De Gemeenschap. Jaargang 3

[p. 93]

MAART 1927

NUMMER 3

DE GEMEENSCHAP

ONDER REDACTIE VAN JAN ENGELMAN, HENDRIK KUITENBROUWER, WILLEM MAAS, LOU LICHTVELD EN C. VOS

Het huis van den schilder

VII
Thuis.

Toen hij wakker werd was hij nuchter, en voelde zich hol en leeg zonder interesse. Het was avond toen hij in het huis ging, en het leek een geheel nieuw huis; de dingen die toch vertrouwd waren en goed in het gebruik, schenen vreemd en van een te goedkoop soort.

Hij was alleen, en wist heel de wereld slapend, ieder in zijn eigen kamer; alleen 's nacht kon je eigenlijk niet van een maatschappij spreken, dan leefde alles voor zichzelf. 's Morgens werd, iederen dag weer met eenige tegenzin, het gezin geformeerd. 's Nachts groeide immers ieders persoonlijkheid en die moest stukje voor stukje weer afgeslepen worden. Keien die in het water ronde wentelballen werden. Hij lag uren wakker; als hij de gedachten probeerde terug te drukken, kwamen ze onbemerkt, als achter hem, maar scherper, naar boven. Tegenover hem was het venster, waterig. Hij trok de dekens wat af. Misschien maakt de nachtkou hem in slaap.

's Morgens trammend naar de stad, trof hem de helderheid van de huisgeluiden, en hoe frisch de geschrobde stoepen waren van de buurt. Hij zag dit vanuit het raam en ging gedachteloos de trap af. De deuren van het huis stonden open; op een trap zeemde de meid ruiten. Hij zag de volheid van haar vormen en de witte schoudervleugels van haar schort.

Het was een voorjaarsmorgen zonder veel warmte; rustig en zonder haast begon hij te ontbijten; hij las nu eerst de post: de vriend is nog ziek; de schrijver heeft een nieuw idee; de vader is arm en klaagt. Wat gaat hem dit alles, tenslotte aan?

Hij trekt luchtig de jas over zijn colbert en loopt in de stad; er komt blauwte achter de huizen, en de lieren in de haven krassen hoog en

[p. 94]

helder. De winkels forceeren zomer en licht met veel witte stoffen. Het is bijna negen uur; uit de gele trams van buiten stappen de schoolkinderen, wien de dag reeds haastig vermalen brood en twee thema's bracht. Voor een boekwinkel hangt de Vogue met een clematis-prieel en een gerekte hazewind. Hij gaat langs de Kathedraal en hoort de mis van negen uur. Achter in de kerk veegt de koster de roode tegels. Het is elf uur als hij langs de gracht wandelt. Een schipper leunt duwend op zijn vaarboom. Iedereen werkt. Voor een groot café-raam drinkt hij koffie en monstert de menschen.

Wat kan hij doen?

Hij gaat naar huis. Hij eet. Hij leest een tijdschrift: hij durft zichzelf tegen den avond eerst te bekennen dat hij heel den dag wacht. En reeds zooveel dagen daarvoor.

VIII. Twee brieven

Het meisje staat in haar witte nachtjapon voor het venster. Nog dreunt het avondgebed in haar oor. Haar kousen liggen glad langs elkaar. Haar jurk hangt onder het gordijn. De sprei ligt op het voeteneind. Het dek is gretig opgeslagen; alles is regelmatig, gewoon.

Waarom komt nu de weifeling? Zij rekt zich en luistert dan. De kranen rinkelen uit de andere kamers; een deur gaat open; een paar schoenen vallen buiten. Het wordt stil. Het is stil. Boven de bosschen achter de tuin staat de maan. In bijna alle kamertjes hangen de perzikliefjes van Boileau. Een trein hoest koud langs de horizon. Zij leest brieven van huis; zij telt dagen op de kalender, en drukt haar neus tegen de koele ruit. Het linoleum is kil en kruimelig onder haar bloote voeten. Dit trimester is het laatste. ‘Nu blijf je thuis, en begint een ander leven’, zegt de Overste. Of begint het Leven pas?

