Fumus. Jaargang 12

[p. 36]

Libretto van de Min in het Lazarushuis. Tekstfragment van Gerard Schelvis
Eerste bedrijf begin en ouverture

Als het doek is opgegaan, zien we een stadstafereeltje: enkele dansers dansen op de muziek van één instrument (draailier, doedelzak bijvoorbeeld) en er zijn enkele toeschouwers. Op een gegeven moment komt er een viertal mannen op dat een grote zak met zich meevoert. In de zak is een heftige beweging waar te nemen. De mannen zetten de zak met veel moeite op de grond waarna de zak kans ziet, zich een stukje van hen te verwijderen. Er ontstaat een worsteling. Mooi zou zijn, als uit de zak handen en voeten los zouden kunnen breken, zodat een nog spectaculairder vluchtpoging te zien zal zijn. Uiteindelijk hebben de vier de zak in bedwang en wordt hij voorzichtig opengemaakt. Degene die in de zak zat, wordt stevig vastgehouden, maar blijft zich verzetten.

Op komt een vijfde persoon, met een dwangbuis bij zich. De gevangene krijgt de dwangbuis aan. Als dat gebeurd is, verdwijnen de vier mannen, de vijfde blijft hem vasthouden.

Vervolgens komen ballet- en koorleden op, verkleed als patiënten van het lazarushuis, en wordt het beginlied gezongen.

Refrein:

Gek zijn is zo gek nog niet;
Het maakt je veilig voor verdriet.
Krankjorum zijn en kierewiet
Is echt zo gek nog niet.

Wij zijn getikt door Tante Lot
En impel, stimpel, stapelzot.
Wij zijn halfgaar en niet goed snik.
Wij hebben kuren en een tic.
Wij zijn verdwaasd, getourmenteerd,
Gederangeerd en getroebleerd;
Wij zijn mesjokke, idioot
Maar zielsgelukkig als malloot.

Een molen sloeg ons met zijn wiek,
Dus zijn we zot en geestesziek.
We zijn ontzind en abnormaal
En schizofreen, ik allemaal...
We zijn mal, dol en monomaan,
Maar lijden niet aan onze waan
Want onze abnormaliteit
Behoedt ons voor veel narigheid.

Wij hebben onze grootheid, onze trots:
Wij zijn krankzinnig, krankjorum, knetter en knots!

Eerste toneel

(Ferdinand, Valerius)

(Valerius is reeds een tijdje op het toneel, heeft duidelijk staan wachten en uitkijken naar iemand. Dan komt Ferdinand op, verkleed als blinde. Hij vraagt Valerius om een aalmoes. Valerius rukt de doek voor de ogen van Ferdinand vandaan, waarop deze met zijn stok Valerius bedreigt)

[p. 37]

FERDINAND:

Is het nou helemaal in je bol geslagen? Mij zo te laten schrikken. Ik had wel dood kunnen blijven.

VALERIUS:

Ja, zo zie je er wel uit. Als een lijk dat ze het graf hebben uitgejaagd. Waarom heb je je zo toegetakeld?

FERDINAND:

Doodsangst. Ik word er nog gek van. Valerius, je moet me helpen. Je moet mijn leven redden.

VALERIUS:

Als ik je daar een plezier mee kan doen. Maar wat is er nou?

FERDINAND:

Valerius, je bent mijn beste vriend. We waren altijd als twee broers. Luister, ik heb...

VALERIUS:

Ja?

FERDINAND:

Ik heb helaas...

VALERIUS:

Zeer interessant, ga door.

FERDINAND:

Iemand...

VALERIUS:

Ja, ga door. We zijn er bijna.

FERDINAND:

Ik heb iemand...

VALERIUS:

Je hebt iemand. Da's fijn. Maar hoe vaak al heb je niet iemand gehad. Kom je me nu weer lastig vallen met een nieuw liefdesavontuur? Denk je nou heus dat ik na een honderdste keer nog steeds brand van nieuwsgierigheid naar je nieuwste verovering? Man, ik ben het spuugzat. Ik ben mijn ergernis over jouw versierdersijdelheid en jouw snoeverijen over seksuele heldendaden en huzarenstukjes nog niet helemaal vergeten of jij duikt alweer op en zegt: ‘Valerius, ik heb iemand...

FERDINAND:

Vermoord.

VALERIUS:

Vermoord. Goed. Maakt niet uit, voor mijn part heb je iemand

(luid)

vermoord??!!

FERDINAND:

Sst!

VALERIUS:

Heb jij iemand vermoord??

FERDINAND:

Stil toch. Niet iedereen hoeft het te weten.

