De Gemeenschap. Jaargang 3

[p. 143]

Kroniek

De jongeren en de politiek.

De Nieuwe Haarlemsche Courant ergert zich over de lichtzinnigheid van Albert Kuyle, die het stichtend schouwspel der roomsche politiek execrabel vond. De goeje man van de Haarlemmer is eerlijk verontwaardigd. Hij neemt de arme propagandisten - ze keken met groot-verbaasde kinderoogen van hun hooge ladders naar beneden en lieten de stijfselpot vallen van schrik - vaderlijk onder zijn mantel. ‘Wie onze propagandisten, al is 't ook zijdelings, bespot, geeft zich zelf daarmede het meest evidente brevet van onwetendheid ....’ etcetera: ‘Men mag er zich toch eigenlijk wel eens over verwonderen ....’ ‘Het gaat toch maar niet aan ....’ ‘Erger nog wordt het ....’ ‘Het is een betrekkelijk gemakkelijk kunstje ....’

Maar het aardigste is dit: ‘Indien werkelijk de politiek begrepen werd zooals ze alleen begrepen moet worden, zou de schrijver haar wel anders zien en zich niet tot dergelijke snoeverijen opblazen en het strekt hem absoluut niet tot eer, dat hij niet weet, of van Wijnbergen nog leeft, of het politiek advies is opgevolgd, of Colijn over hem tevreden is en of de coalitie nog bestaat’.

Je kunt ze toch waarachtig laten schrijven wat je wilt. Stuk voor stuk zijn ze stijf als een hout en zoodra je even om het punt van agenda dat aan de orde is heen loopt zijn ze de kluts kwijt en oreeren in de lucht.

Maar we zijn ingekeerd tot ons-zelven en vroegen ons in ernst af, of het soms ons ‘aestheticisme’ is dat ons zulke stoute meeningen doet koesteren, of wij buiten de artistieke zaken geen andere dingen belangrijk kunnen achten.

Neen: dat is het niet.

We zijn niet gebrand op een succes van studentikoziteit.

Zoodra er in de katholieke politiek een man op staat (heelemaal: een kerel) die met zijn daden bewijst dat bij hem de vlag van een groot en brandend idealisme niet door vernederende compromissen, willens of onwillens is bevuild, zoodra we er een zien die - één tegen duizend - aan zijn meening durft vasthouden, een waarachtige ultramontaan, een die lak heeft aan de helft plus een en een streep durft halen door alle leugens en gemeenplaatsen van ‘de goede zaak,’ vindt hij ons achter zich en zal hij de jeugd van het oogenblik achter zich vinden.

Waarom wil men de realiteit niet zien? Wij meenen de politiek óók wel eens begrepen te hebben ‘zooals ze alleen begrepen moet worden’. Maar wij slagen er niet in haar te begrijpen als de vervloekte ‘kunst van het bereikbare’, als een belangenspel van ignobele of zich-zelf misleidende zielen, als dat wanhopig gewurm en kleinzielig gemier dat bij alle diepere geesten de praktijk van het katholicisme in discrediet brengt. Wij gruwen van het algemeen kiesrecht, van het vrouwenkiesrecht, van heel de Duitschsociologische rompslomp, de valsche axioma's, die het in ons vaderland voor een karakter onmogelijk hebben gemaakt zich tusschen de menigte ongeschonden te handhaven.

En wij staan hierin niet alleen.

Men moet het toch merken: de jeugd, in haar algemeenheid, is niet in beweging te brengen. Men zal inderdaad overal te hooren krijgen: ‘Als we gek zijn’. Er is een onoverbrugbare kloof tusschen hen die voor den oorlog de twintig hadden bereikt en hen die daarna zijn gerijpt. Van alle ‘Je m'en fiche’-'s waarmee we behept zijn komt deze tegenover de politiek uit den zuiversten bodem en het is overbodig daar, met welke autoriteiten dan ook, tegen op te tornen. Laat ‘Het Centrum’ wijzen op de jongeren in de Christelijk-Historische Unie: het gebeurt bij ons eenvoudig niet, alvorens er vele dingen radicaal zijn gewijzigd.

Ziet u de politiek in de studentenbeweging? Ja, men kan misschien een jong advocaat vinden, die graag een ‘beter’ huwelijk wil sluiten en gauw, gauw arriveeren .... Laat de hals zijn best doen en gelukkig worden. En verder kan men menschen vinden voor den Stillen Omgang, voor de Heemvaart, voor het St. Franciseusliefdewerk. Maar niet voor politieke actie in den zin van een Aufschwung, waarmee men bergen kan verzetten.

Het was dus eigenlijk wel goed, als de heeren de werkelijkheid eens onder de oogen wilden zien.

Ze zullen anders binnenkort nog genoodzaakt zijn zelf de ladders te bestijgen.

En daarvoor zijn hun beenen, die zooveel jaren ongemerkt in den paradepas van Calvijn hebben gemarcheerd, vermoedelijk te stijf geworden.

[p. 144]

De moerdijk is breed en: laat ons boomen!

