Gard Sivik. Jaargang 3

[p. I]

[Nummer 10]

[p. 1]

coda continuo rudi van vlaenderen
monoloog in dialoogvorm

Dit stuk speelt - waar zou het kunnen spelen - in een oud vervallen kasteel uit de vorige eeuw. Naast het kasteel ligt het stort, waar alle dagen de vuilniskarren uit de stad de buit kwijtspelen en waar binnen enkele jaren misschien flatgebouwen zullen staan. Nu staat er niets. Of bijna niets.

Het is nu zo dat het kasteel door het stort bedreigd wordt. Op het toneel liggen al een paar hopen asse, kartonnen dozen en konserveblikken of afval van groenten en planten. Er zijn ook een paar zeldzame kostbaarheden, zoals een damestasje, een bolhoed, een schoen...

Maar toch speelt het stuk niet cp het stort, maar wel in een kasteel. Een paar grote hoge vensters, waaraan nog overgordijnen hangen. Een dubbele deur. Een bibliotheek. Een pronkkast. Enkele tafeltjes en stoelen. Zetels. Voetbankjes. Een fonograaf. Een luster. Kandelaars. Soms lijkt het wel een antiquariaat.

Dat is slechts een indruk. Het speelt in een kasteel naast het stort. Achteraan, doorheen de hoge vensters, ziet men een blauwe hemel. Men kan zich afvragen welke personen zullen meespelen. Er komen meer mensen bij te pas dan men vermoeden kan.

Natuurlijk een vuilnisman. Dat ligt voor de hand. Hij draagt met trots zijn uniform.

Dan is er ook de voddenraper, die alle dagen langs komt om te zien of er iets bruikbaars werd weggegooid. Gewoonlijk heeft hij al zijn ronde in de stad gedaan, waar hij de vuilemmers heeft onderzocht. Hij draagt een grauwe zak, waarin papier, hout en kolen steken.

Twee jongens komen er spelen. Ze voetballen met blikken dozen; ze graven een put; ze gooien met stenen. Ze hebben veel plezier.

Maar ik zei reeds dat het stuk in een kasteel speelt.

Er is de huisknecht, die bijna een stuk meubel is geworden. De plechtigheid in persoon.

Er is ook de oude baron, die in de zetels komt plaats nemen. Hij komt 's morgens naar beneden en gaat 's avonds naar boven. Als de zon schijnt, dan zit hij op het terras, als het regent komt hij schuilen in de kamer.

Een gek slentert er rond. Hij is evenwel van de familie; misschien een bastaard. Hij is er zeer gelukkig.

Dan heb je ook nog de barones, een oud lief dametje met een wandelstokje. Spijtig dat ze de slaap niet kan vatten en dat ze te veel praat.

Ten slotte is er ook nog mijnheer Jérome, de neef. Hij werd er nu eenmaal geboren en hij zal er sterven ook. Hij bezit een paar hinderlijke ondeugden. Wij zullen ons voorlopig hier bij houden.

(Als het doek opgaat, belicht een schijnwerper de fonograaf. In de fond zien wij de dag opkomen.

Daar komt de baron. Hij gaat zeer langzaam. Het duurt een hele tijd eer hij zijn zetel op het terras heeft bereikt. Daarom moet mijnheer Jérome niet langer wachten om op te komen uit de tegenovergestelde richting.)

JEROME:

Morgen.

(De oude antwoordt niet, hij bekijkt de andere zelfs niet.)

(Jérome neemt met waardigheid een blikken doos op en gooit ze weer op de grond. Dan snuit hij zijn neus in het kleine zakdoekje dat in zijn klein jaszakje zit.)

(De gek sluipt te voorschijn. Hij loert

[p. 2]

naar alle kanten en verdwijnt in de richting van het stort.

De oude baron geeuwt.

Laten we aannemen dat dit de wacht is voor de barones. Zij trippelt de kamer in.

Jérome heeft ondertussen een bolhoed gevonden.)

JEROME:

Een bolhoed.

