De Gemeenschap. Jaargang 1

[p. 397]

De wijsheid der wijzen

Onder de pyramide lag een schaduw van paars en grijs. Geen der mannen sprak; alleen het kameel van Melchior stak zijn kop omhoog, en snoof naar de koude, zware avond. De mannen rustten uit, in vervagende verwondering om de vreemde ster. Toen fladderde een vleermuis langs de pyramide een wolk schoof open, en uit het Westen naderde een karavaan. Melchior zag uit, als wachtte hij een vriend. En toen de karavaan nader kwam, was dit de stoet van een koning. Hij heette Caspar en kwam uit een rijk, waar witte huizen met bolronde koepels de maannacht maakten tot een wonderlijk sprookje. Caspar steeg af, en zijn witte zijden kleederen ruischten; hij trad op Melchior toe, die hem toewuifde vanaf zijn kameel. Toen reisden zij verder tezamen, want de ster bewoog zich nog immer Noordwaarts, waar de hemel gekleurd was met een vreemd, goudbruin licht.

De twee koningen bespraken samen de vreemde gebeurtenis van de ster, en het geheimzinnige, bijna onverstaanbare verhaal van de boeken, die de komst van deze ster voorspeld hadden.

De soldaten zwegen. Een loome angst mengde zich door de vreugde van hun nachtelijke tocht. Opeens, een kort geroep van stemmen, getrappel van paarden, en uit het heesterhout drong een kleine troep van zwarte schaduwgestalten naar voren, dwars over de weg van de beide koningen. In een onverstaanbare taal vroeg een stem; de soldaten van Caspar en Melchior, verschrikt, maakten een kring, rondom de koningen; Melchior steeg af, een fiere oude gestalte, zijn zilverwitte baard als een breede manestraal over zijn wijde tabberd. Hij zag de kleine troep zwarte mannen, in een vreemde kleedij. Ze droegen donkere struisveeren op hun hoofden, en hun kleeden waren van ongekend scharlaken, dat in de nacht de kleur had van groote plassen wijn. ‘Wat wilt ge,’ vroeg Melchior, ‘ik versta U niet.’ Een der gestalten reed naar voren, en sprak moeilijk en gebroken: ‘Wij vragen U de weg naar de Stad van de Ster.’

‘Het is wonderlijk,’ zei Melchior, ‘ook wij zoeken die stad; ga met ons mee, wij volgen de ster, die reeds lang ons voorgaat.’

De zwarte koning, hij heette Balthasar, bracht zijn paard aan de zijde van Melchior; Caspar, die hem zwijgend bezag, kwam aan zijn linkerkant rijden. ‘Wij zagen de ster reeds lang,’ zei Balthasar. ‘Maar op den weg hierheen, zagen wij hem niet meer.’ Doch ik wist zeker, dat wij anderen ontmoeten zouden, ergens in het onbekende land. En thans ben ik hier bij U,’ zei hij glimlachend. Zijn witte tanden gluurden als een kleine felle maan in de diepere nacht. ‘Komt gij hier ver

[p. 398]

vandaan?’ vroeg Caspar. ‘Ik zag nooit mannen, die Uw kleeding droegen.’

‘Het is zoo ver,’ zei Balthasar, ‘dat telkens weer de zon ondergaat, en telkens weer een nieuwe dag komt, en nooit komen wij in de stad. Maar onze priesters, die wijs zijn, en de beteekenis van alle sterren kennen, zeiden, dat wij de blauwste zee, en dan een land met kleine, dwergachtige menschen voorbij moesten. Dan zouden we komen aan een kleine zee, met bruin, troebel water, en dan aan een groote zandige vlakte. En als wij dan langs een smalle rivier verder zouden gaan, zouden wij een Koning vinden, machtiger dan alle koningen, een Priester, wijzer dan alle priesters. Dan zouden wij het geheim weten van de ster’. ‘We zullen daar nu wel spoedig zijn,’ dacht Melchior; hij keek naar de horizon, en zweeg. ‘Het is eigenlijk vreemd,’ begon Caspar weer, ‘dat wij allen uit een vreemd land hierheen kwamen en elkander ontmoetten. Niemand weet, waar het einde der aarde is, niemand weet, hoe breed de zeeën de wereld scheiden, niemand kent het punt waar alle wegen samen komen, en toch ontmoetten wij elkander in een wondervolle nacht.’