VALERIUS:

O, je wou het nog even stil houden. Vertel nou maar wat er gebeurd is, want ik geloof je nog niet helemaal.

FERDINAND:

Valerius, ze zitten me op de hielen. Ik voel het.

VALERIUS:

Wie heb je vermoord? Zeg op!

FERDINAND:

Ik heb een zekere Reinoud uit Den Haag aan mijn rapier geregen.

VALERIUS:

Wat? Reinoud? Wat een ramp!

FERDINAND:

Dus jij kent hem ook al? Wat is het dan voor iemand? Hij schijnt heel veel vrienden te hebben.

VALERIUS:

Als er één Hagenaar het niet verdiende om door een heethoofd doorstoken te worden, dan was hij het wel. Hij had inderdaad veel vrienden.

FERDINAND:

Hij

heeft

veel vrienden.

VALERIUS:

Hoezo? Hij leeft toch niet meer?

FERDINAND:

Nee, maar zijn vrienden wel.

VALERIUS:

We mogen hopen dat die vrienden je niet vinden. Maar vertel vlug: hoe kwam je ertoe om zo iemand om zeep te brengen?

FERDINAND:

Ik had de avond en een deel van de nacht bij een dame doorgebracht...

VALERIUS:

Als ik het niet dacht...

FERDINAND:

en verliet haar huis. Zij liet me uit en op dat moment bemerkten we, dat we door drie kerels werden bespied. Mijn vriendin vluchtte het huis in en ik, ik ging eropaf. Binnen de kortste keren had ik het aan de stok met drie heren. Voor ik het wist, had ik er eentje gespietst. Ik had gehoord dat hij Reinoud werd genoemd, maar kende zo iemand alleen van horen zeggen. De anderen vluchtten en ik ben meteen naar Amsterdam gereisd.

VALERIUS:

Mooie boel. Jij moet ook altijd en eeuwig je mannelijkheid bewijzen, hè. Had je nog te weinig indruk gemaakt op je vriendinnetje? Maar ter zake: we moeten je

[p. 38]

verstoppen. Laat me denken. Je kunt je nou wel hier ergens verbergen, maar als ze echt gaan zoeken... En om je nou op te sluiten op een donkere zolder of in een natte kelder... Ik heb het! Denk je dat je in staat bent om gek te worden?

FERDINAND:

Man, ik

ben

al uitzinnig van angst.

VALERIUS:

Je moet doen alsof je kierewiet bent. We hebben hier in de stad een gasthuis waar gekken worden verpleegd. Als je het aandurft, en als je je als een gek kunt aanstellen, dan ben je volgens mij in dat Lazarushuis voorlopig buiten gevaar.

FERDINAND:

Een gek plan, maar lang niet gek, als je begrijpt wat ik bedoel.

VALERIUS:

Volgens mij moet je wel enigszins geschuffeld zijn om een onschuldige Hagenees om te leggen.

FERDINAND:

Ik was verliefd en jaloers.

VALERIUS:

Ja, daarom juist. Liefde is een gekte.

(zij zingen)

refr.

De liefde is een gekte,
De liefde maakt je gek.
De liefde is een ziekte,
Een kwaal en een gebrek.
Er zijn geen medicijnen,
Geen therapie, geen kuur,
Dus lijd je helse pijnen
Verteert in liefdesvuur.
De liefde is een gekte,
De liefde maakt je gek.
Dus krijg daarom maar die verrekte
Kwaal niet op je nek.

Je denkt: ze is wel sexy
En hebt zo een infectie;
Belandt na een injectie
Op een heel ander bed.
Je laat je opereren,
Binnenstebuiten keren,
Maar bij 't revalideren
Ben je al weer besmet.

Je denkt slechts te beminnen,
Maar bent al buiten zinnen
Belandt daarna daarbinnen
Waar heel de mikmak maalt.
Dan kijken psychologen
Je heel diep in de ogen
Waarna je een vermogen
Voor zielenhulp betaalt.

Als lijf en geest bederven,
Dan zul je spoedig sterven
En wie zal van je erven?
De oorzaak van je kwaal!
En koud onder de zoden
Sterf jij nog duizend doden:
Dan gaat wie jij vergoodde

[p. 39]

 

Met Heintje aan de haal.

VALERIUS:

Dat is dan geregeld. Ik ga je nu als gek afleveren bij de regent van het lazarushuis en je blijft daar totdat alle gevaar geweken is.

FERDINAND:

Prima idee. Ik ga zo mijn best doen om gek te lijken dat ik er zelf in zal gaan geloven. Ik weet zeker dat ik als zot geen gek figuur zal slaan.