(De barones neemt de bolhoed over, bekijkt hem en geeft het ding dan terug.)

JEROME:

Goed geslapen, tante?

(met een glimlach: hij weet dat ze aan slaaploosheid lijdt).

BARONES:

Neen.

(Jérome wrijft de bolhoed schoon en past hem. De gek lacht onbedaarlijk in de coulissen. Als Jérome de bolheid afneemt, houdt het lachen op. De barones kijkt in de richting van het stort.)

BARONES:

De halve gare.

(De gek is nu zichtbaar)

GEK:

Het gaat regenen.

(De oude staat moeizaam recht en komt schuilen in de kamer)

JEROME:

Regenen? Er zijn geen wolken!!

BARONES:

Laat hem praten, cousin.

GEK:

Het gaat regenen. Kijk!

(Hij wijst naar de hemel en blijft zo staan)

(De barones wil de bolhoed nemen)

JEROME:

Hij is van mij.

GEK:

Kijk! Kijk!

(Hij wijst alsof hij een vallende regendroppel ziet. Als hij naar de grond staart, ziet hij de blikken doos en raapt die op.)

BARONES:

Hij is niet veel waard.

JEROME:

Daar hebt ge geen verstand van. Voor een begrafenis is hij nog heel goed.

(Jérome wil de bolhoed niet afgeven. De gek zet de blikken doos op zijn hoofd en begint onbedaarlijk te lachen. Dezelfde lach van daarnet.)

JEROME:

Schei uit met lachen!

(De gek lacht niet meer. Hij neemt de doos van zijn hoofd en schopt ze weg.)

(Twee jongens lopen de scène op en beginnen met die doos te voetballen)

BARONES:

Ga elders spelen. Er is plaats genoeg buiten. Ga elders spelen. Pas op voor de meubelen. Ga elders spelen. Loop niet tegen de deur. Ga elders spelen.

(De oude geeuwt.)

JEROME:

Schei uit met geeuwen, gij.

(Jérome geeuwt.)

De gek leunt tegen de deurpost.

De jongens houden op met voetballen en gaan met modder spelen.)

BARONES:

Ga buiten zitten, het regent niet meer.

GEK:

Het heeft niet geregend, het gaat regenen.

(De baron kijkt weifelend van de gek naar de barones. Wie moet hij geloven?)

BARONES:

Ga maar weer in de zon zitten en geeuw niet meer.

(Jérome geeuwt)

JEROME:

Als hier nog iemand geeuwt of van geeuwen spreekt, daag ik hem uit tot een tweegevecht.

(De gek loopt weg.)

GEK:

Moord. Hulp. Brand. Moord. Hulp. Brand.

(Zijn geroep sterft uit)

(De twee jongens spelen nog steeds met modder en de oude zit weer op het terras.)

BARONES:

Ge moet u niet kwaad maken, cousin. Hij misdoet niets.

JEROME:

Altijd dat geeuwen. Ik ga er nog gek van worden. Hij zegt niets. Hij doet niets. Hij geeuwt af en toe. Het is alles. Dat hij zijn bakkes dicht houdt.

BARONES:

Ts. ts, ts, ts. Let op uw woorden cousin. Bakkes! Laat hem hier zitten. Ik ben er toch nog om je gezelschap te houden.

JEROME:

Ik wacht hier op de vuilnisman.

(De oude baron geeuwt luidruchtig. De gek slentert het toneel op.)

GEK:

Het gaat regenen.

(De oude staat op en komt schuilen.)

GEK:

Kijk, een wolk, en twee wolken, en drie wolken, en vier wolken, en vijf wolken, en zes wolken, en zeven wolken...

JEROME:

En duizend wolken!

GEK:

Waar?

(De barones lacht even.

De jongens nemen de stoel op het terras en verbergen hem.)

GEK:

Waar zijn die duizend wolken?

JEROME:

In uw broekzakken zeker.

[p. 3]

(De gek tast in zijn broekzakken, keert ze binnenste buiten. Schudt eraan, vindt niets.)