Zij weet hoe haar haren kroppen, dik en onstuimig. De kou maakt haar avondgebed korter; daarna ligt zij met de oogen wijd open. Over het witte plafond schuift het maanlicht. Over het witte bed en over de gordijnen. Net of alles melkglas is. Verder op de gang hoest een meisje.

De volgende morgen krijgt de schilder twee brieven: de vriend is erger; of de schilder kan komen, buiten.

Het meisje schrijft ook: zij heeft de dagen geteld, nog 11. Of vader haar van den trein komt halen.

Hij koopt druiven en een spoorkaartje. Hij wandelt van het buitenstation naar het ziekenhuisje. Rechtsaf: de patiënten liggen buiten. Het is de zoom van een beukenbosch. In de verte gaat de groote weg

[p. 95]

langs, met kleine menschen en kleine trammetjes. De vriend ziet hem al van ver langs het pad komen. Hij steunt zich op een elleboog en wuift. De schilder drukt hem de hand. Die is groot en geweldig geworden. Het vleesch kussent bol op zijn handen, en rond zijn kin is veel vleesch, kinderlijk en karakterloos. Het boek valt tusschen hen beiden: ‘Een lentedroom’.

Ja, de eene dokter zegt dat het vooruitgaat; de andere zegt niets. De vriend voelt zich vermoeider dan ooit .... Hij hoest sinds lang niet meer maar voelt zich ingespannen in een zwaar gareel.

De schilder ziet de sterke loopvoeten van zijn vriend en zijn breede borst. Zij zullen samen een eindje wandelen. Er groeien geele bloempjes langs de boomstammen. In een greppel staan groote paddestoelen, en in de verte loopt de boschgrond op.

Nu duurt de ziekte al twee jaar. De auto is verkocht. De vrienden vervreemden. Er is een stilte gekomen tusschen de menschen en hem. Tusschen dit leven en hem. De schilder zegt dat elk voorjaar de genezing mee kan brengen. De vriend lacht; geluidloos en hatelijk. Dat zegt iedereen. Iedereen liegt: uit medelijden, uit hulpeloosheid, uit stomheid, uit overtuiging. Het is een langzaam doodgaan. Ik ben eigenlijk al dood. Ik moet alleen nog weggaan.

‘Je bent met de dood vertrouwd geraakt?’

Nog niet zoo vertrouwd als met mijn eigen moeder, en dat is nog lang niet zoo vertrouwd als ik met mezelf ben. Ik voel mijn pols: zwakte; ik voel de druk van mijn adem: zwakte; ik schrik van de holte in mijn hoofd: zwakte. Je voelt iedere seconde of niet het leven sterker wordt, en iedere keer stuit je op de dood. Het leven wil me niet terug nemen; ik merk het als ik tusschen de menschen zit. Ze hebben allemaal iets te verdedigen; een zaak, een bloem, de andere een meisje, en de derde zijn goede naam.

Ik alleen verdedig mijn leven. En dat is niet belangrijk, want dat HEBBEN zij allemaal. De man onder de tram maakt hun straten vuil met zijn bloed, en zij schrijven over hem, zij spreken over hem, omdat hij te hanteeren is: in een ziekenauto.

Maar ik doe de menschen geen last aan; ik ben voorzichtig; ik draag de dood zuinig bij mij. Onder mijn nette overjas, onder mijn schoone hemd, onder mijn colbert.

Ik ben alleen iets dikker geworden, en, ik moet dood. Dat is alles!’

De vriend staat tegen een landhek; zijn adem gaat sneller. De schilder ziet kroos in de sloot. Er loopt een bonte kraai over de kluiten. Hij moet iets zeggen. Maar wat?

ALBERT KUIJLE.

(Wordt vervolgd.)