid was de volgende:

‘Ik, Pompius Pompoen, naar lijf en ziel gezond, ben opgevoed bij kaas, maar heb mezelf voltooid door de natuurlijke keuze. Holland bevalt mij nog al, meer om Schiedam dan om Dordrecht. De slag bij Nieuwpoort is het eenig incident, dat ik onthield, dank zij het jaartal 1600. Maar ik heb Mina niet vermoord. Neen, ik heb Mina niet vermoord. Weet dit uw leven lang, geleerde Speld, niet ik heb Mina vermoord. Mina is niet door mij vermoord. Ik heb haar dood gevonden, maar ik heb haar niet vermoord.’

[p. 156]

Zijn onschuld werd een klagelijk refrein. Dit heeft Doctor Speld bewogen, om de groote vraag te stellen, waarvan deze roman eigenlijk afhangt. Het was de onzinnige vraag, wie Mina vermoord had.

Doch Pompius zei alleen maar: ‘de leeas’ en ging.

Doctor Speld werd peinzend en bleef dit gedurende vier en twintig uur. Daarna volgde een hevige crisis zijner geschokte zenuwen. Maar de waarheid kwam voor zijn brein op het oogenblik, waarop hij voor het eerst van zijn bestaan, jenever dronk.

Toen is Doctor Speld detective geworden.

(Wordt voortgezet)

CHARLES EIJCK: Illustratie uit Albert Helman: Hart zonder Land (De Gemeenschap, Utrecht)