GEK:

Waar? Waar? Waar?

JONGEN:

Zo-ot!

(De gek blijft onbeweeglijk staan. De oude baron geeuwt.)

BARONES:

Ga buiten op het terras zitten. Het regent niet meer.

(De oude gaat naar buiten, wil gaan zitten, en ziet dat de jongens zijn stoel hebben verborgen.)

BARONES:

Waar is die zetel?

JEROME:

Dat hij een andere neemt.

(De gek duwt de zakken weer in zijn broek. De barones belt. De huisknecht verschijnt.)

BARONES:

Jozef, breng aan mijnheer de baron een zetel.

(De huisknecht gaat de oude een andere zetel geven. De oude schudt van nee.)

BARONES:

Maar die zetel is even goed. Zelfs beter.

(De oude schudt weer nee.)

BARONES:

Blijf dan staan.

(De vuilnisman komt op. De huisknecht verdwijnt met plechtige pas.)

JEROME:

Eindelijk.

VUILNISMAN:

Eindelijk?

JEROME:

Ja, eindelijk. Ik wacht hier al uren.

BARONES:

Hij overdrijft een beetje.

GEK:

De zon schijnt.

(Hij streelt met zijn vingers de stralen.)

VUILNISMAN:

Ik kom wanneer ik wil.

JEROME:

En ik zeg dat ik al uren wacht.

GEK:

De zon schijnt. Er zijn geen wolken.

BARONES:

Laat U niet beetnemen.

JEROME:

Vraag ik U wat?

VUILNISMAN:

Wees gerust ik koop niets.

(Hij rolt een sigaret.)

GEK:

Geen wolken, geen regen.

(De oude geeuwt. Hij staat nog altijd recht.)

BARONES:

Waar hebben ze vandaag gestort?

VULNISMAN:

Langs ginder.

JEROME:

Komen ze langs hier?

VUILNISMAN:

Langs ginder.

JEROME:

Gaat gij langs ginder?

(Vroeg hij het aan de vuilnisman of aan de barones?)

BARONES:

Ik blijf thuis. En jij toch ook, cousin?

JEROME:

Waarom vraagt ge dan waar ze gestort hebben?

GEK:

Een blauwe hemel.

VUILNISMAN:

Schoon weer vandaag.

(De oude geeuwt. De jongens spelen. De vuilnisman rookt.)

BARONES:

Ja, als er geen wolken opzetten.

JEROME:

Mag ik het stompje, als ge gedaan hebt met roken?

VUILNISMAN:

Waarom vraagt ge me dat? Ik heb al gezegd dat ik ze zelf bespaar.

GEK:

Schoon weer!

JEROME:

Hebt ge nieuws?

VUILNISMAN:

Niets.

GEK:

Het zal gaan waaien.

JEROME:

Ik heb hier een bolhoed gevonden.

(Hij toont het ding.)

VUILNISMAN:

Hij is kapot.

JEROME:

Ik kan hem misschien maken.

BARONES:

En dan verkopen zeker?

JEROME:

Vraag ik U wat?

VUILNISMAN:

Hij is niets meer waard.

(De oude geeuwt.)

JEROME:

Nom de dieu! Is het daar bijna gedaan met dat geeuwen.

BARONES:

Wie zijn dat dar?

(Iedereen is vol aandacht, uitgenomen de oude baron. Jérome laat onachtzaam de bolhoed vallen. De jongens houden op met spelen en lopen af in de richting van het stort om te zien wat er gebeurt.)

BARONES:

Stokken.

JEROME:

Latten.

VUILNISMAN:

Dat zijn er van de stadsdienst.

JEROME:

Wat komen ze hier doen.

VUILNISMAN:

Meten.

BARONES:

Wat meten?

VUILNISMAN:

Ja, van alles.

(Stilte)

Straten en zo.

(De oude geeuwt. Hij staat nog steeds op het terras.)

BARONES:

Straten?