In ‘Roeping’ begint alles weer eens, gloednieuw, van voren af aan. U weet wel: die apetijtelijke kwestie van leven en kunst, van hun huwelijk, van hun scheiding. Het begint te lijken op de behandeling van het een of andere rapport door de een of andere staatscommissie. Waarbij het vroolijke is, dat de heftigste apostelen van het Leven en de vormloosheid op den een of anderen dag tòch nog eens probeeren .... in het Pantheon der artisticiteit te worden opgenomen. Op gevaar af, dat men hen van ‘aesthetieisme’ zal beschuldigen. Dit beteekent hetzelfde als melaatschheid - maar volgens Herman de Man, in ‘De Morgen’, is het nog steeds de boosaardige invloed van Willem Kloos (de jonge god Kloos: ‘Asjemenou!’) en niets meer of minder dan het sterven, het morsdood worden, het voor eeuwig in de diepte storten van de RRRRenaissanee, alsmede de allerbaarlijkste barenswee, van de, hoewel nog slechts in plattegrond aanwezige, volstrekt weergalooze te verwachten gemeenschapscultuur der landelijke organisatie van boeren en tuinders.

Naar de meening van Jozef de Haan, aan wiens goede bedoelingen voor de zooveelste maal door niemand wordt getwijfeld, moet de kunst ‘verstandelik beheerst worden’.

Liever niet.

Als men eens begon met zijn redenatie verstandelijk te beheerschen?!

Wij voor ons worden binnenkort Mohammedanen.

Aus tiefstem Degoût ....

vor dem Erhabenheitsgetue ....

Leekepreek.

Wij hooren niet tot de menschen die zeker weten dat Europa nimmer zoo moreel-onttakeld was, en dat in geen periode zóózeer de menschheid zijn vleesch koesterde en de geest verried. Maar zelfs voor wit trachten, zonder angst te zien, en voor Wie elke op- en neergang zien als een lang-gekende bewegelijkheid in de historische lijn, bestaat er reden tot bezinning en tot een nauwkeurig bezien van de verschijnselen van iederen dag.

Wij verzorgen onze nagels met cutex en verheugen ons in het welslagen van onze methodische serie-productie. Ons uiterlijk is vervlakt tot dat van het product onzer handen: onze vrouwen en mannen zijn ganschelijk gelijk aan die van wie weet waar; zij hebben hetzelfde weinig of niets zeggende massa-uiterlijk, dat bijna zou doen gelooven aan het bestaan van een ‘collective Mensch’. En de vonk die ieder toch ergens nòg moet bezitten, loopt gevaar vroeg of laat volstrekt te dooven. Als ieder individueel verzet tegen de houding van de groote Men, tegen de massa-beweging die door niemand gemaakt wordt en waaraan allen medewerken gaat ontbreken, zullen wij ten ondergang rènnen.

In deze maatschappij, die een onverschillige samenleving geworden is, wordt elk eerlijk gevoelen tot contrabande, en worden de bewegingen van elk gemoed gemeten en pasklaar gemaakt aan een cliché. De van alle tijden gegeven liefde werd contrabande; de eerlijkheid een hinderpaal; de wellust een grapje; de zeven hoofdzonden tot dingen die je, althans niet elke dag doet. Ik hoop in een vervolg van deze leekpreeken op elk van deze ellenden dieper in te gaan, en bijzonder te wijzen op het gevaar der Amerikaansche zedelijkheid, die een nieuwe kuischheid is, die zijn oorsprong nam, niet in het gerechte hart en in de trouwhartigheid van een levende mensch, maar in een medisch laboratorium en in de tot stervens toe vermoeide, afgeleefde zinnen van een verrot geslacht.

Wij signaleeren een klein, klein verschijnseltje van de groote verploerting: een nieuw Hollandsch magazine. Holland dat zijn kaas exploiteert die tenminste leefkracht bevat, en er de meest zinledige dingen voor terug neemt. De Magazines, uitvindingen van en voor het type mensch, dat zich zijn geestelijke onalphabetisme niet wil bekennen, verpierde uiting van de tweede-klas-coupé-sfeer, vodderig leesvoer voor onze tot roestens toe ongebruikte hersens.

De heeren Bruna hebben een zaakje op het oog. Dat is hun recht. Zij zien heil in een nieuw periodiek, dat met donderende reclame een plaats zal innemen naast en boven het bloote-vrouwentuig dat de Ako reeds rondbrengt langs de fletse handelsreizigers. Deze zijn nèt heeren. Dit blaadje is nèt litteratuur. Er staat ook een juffrouw op met een balcostuum, er staan ook overgenomen Engelsche platen in, er staan ook .... nee ....

En dan durven deze Utrechtsche ronselaars, in een voorbericht dit een litterairen disch noemen. (Het is een gaarkeuken met maden) en spreken van ‘geestelijke behoeften’. Behoefte, ja, behoefte, dat wel.

En de oude sufferd die alles alleen van naam kent, houdt me het prul voor achter z'n stalletje en zegt, dat ‘het heel aardig moet zijn, heb ik gehoord.’ Het tuig schrijft, het tuig geeft uit, en de kudde koopt.

A.K.