Fumus. Jaargang 12

[p. 40]

Zicht op het Hospital dels Folls te Valencia. Een vluchtige impressie van het gekkenhuis
Niels Verwers

Een weekendje Valencia werd mij en mijn collega's aangeboden als dank voor de prettige samenwerking door onze leidinggevende. Hij heeft inmiddels het bedrijf verlaten voor een welverdiend pensioen. Men kan het slechter treffen qua bedankje. Persoonlijk was ik nog nooit op het vasteland van Spanje geweest en was het enige dat Valencia bij me opriep: EL CID. In vervlogen dagen heb ik namelijk te Leiden een jaar gespendeerd aan de organisatie van de introductieweek met diezelfde naam. Op mijn hotelkamer checkte ik vluchtig mijn mail en trof een mailwisseling aan binnen het bestuur van onze stichting Focquenbroch. Toen ik reageerde met het bericht dat ik in Valencia vertoefde, kreeg ik het vriendelijke verzoek van Karel Bostoen om eens bij het Hospital dels Folls te gaan kijken. Dat is immers de plek van handeling van Lope de Vega's Los locos de Valencia, een blijspel dat door Focquenbroch in het Nederlands is bewerkt.

Toeval bestaat niet en dus bleek zo'n uitstapje inpaspaar in ons programma en op een zonnige zondagmorgen wandelden wij in tien minuten van het hotel naar het voormalige gekkenhuis. Sinds 1979 is alhier de Biblioteca Publica gehuisvest, maar die was natuurlijk in het weekend gesloten.

Het Hospital dels Folls is herkenbaar aan zijn kruisvorm. Het is gesticht in 1409 en functioneerde als krankzinnigengesticht tot 1960. Het zag er kloosterachtig uit. Een

[p. 41]

enkele poort met Mariabeeld staat nog overeind. Vanaf de buitenkant valt direct op dat op de begane grond alle ramen voorzien zijn van tralies.

Er hangt een vredige sfeer. Natuurlijk omdat het zondag en stil is, maar ondanks de nodige voorbijgangers en een museum dat tegenwoordig naast het Hospital gevestigd is, getuigt deze plek van een serene rust.

[p. 42]

Op historische kaarten (met zuidwaartse oriëntatie) zien we het Hospital aan de rand van de stad liggen.

[p. 43]

Op de volgende tekening (nr. 3) tref ik ineens een soort van tweede kruisvormig gebouw aan. Zou er een tweede klooster gestaan hebben? Wanneer ik de eerst getoonde (lucht)foto bekijk, lijkt er buiten een soort ‘tekening’ op de grond te zijn, waarop in werkelijkheid de steunpilaren van een oud gebouw overeind staan (zie ook mijn laatste foto, verder hieronder). Meer is er op het grondplan niet zichtbaar, omdat daar tegenwoordig het hiervoor reeds vermelde museum (Museo Valenciano de la Ilustración Moderna) is verrezen.

[p. 44]

Helaas heb ik niet binnen kunnen kijken en moest ik me enkel behelpen met wat ik op internet kon vinden aan plaatjes om een indruk te krijgen van het interieur. Op de website van de bibliotheek staan oude foto's van het (redelijk) recente interieur. Deze spreken voor zich. Foto's nrs 4, 5 en 6 geven een indruk van de catalogusruimte sinds 1979. Nrs. 8, 9 en 10 geven een indruk van de hospitaalruimte. Kennelijk hadden de patiënten vanuit hun bed zicht op het altaar van de kapel. Zo konden ze de mis bijwonen. Eenzelfde indeling zien we in de beroemde Hospices de Beaune en dichter bij huis, het Caeciliagasthuis te Leiden.

[p. 45]

In hoeverre ik iets heb gezien van het Hospital dels Folls uit de dagen van Lope de Vega, is onbekend. Maar dat het een prachtige plek is in Valencia, is zeker. Mocht u de kans krijgen om Valencia te bezoeken, dan is de Bibliotheca Publica, zelfs op een zonnige zondagmorgen, een absolute aanrader!