VUILNISMAN:

Ja, straten en boulevards.

[p. 4]

JEROME:

Gaan ze hier een straat trekken. Er staan toch geen huizen.

VUILNISMAN:

En dan?

JEROME:

Hoezo: en dan?

VUILNISMAN:

Kust ze.

(Zonder nog iets re zeggen stapt hij het af.)

JEROME:

Geef mij eerst wat vuur!

(De oude geeuwt.)

JEROME:

Omdat ik niet versta wat hij zeggen wil en wat die daar doen, maakt hij zich kwaad, en nu heb ik geen vuur.

GEK:

Het gaat regenen.

BARONES:

Het gaat niet regenen.

(De oude weet niet wie geloven.)

BARONES:

Blijf staan. Het gaat niet regenen.

(De oude geeuwt.

De gek neemt een paar bakstenen en bouwt een torentje.)

JEROME:

Ik heb geen lucifers. Nu kan ik niet eens mijn sigaar roken. Ik ben gewoon iedere ochtend voor het aperitief mijn sigaar te roken. Mijn dag is naar de vaantjes.

BARONES:

Misschien heeft de halve gare lucifers?

JEROME:

Misschien.

BARONES:

Wil ik het hem vragen?

JEROME:

Het is niet nodig.

BARONES:

Waarom niet?

JEROME:

Omdat ik geen sigaren heb.

BARONES:

Geen sigaren?

JEROME:

Neen.

BARONES:

Misschien heeft bonpapa sigaren? Wil ik het hem vragen.

JEROME:

Het is niet nodig. Ik heb toch geen lucifers.

(De gek haalt een sigaar uit zijn vestzakje, steekt ze aan en bouwt dan verder. Jérome heeft het gezien en ontsteekt in woede.)

JEROME:

Nom de dieu.

(Hij schopt het torentje bakstenen omver. De gek begint te schreien.)

BARONES:

Kom, niet schreien. We zullen die toren vlug herbouwen. Kom. Kijk.

(De gek schreit niet meer en kijkt toe hoe de barones de toren herbouwt.)

BARONES:

Je moet leren voorzichtig zijn. Kijk uit waar je loopt en let op wat je zegt, cousin.

JEROME:

Ze zijn ginder nog bezig met meten.

BARONES:

Zo. De toren is weer gebouwd. Zijt ge nu tevreden?

(De gek knikt en gooit plots zelf de toren omver. De barones zwijgt.)

GEK:

Een vogel.

(Hij wijst naar de lucht.)

(De huisknecht komt binnen met een schenkbord. Glazen en port.)

HUISKNECHT:

Het is twaalf uur. Tijd voor het aperitief.

(Hij blijft in houding staan.)

GEK:

Twee vogels. Drie vogels.

JEROME:

Ze steken al die rood-witte stokken in de grond.

GEK:

Vijf vogels, tien vogels...

(Hij kijkt naar Jérome.)

GEK:

Twintig vogels. Duizend vogels. Duizend vogels.

(Hij maakt zich kwaad.)

GEK:

Duizend vogels. Duizend vogels.

(De barones komt bij de huisknecht.)

BARONES:

Was er bezoek vandaag, Jozef?

HUISKNECHT:

Neen, mevrouw de barones.

BARONES:

Zijn er brieven, Jozef?

HUISKNECHT:

Neen, mevrouw de barones.

JEROME:

Nog een paal. Altijd maar meten.

GEK:

Duizend vogels.

(Hij mompelt het nu en gaat wrokkig blikken dozen verzamelen. De oude geeuwt.)

BARONES:

Wanneer lunchen we, Jozef?

HUISKNECHT:

Na het aperitief, mevrouw de barones.

JEROME:

Dat zou ik ook willen doen. Meten met rood-witte palen. Hier en daar duwt men er een in de grond, dan kijkt men door een kleine verrekijker, en dan meet men en dan duwt men er weer een in de grond.

GEK:

Duizend palen.

JEROME:

Ja, duizend palen.

