Fumus. Jaargang 8

[p. 24]

Signalering
Focquenbroch in Het Pantheon van het Letterkundig Museum
Frans Wetzels

In het Letterkundig Museum is vanaf 5 maart 2010 de tentoonstelling Het Pantheon te bewonderen. Die tentoonstelling schenkt aandacht aan honderd auteurs uit Nederland en Vlaanderen vanaf de middeleeuwen tot heden. Honderd schrijvers, duizend jaar literatuur. Op zijn website beweert het museum dat Het Pantheon alle hoogtepunten uit de Nederlandse literatuur bijeenbrengt, het zou een ode zijn aan het literaire erfgoed van de Lage Landen.¹ Tussen die grootheden mocht Willem Godschalck van Focquenbroch (1640-1670) niet ontbreken, net zomin als Henric van Veldeke, Erasmus, Vondel, Spinoza, Willem Elsschot en Hugo Claus.

Een bezoek aan de website van het Letterkundig Museum geeft al een eerste indruk van die tentoonstelling en de aandacht voor Focquenbroch. We zien het bekende portretje van de pijprokende Meester Fock dat ook onze website² siert; ernaast hangt wat begeleidende tekst, die ons leert dat Focquenbroch eerst theologie studeerde, maar dat hij als medicus promoveerde op geslachtsziekte. In Amsterdam zou deze onvermoeibare levensgenieter een weinig bloeiende artsenpraktijk hebben gehad. Voor de meeste bezoekers zal dat wel nieuws zijn, maar voor de vaste lezers van Fumus niet. Die tekst vind ik weinig wervend voor Focquenbrochs literaire werk, dat toch tot de hoogtepunten van onze vaderlandse literatuur behoort.

Mijn bezoek aan Het Pantheon in het Letterkundig Museum leverde evenmin veel verrassingen op. Je kunt er gedichten en prozafragmenten horen en lezen, ja zelfs genieten van toneelstukken en boekverfilmingen. Het is best interessant om de openingsscène van de Min in't Lazarus-huys te zien en te horen in een televisieregistratie uit 1973. Natuurlijk valt er meer te zien van schrijvers uit de negentiende en twintigste eeuw dan van Marnix van St. Aldegonde of van Anna Bijns. De bezoeker kan er het verhevene of alledaagse ontdekken in de levens van die honderd schrijvers. Er is zelfs een tijdschrift te koop Letter, dat - in fraai Nederlands - een ‘eenmalig glossy magazine’ wordt genoemd, waarin Het Pantheon centraal staat.

Meinderts met sigaar en roos op fort Elmina.

Sinds 5 september 2010 kan men ook een bezoek brengen aan de tentoonstelling Een literaire road trip. Ook die is te zien op internet.³ Aad Meinderts, de directeur van het Letterkundig Museum, was dertig dagen onderweg om een witte roos te leggen op de graven van de honderd schrijvers uit de tentoonstelling Het Pantheon.⁴ Een nobel eerbetoon! Je ziet op het filmpje hoe Meinderts een kerk of begraafplaats bezoekt met

1 www.letterkundigmuseum.nl Daarop is ook actuele informatie over lezingen en evenementen te vinden.

2 www.focquenbroch.nl

3 www.literaireroadtrip.nl Op 26 juli 2010 is door het Letterkundig Museum de video ook op You Tube gezet.

4 Over de honderd schrijvers en hun graven, over zijn reis en getwitter schreef Aad Meinderts Een literaire roadtrip, een boek met tweehonderd foto's.

[p. 25]

een witte roos in zijn hand. Op het graf van Carry van Bruggen moest hij eerst nog de sneeuw wegvegen voordat haar naam zichtbaar werd. Maar wat moest de directeur op fort Elmina in Ghana doen om de overleden dichter Focquenbroch te eren? Niemand weet waar hij daar ligt begraven. Je ziet Meinderts het witte fort binnenlopen terwijl hij vertelt over het leven van Focquenbroch als fiskaal in dienst van de West-Indische Compagnie. Indrukwekkend vond ik de donkere krochten waarin de slaven verbleven voordat ze verscheept werden naar plantages in Amerika. Meinderts legde zijn witte roos in een van de vensterbanken van het fort.

Aan het eind van de film vertelt Meinderts over het burleske in Focquenbrochs gedichten. Als voorbeeld gebruikte hij een ode aan de vrouw waarin Focquenbroch dicht over borsten als half-verdroogde prammen, die de kleur hebben van Westfaalse hammen en die ze soms op haar rug soms op haar buik draagt. Er zijn best mooiere voorbeelden te vinden. Gelukkig zijn de beelden indrukwekkend: de donkere krochten, de tralies en de dikke deuren van het witte kasteel, het voormalige Portugese fort S?£o. Jorge da Mina. Vanaf de kust ziet het er als een sprookjeskasteel uit, precies zoals Focquenbroch het beschrijft in zijn Afrikaense Brieven.⁵ ‘Het Casteel van verre, Wit, en heerlijk afschijnende, en gebouwt op een Rondom-uytgehouwe Rots (wiens voet van de grooten Oceaen met een Hemels-hooge Barningh bespoelt, en gekust word).’

5 Zie Afrikaense Thalia - Willem Godschalck van Focquenbroch, uitgegeven en ingeleid door Jan Helwig, Deventer, 1986, p. 160.