De Gemeenschap. Jaargang 1

[p. 411]

Kerstmis

Het heidendom heeft met Kerstmis behoefte aan 'n stemmingsvolle entourage. De poëzie van kantige hulst en matte mistletoe; het sprookje der rode klokken en de droom van het rode licht; de kaarsen op de kleine spar en het lieve, geheime geschenk; zoete muziek en nóg zoeter verloving; ‘4711’ en ‘O Tannenbaum’; gans en plumpudding. Deze bijkomstigheden werden 't wezenlike: Kerstmis werd 't feest der Gezelligheid. Maar onze beschaving vond ook geen genoegen meer in deze kinderlike sfeer. Voor de kleinen bleef het kerstmannetje, voor de andere kwam de ontroering van het ‘supper bij candellight’ en de dancing en de strijkjesmuziek. De schouwburg speelt het kerstprogramma, de reisvereniging organiseert kerstreizen. De Gezelligheid kreeg lektuur in zeer dikke kerstnummers. Op de eerste pagina mediteert een fanatiek-geloovige over ‘Vrede op aarde’ en lispelt zoetelik-verdroomd over de lieflike legende van een kindje in de krib. Hij nodigt humaan tot 'n poze rust en schrijft devoot 'n regel uit de bijbel over. Als aan deze lastige opdracht is voldaan, (men wil met Kerstmis toch ook wat diepers lezen!) kunnen de van-ouds-bekende vertellers beginnen. Als 't onschuldig is, kraakt de sneeuw onder de stap van 'n eenzame wandelaar in 't stadje X. Maar dit lokt alleen de banale massa. De meer beschaafden verlangen iets anders. Voor hen blijkt de blote juffrouw op de omslag 'n juist simbool van Kerstmis.

O, de laffe oppervlakkigheid van dit gezelligheids-feest, de walgelike ontaarding van deze kerstviering. Er is diep medelijden in ons, om de wanhopige leegheid, die niet gevuld wordt met weemoedige muziek en avondfeest en toneel en kerstnummers.

Voor de sublieme werkelikheid van ons kerstfeest verdort al deze sentimentaliteit en krimpen de bijkomstigheden tot hun juiste waarde. Het Kerkelik jaar opent met 't brandend verlangen van de Advent en de Kerk zingt met eindeloos heimwee: ‘Rorate Coeli desuper et nubes pluant justum: aperiatur terra, et germinat Salvatorem.’ En elke dag komen we nader tot het Wonder der heiligste nacht, elke dag smeekt de Kerk met dieper drang om de Verwachte der Volkeren: ‘Veni, et ostende nobis faciem tuam, Domine, qui sedes super Cherubini: et salvi erimus.’ Uit de duisternis van dit leven strekken wij onze handen naar de Ster boven 't dal, die de dooltocht leidt. Alle mislukkingen, alle pijnen verglansen in dit Licht, tot we als kinderen staan om de kribbe en staren: Het Woord is Vlees geworden en Het heeft onder ons gewoond. En verzonken in vreugde luisteren we naar de zang der Kerk: ‘Puer natus est nobis et filius

[p. 412]

datus est nobis.’ Met de aanbiddelike kuisheid der Moedermaagd en de trouwe kracht van Sint Jozef, met de armoe der herders en de nederigheid der Wijzen knielen wij in onze aardsheid en gebrokenheid, om dit Kind, dat God is.

Dat is Kerstmis voor ons: het feest van de ware Vrede, die deze wereld niet geven kan; het feest van de zuivere Vreugde, die alle leed en bitterheid zoet maakt. Bij de kribbe scheiden van de wereld en ons de wegen, zooals Friedrich Muckermann dat eens onvergetelik schreef:

‘Wir sind uns bei all unserm Schaffen bewuszt, dasz es letzlich das Mysterium ist, das den Gang des Weltgeschehens bestimmt, an dem sich auch die Geister scheiden. Die Weihnacht entschleiert ein solches Mysterium. Ein liebliches Naturidyll dem in Menschlichen Befangenen ist es für uns hingelagert an die Strande unabsehbarer Meere. Wir lauschen stumm dem Wogengang der Ewigkeit und sehen anbetend die Wunder dieser Mitternacht. Kind, wie du, so hat noch nie ein Menschenkind gelächelt. In diesem Lächeln ist eine schönheit, die Indien, Hellas und Rom nicht gekannt, Schönheit als Abglanz des Vaters, Schönheit als Quelle aus dem Urborn des Lebens, Schönheit als göttliche, welterlösende Liebe.’

HENK KUITENBROUWER.