GEK:

Waar?

JEROME:

Tot het mij zal vervelen.

(De gek neemt zes blikken dozen, zet ze in een cirkel en telt ze luidop. De barones begint te lachen. Jérome schopt aan ‘twintig’ de dozen uiteen.)

[p. 5]

JEROME:

Duizend.

(De gek ziet een bloempje en plukt het.)

GEK:

Mooi.

(Jérome komt bij de huisknecht, neemt de fles port en zuipt ze leeg.)

BARONES:

Een bloem. Moesten we hier een tuintje aanleggen met veel bloemen.

JEROME:

Duizend bloemen.

GEK:

Neen, één bloem. Een mooie bloem.

(De oude geeuwt. Hij staat nog steeds onbeweeglijk op het terras. De huisknecht verdwijnt.

Jérome laat zich vallen in een zetel en slaapt in.

De huisknecht komt terug met een belletje.)

HUISKNECHT:

De tafel is gedekt in de eetzaal.

(De barones gaat weg. De oude volgt. De huisknecht trekt zich terug.

Nu komen de twee jongens aanlopen. Ze hebben een van die rood-witte palen gestolen.

Ze planten die paal midden op het toneel. De gek gaat er heen en streelt de paal.)

GEK:

Een paal. Eén mooie paal.

(Hij steekt het bloempje boven op de paal en knielt er voor. De vuilnisman komt op.)

VUILNISMAN:

Wilt ge die paal eens vlug terug geven, dieven.

GEK:

Ze hebben ginder duizend palen. Laat ons die ene.

VUILNISMAN:

Dat is van de stad en stelen moogt ge niet.

(Hij trekt de paal uit de grond en stapter mee buiten.)

GEK:

Mijn bloem. Mijn bloem.

(De gek loopt hem achterna gevolgd door de jongens.

De barones en de oude verschijnen.)

BARONES:

Word wakker, cousin, je hebt vandaag weer eens niets gegeten. Het is schandelijk. Sta op. Laat bonpapa wat slapen en praat wat met mij.

(De oude staat aan de zetel waar Jérome ligt te slapen.)

BARONES:

Hij zal toch gelijk hebben cousin, ze trekken een straat. Eerst een straat en dan huizen. Van die grote hoge, cousin. Dan komen daar rijke mensen wonen met een auto en een badkamer.

Word wakker, cousin. Word wakker.

(Jérome staat recht en gaat in een andere zetel zitten. De oude achtervolgt hem.)

JEROME:

Waar moeten wij dan heen? Als ze van het stort een stad maken, dan komen ze hier storten.

BARONES:

Wij zijn bijna het stort, cousin.

JEROME:

Waar moeten wij dan heen?

BARONES:

Ze mogen van heel de wereld een stad maken met grote hoge huizen, ergens moeten ze toch de vuilnis storten.

(Jérome staat op en gaat naar een andere zetel. De oude achtervolgt hem.)

JEROME:

Waarom moet hij nu altijd de zetel hebben waarin ik ga zitten. 's Morgens geeuwt hij, 's namiddags wil hij al de zetels voor zich.

BARONES:

Laat hem doen, cousin.

(De voddenraper komt op.)

VODDENRAPER:

Goede namiddag allemaal. Nog iets gevonden?

BARONES:

We hebben een bolhoed gevonden. Maar hij is niets waard. We zullen hem aan de kapstok hangen.

VODDENRAPER:

Wanneer wilt ge nu die fonograaf verkopen?

JEROME:

Grammofoon.

BARONES:

Nog niet, hij kan nog altijd spelen.

VODDENRAPER:

Als ge zult wachten tot hij niet meer kan spelen, dan moet ik hem niet meer hebben.

JEROME:

We zullen hem dan aan de kapstok hangen.

VODDENRAPER:

Tegenwoordig is er niet veel meer te vinden in de vuilnisbakken.

BARONES:

Zelfs geen eten meer?

VODDENRAPER:

Zelfs dat niet meer.

