Frederik III en Karel de Stoute te Trier 1473. Naar het Berlijnsche handschrift en een fragment van: Die enighe sprake ende vereneghinge die sunte Augustinus hadde mit God

Dat vijfte capittel.

Ic sal di belien, here, vader, coninck des hemels ende der eerden, mine cleynheit ende onsalicheyt, op dat ic alsoe mach in gaen toe diner ontfermherticheyt. Ende want ic onsalich bin, soe bin ic toe niet gheworden, ende ic en wiste dat niet. Du biste die waerheit,

[p. 48]

ende ic was niet mitti, ende daer om hebn my mine viande seer ghequesset, ende ic en voelde dat niet. Ende wanttu dat leven biste, ende ic mitti niet en was, soe bin ic toe niet gheworden. Ende wanttu dat woert biste, overmiddes welken alle dinge ghemaket sint, ende ic mi van di verscheyden hebbe, soe bin ic sonder di toe niet gheworden. Meer wat is niet? Niet is dat toe niet brenghet: al dinck dat ghemaket is, is overmiddes dat woert ghemaect, al dinck dat is ende alsulck alst in sinen wesen is. ‘God sach alle dinge, die hie ghemaect hadde, ende sie weren harde guet.’ Ende waer om sint sie guet? Daer om, dat sie overmids dat woert godes ghemaect sint: ‘want gheen dinck is guet sonder dat overste guet’, ende daer is quaet, daer gheen guet en is. Ende want dat woert niet ghemaket en heft dan dat¹ guet is, soe is dan dat quaet ghemaect een niet, want niet is anders niet dan een dervinge ende berovinge des guedes, ghelijck dat blintheyt niet en is dan een dervinge des lichtes: soe is dan quaet een niet. Al dat is, hevet dat woert ghemaect ende is guet. Ende dat is quaet, dat van Gode beroeft is, overmiddes wen alle guet is; dat quade en heft dat woert niet ghemaect, ende daerom ist quaet, wanttet niet ghemaect en is. Siet aldus sint alle dinge, die sint, overmids dat woert gemaect, ende daer om sint sie guet; soe volghet daer nae: al dat niet ghemaect en is, dat is niet guet; ende aldus dat quaet is dat is niet, wanttet niet ghemaket en is. Hoe mochte dat quaet wesen, dat niet ghemaect en is? Dat is daer om, want dat quaet is een derven ende ene berovinge des woerdes, overmids welken al dinck guet is. Ende hyr om sonder dat woert toe sijn is quaet; ende dat quaet is een niet. Wils tu weten, wattet is, van dat woert toe scheyden, soe hoert, wat dat woert is. Dat woert Godes spreket selven. ‘Ic bin die wech, die waerheyt ende dat leven.’ Van dat woert toe scheyden is sonder wech, sonder waerheyt ende sonder leven toe sijn. Hyr om soe vake alstu verduweelst van den oversten guede, soe vake scheydestu van dat woert, want dat woert is dat overste guet; ende dan wordestu niet, alstu sonder dat woert biste, sonder welken niet ghemaect is. O, here, nu hefstu my verlicht, di toe sien. Ick sie ende kenne, ende alsoe dicke als ic my van di (ge)scheyden hebbe, bin ic toe niet gheworden, ende want ic dat guet, dattu selven biste, vergheten hebbe, daer om bin ic quaet gheworden. Wie mi, onsalighe, waer om en bekenne ic niet, dat ic, di latende, een niet worde? Maer hoe mochte ick bekennen, dat ic sonder di was? Wi weten wel, dat niet niet is; ende

1 Hs. dan dan.

[p. 49]

dat niet is, en heft gheen wesen; ende dat niet guet is, is niet. Ende aldus was ic niet, doe ic sonder di was, als een beelde, dat oren heft ende niet en hoert, noch ruket, noch smaect, noch en siet, noch en handelt, al schijnttet instrumente toe hebn, die daer toe dienen¹. Alsoe was ic blint, doef ende sonder sinnen, ende ic en onderscheyde dat guede van den quade niet, noch mine wonden en ghevoelde ic niet, noch mine donckerheyt en sach ic niet; wat was ic sonder di, o, waerachtige licht, dat alle menschen verlichtet, comende in deser werlt? Wie mi, ic was ghewont ende mismaket, ende ic en ghevoeldes niet: want ic was een niet, ende was sonder di, o, levende leven! Mine viande die hebn horen willen mit mi ghedaen, sie onteleden my, ende sloghen mi, sie schoerden ende wonden ende doden mi, want ic van di ghescheyden was. Ach, here, mijn leven, die my ghemaket hevest, behoeder mijns levens, ontferme di mijnre ende verwecke my. O, here, mijn hope, mine cracht, mine stercheyt, ende mijn troest in minen drucke, sie an mine viande, ende verlosse mi; sie moten vlieen van dinen ansichte, die mi haten, ende ic sal overmids di leven in dy; sie hebn my ghemerct ende seghen, dat ic sonder di was, ende versmaden my; sie dielden mine clederen, daer du my mede ghecledet ende ghecyrt haddest; sie makeden horen wech doer mi² ende treden my onder hore voten; sie ontreynden my mit die onreynicheyden mijnre sonden³; sie lieten mi mistroest ende mit groten anxt bevaen. Ic volghede hem blint, naect, ende ghebonden mit ketenen mijnre sonden, sie toegen my om nae hem van die eene sonde in die ander; ende ic ghenck van dat ene ghebreck in dat ander voer die ghene, die mi jagheden. Ic was knecht ende mynde dienst. Ic was blint ende mynde blintheyt. Ic was ghebonden ende ic en schaemde my mijnre banden niet. Dat bitter was, duchte my suete, ende dat suete bitter. Ic was onsalich, ende ic en bekendes niet, daerom want ic sonder dy was, o, woert, sonder welken niet ghemaket en is, ende vermiddes welken al, dat is, ontholden wort, ende sonder welken al dinc niet en is. Als overmiddes dat woert al dinck ghemaect is, alsoe wort al dinck overmids dat woert ontholden, in den hemel, ende in der eerden, ende in der siee, ende in den afgront; jae den enen steen en hevet dat ene stucke an dat ander niet noch oeck gheenre creaturen⁴ dan

1 In den latijnschen text hier caput VI.

2 ‘Fecerunt sibi viam per me’: t.a. pl., bl. 1269.

3 ‘Faecibus peccatorum polluerunt templum sanctum tuum’: t.a. pl., bl. 1269. Hs. ontreyden en die onreynicheit de mijnre sonden.

4 ‘Nec pars parti in lapide adhaeret, nec in aliquo creatorum’: t.a. pl., bl. 1269. Dr. h.e. moltzer.

[p. 50]

overmids dat woert, overmids welken alle dinge ghemaect synt. O, ewige woert, ic moet di ancleven, op dattu my ontholdes, want, synt dat ic van di scheyde, verdorff ic my, meer du, die my ghemaect hevest, hebbest my vermaect. Ic sondigede, ende du visitierdes my; ic dweelde, ende du leerdes my; ic was blint, ende du verlichtedes my.