‘Ik dacht eerst,’ zei Balthasar, ‘dat gij roovers waart. Ik zag Uw soldaten in het land van mijn broeder, die koning is in een vreemdsoortig land, tusschen lianen en palmen, waar de hutten op palen gebouwd staan, en waar achter de bergen, paleizen uit gladde steenen verborgen zijn door varens en dicht struikgewas. Uw soldaten waren eens daar: zij hebben het bosch verbrand, zij hebben de hutten omlaag gehaald, en de vrouwen gevangen op de punt van hun lansen. In de paleizen hebben zij schietkatoen gelegd.... De booten van mijn broeder, die over verre zeeën voeren om kostbare kruiden en rijke gesteenten te zoeken aan een kust, die niet de hunne was, hebben zij getorpedeerd; geen man bleef er over. Nu is het land van mijn broeder een dorre troostelooze vlakte, een enkele kraai veegt er zijn bek schoon in de asch.’

Melchior keek strak voor zich. Toen zag hij op naar Balthasar. ‘Ook mijn soldaten zijn bij U geweest,’ zei hij, ‘maar ze kwamen om U een blijde boodschap te brengen. Om te zeggen, dat de ster spoedig zou komen, voor U en voor mij. Maar ach, zij kenden de taal van Uw volk niet; en hebben Uw krijgers hen niet vermoord?’

‘Ja,’ zei Caspar, ‘en mijn volk, het stierf van honger, mocht het zijn voedsel niet zoeken aan een kust, waar de boomen zwaar van vruchten overhelden tot in het brakke water; mochten ze zich niet moeitevol een leeftocht zoeken, daar waar Uw mannen hun vreemde dansen deden, onder het rottend ooft?’

‘Zie,’ zei Balthasar, ‘hoe groot het licht daar Noordwaarts geworden is.’ En allen zagen het op eenmaal, dat de horizon openbrak. Tegen

[p. 399]

de hellingen van een berg lag een wit stadje, daar boven hing de ster, grooter en gouder dan ooit. Hun hart poperde.

Melchior zong met halve stem het Te Deum. Caspar prevelde een oud gebed, dat geleek op een psalme Davids, Balthasar zweeg. Nog dacht hij aan het verwoeste land van zijn broeder, en de beide koningen merkten zijn zwijgzaamheid. De grijze Melchior legde zijn hand op de hals van het zwarte paard. ‘Mijn broeder,’ zei hij, ‘wellicht deden wij U onrecht, wellicht deed gij ons onrecht.’ Maar Caspar steeg af, en zei tot Balthasar: ‘Ik zal Uw paard leiden. Gij zult het wonder het eerste zien.’ En daar stonden de drie mannen, die van verre gekomen waren, voor een klein houten stalletje. Ze roken de versche geur van nachtelijk hooi. Toen zei Balthasar: ‘Melchior is de oudste, hij heeft het langste op dit wonder gewacht.’ En de gebogen, gebroken gestalte van Melchior ging het stalletje in, en legde het koninklijke goud aan de voeten van het kindje neer. Hij wist, dat hij afstand deed van de macht van vele eeuwen. Dan zei Balthasar: ‘Nu gij, mijn broeder, want Uw onrecht is het grootste; gij wacht het langste op vergeving.’ Caspar brandde de wierook in het stalletje, dat de geur ervan zich mengde tot een ongekend aroom. Het hoofd even afgewend, stond Balthasar bij de ingang. Hij trad niet binnen, maar de moeder van het Kind wenkte hem, en verlegen legde hij zijn gift aan haar voeten neer. ‘Het is zoo poover,’ prevelde hij. Zij bezag de zwarte myrrhe, bitter als de smaak van oud, verdord verdriet.

Toen zei zij: ‘Blijf tezamen, en hebt elkander lief om dit.’ Van verre hoorden zij een zacht choraal dat aanzwol, en zij vergaten terug te keeren.

ALBERT HELMAN.