BARONES:

Hebt ge gezien dat ze hier straten gaan trekken.

VODDENRAPER:

Straten of een kanaal. Het staat nog niet vast.

(Jérome verandert weer van stoel; de oude achtervolgt hem.)

BARONES:

Een kanaal?

VODDENRAPER:

Ja, een kanaal!

BARONES:

Met water.

VODDENRAPER:

En met boten.

BARONES:

Merkwaardig. Hebt ge dat

[p. 6]

gehoord, cousin. Misschien krijgen we hier wel een haven. Dan kunnen wij de masten tellen.

VODDENRAPER:

Dus die fonograaf is niet te koop?

JEROME:

Grammofoon.

(Hij staat recht. Ongeveer alle stoelen en zetels heeft hij geprobeerd en de oude achtervolgt hem nog.)

(De huisknecht komt binnen.)

HUISKNECHT:

Waar zal ik de thee opdienen mevrouw de barones? Op het terras of hier?

BARONES:

Waar zullen wij de thee gebruiken, cousin?

(Jérome zoekt een zetel of een stoel. De oude volgt hem overal.)

JEROME:

Nom de dieu.

(Hij verlaat de scène woedend.)

BARONES:

Cousin! Cousin! Nu is hij weer verdwenen. Wanneer komt hij terug. Het is hier altijd hetzelfde. Waarom jagen jullie hem altijd weg. Ofwel zijn het de kinderen, ofwel is het de gek, ofwel bonpa, maar altijd is er iets. Wanneer komt hij nu terug. Het zal weer een stuk in de nacht zijn. Hij zal weer dronken de trap opklauteren en iedereen wakker maken. Ik vraag mij af wat hij uitvoert. Waar hij heen gaat? Ik hoop toch dat hij geen maîtresse heeft. Want dan zijn we verloren. Dan blijf ik hier ook niet langer. Dan kunnen ze het hier vol storten met asse en blikken, dozen en bolhoeden en schoenen...

HUISKNECHT:

Waar zal ik de thee opdienen, mevrouw de barones?

BARONES:

Nergens, drink hem zelf uit, ik wil geen thee meer zien. Weg.

(De huisknecht verlaat bedaard de scène.)

BARONES:

Ga op het terras zitten jij. Waarom moest je hem ook wegjagen. ledere morgen zit je daar te geeuwen en na de middag kan je niet verdragen dat hij in een zetel zit. Je moet altijd de zijne hebben. Ga op het terras zitten.

(De oude beweegt niet.)

BARONES:

God ja, ze hebben je zetel verstopt. Ik vraag me af waar. Ga dan maar naar boven. Of ga ook maar wandelen. Wat heb ik aan jou!

(De oude gaat langzaam zitten in een van de zetels.)

VODDENRAPER:

Nou, dan ga ik maar, als die fonograaf toch niet te koop is.

BARONES:

Waarom zou je weggaan, mijn beste. Blijf. Dat er toch iemand blijve om mee te praten. Blijf, laat me niet alleen. Ik heb alles geprobeerd om hem hier te houden. Ik heb de jongens gevraagd om elders te gaan spelen. Ik heb bonpa op het terras trachten te houden zodat hij niemand kon hinderen. Ik heb geprobeerd de halve gare zoet te houden. Alles heb ik geprobeerd! Ik had gehoopt dat de vuilnisman hier zou blijven, neen, er moest weer ruzie komen.

En hij zegt niets. Je kunt gewoonweg niet met hem praten. Hij spreekt met woorden, niet met zinnen.

Blijf hier, jij. Ik wil met iemand praten. Iemand moet mij iets vertellen. Vertellen, om het even wat, over straten, over de haven, over palen, of over boten.

Maar vertellen. Wat gebeurt er in de stad?

VODDENRAPER:

Niets.

BARONES:

Heb je veel gevonden?

(De voddenraper opent de zak.)

VODDENRAPER:

Neen.

BARONES:

Heb je op het stort gezocht?

VODDENRAPER:

Ja.

BARONES:

Waar hebben ze gestort vandaag?

VODDENRAPER:

Ginder.

BARONES:

Naderen ze weer of gaan ze verder op?

VODDENRAPER:

Ze naderen, geloof ik.

BARONES:

Dan zullen ze vlug weer hier zijn.

VODDENRAPER:

Ze schuiven langzaam op.

BARONES:

Wil je die bolhoed?

VODDENRAPER:

Bolhoeden worden niet meer gedragen.

BARONES:

En voor eer begrafenis?

VODDENRAPER:

Daar lopen ze bloothoofds.

BARONES:

We zullen hem maar aan de kapstok hangen.

VODDENRAPER:

Laat hem liggen als versiering.

BARONES:

Mischien wil je die lege portofles.

VODDENRAPER:

Een fles?

[p. 7]

BARONES:

Ja. Zal ik Jozef roepen?

VODDENRAPER:

Neen, met flessen kan ik niets doen.

BARONES:

Neen?

VODDENRAPER:

Die fonograaf.

BARONES:

Neen, die hebben wij nodig.

VODDENRAPER:

Hij speelt nooit.

BARONES:

's Avonds wel.

VODDENRAPER:

En die grote hoorn is hij daarbij nodig?

BARONES:

Ja!

(Ze schreeuwt het uit.)

(Er is een stilte. De barones praatte om te praten, maar de voddenraper had het welbewust op die fonograaf gemunt.)

BARONES:

Ook met jou valt niet te praten. Steeds komt er ruzie. Laten we zwijgen maar blijf hier. Ga daar zitten.

(De voddenman gehoorzaamt. Hij rommelt eerst wat in zijn zak. Dan blijft hij rustig zitten.)

(Van zodra de oude heeft gezien dat de voddenraper in een zetel zat, is hij recht gestaan en wacht nu naast de man.)

VODDENRAPER:

Wat wil hij van mij?

BARONES:

Hij? Sta maar recht. En laat hem zitten.

(De voddenraper laat de oude zitten. De huisknecht komt op.)

HUISKNECHT:

Wenst mevrouw reeds het souper te gebruiken?

BARONES:

Neen, Jozef.

HUISKNECHT:

Ik zal laten dekken rond negen uur.

BARONES:

Zijn er geen brieven, Jozef?

HUISKNECHT:

Neen, mevrouw de barones.

BARONES:

Er zijn geen bezoekers gekomen, Jozef?

HUISKNECHT:

Neen, mevrouw de barones.

BARONES:

Wanneer denk je je jaarlijks verlof te nemen, Jozef.

HUISKNECHT:

Op een zondag, mevrouw de barones.

BARONES:

Laten we hopen dat het dan zomer is, Jozef.

HUISKNECHT:

Dan is het toch maar voor een halve dag, mevrouw de barones.

BARONES:

Je bent heel wijs, Jozef, waarom heb jij het nooit verder gebracht in het leven dan huisknecht.

HUISKNECHT:

Men is toch steeds de knecht van iemand of van iets, mevrouw. Waarom er dan ook niet openlijk voor uit komen.

BARONES:

Je bent ontzettend wijs, Jozef, ik zou meer met jou moeten praten, dan zou de tijd gezelliger voorbij gaan.

HUISKNECHT:

Gezelligheid is een kwestie van stilte, mevrouw de barones.

(En hij verdwijnt en sluit de deur.)

BARONES:

Waaraan denk je.

VODDENRAPER:

Ik denk dat ik naar huis ga.

BARONES:

De avond valt reeds.

VODDENRAPER:

De jongens zijn naar huis geroepen. Kijk, ook de mannen van de stad hebben reeds oppgekraamd.

(De gek slentert op met zijn bloem.)

VODDENRAPER:

Ik zal dan maar naar huis gaan, want anders maken we toch ruzie.

(De oude staat moeizaam recht, verlaat de kamer langzaam.)

BARONES:

Bonpa gaat slapen. Ik zal Jozef vragen hem het souper op zijn kamer te laten brengen.

VODDENRAPER:

Mijn vrouw zal het souper al klaar hebben.

BARONES:

Wat doe jij vanavond?

VODDENRAPER:

Slapen.

BARONES:

Slapen.

GEK:

Slapen.

(Hij vindt de bolhoed.)

VODDENRAPER:

Goede nacht en misschien tot morgen.

BARONES:

Hoe heet je?

VODDENRAPER:

Waarom?

BARONES:

Zo maar.

VODDENRAPER:

Gentiel.

BARONES:

Goede nacht, Gentiel, droom zacht.

VODDENRAPER:

Goede nacht... mevrouw... de barones.

(Hij neemt zijn hoed af. De gek steekt de bloem op de bolhoed. Hij zet de bolhoed op. De voddenraper is reeds weg. Men ziet nog juist zijn zak tussen de coulissen verdwijnen.)

BARONES:

Heb je soms Jérome ontmoet?

GEK:

Het is avond. Bijna nacht.

[p. 8]

BARONES:

Bijna.

(Zij gaat naar de fonograaf, draait de veer op, en laat een plaat spelen. Het is een mooie melodie, wat te melancholisch om goed te zijn.)

GEK:

Sterren... een ster... twee... drie, vier, vijf, zes, zeven... duizend sterren... duizend... duizend...

(Hij valt precies in slaap op de grond tegen een zetel aanleunend. De nacht valt. De zon gaat onder.)

BARONES:

Zou je niet naar bed gaan?

(Langzaam staat de gek op. Hij glimlacht tegen haar. Hij ziet er echt komisch uit met die bolhoed en die bloem.)

BARONES:

Goede nacht en tot morgen.

GEK:

Duizend.

(Dan verdwijnt hij plotseling.

Langzaam wordt alles donker. De maan komt op.

Er blijft alleen licht branden op de fonograaf. De plaat is nu wel uitgespeeld. De barones staat naast de fonograaf. Zij spreekt nu in de lange hoorn.)

BARONES:

Dag lieveling. Iedereen is slapen. Zelfs Jozef, geloof ik. Vroeger kwam hij mij steeds melden als hij naar boven ging. Nu niet meer. Ik zal hem er attent op maken. Het zijn kleinigheden. Maar juist die kleinigheden tellen in het leven. Vandaag hebben ze hier niet gestort, maar ze zullen straten trekken of een haven graven en dan zullen wij van hier uit hoge huizen zien of hoge masten. Het zal iets nieuw zijn. Maar dan zullen ze misschien hier komen storten en dan moeten wij verhuizen. Wij beiden. De anderen laat ik misschien wel achter. En waarom niet. Overal zijn er vuilnismannen en voddenrapers, overal zijn er kinderen en oude mensen, zijn er huisknechten en familieleden en overal is er een gek. Men kan er moeilijk aan ontsnappen. Slaap wel lieveling en tot morgen avond.

(Ze legt de plaat weer op en luistert er naar.

Maar doorheen de muziek klinkt plotseling de dronken stem van Jérome.)

JEROME:

Tara-ra - tara-ra tara-ra

De een of de andere dag

La-la-la lala-la lala-la

Tariera - tariera - tata

Wij zouden die sieren met bloemen

Zwin - zwin - zwa - zwa - zwie... pam-pam-pam

Wij zouden - wij zouden - wij zouden

Wij allen die komen van ver.

Tara-ra

Tara-ra

Zwam-zwam.

(Er is weer een stilte. Mijnheer Jérome moet ergens achter de deur in slaap zijn gevallen. De barones staart voor zich uit. Zo blijft het. De maan gaat onder.

Er verloopt een halve minuut. Dan gaat de barones achteruit en verdwijnt in de duisternis.

Het toneelbeeld is juist zoals bij het begin... en inderdaad nu zien wij in de fond de dag opkomen. Maar vooraleer de oude baron zijn intrede kan doen, zakt het doek.)

Mei 1957