Forum der Letteren. Jaargang 1994

[p. *7]

Gesignaleerd

Erratum

Ook de vorige bijdragen tot ‘Gesignaleerd’ (december 1993) waren van de hand van Arnoud Wils.

Degrés 21 (1993) 74 heeft non-verbale communicatievormen als onderwerp. Dit themanummer, ‘Verbal, non verbal’, wijst op het precaire onderscheid tussen verbale en nonverbale communicatie als waren het twee verschillende énoncés en is een pleidooi om de relatie tussen de beide communicatievormen te bekijken in termen van complementariteit en interferentie. Dit standpunt, dat wordt uitgewerkt in de bijdrage van Yves Winkin (Luik), neemt ook Tatiana Slama-Cazacu (Boekarest) in - met haar artikel over niet-verbale complementen (gebaren) bij elliptisch taalgebruik. Göran Sonesson (Lund) ontwerpt een semantiek van het lichaam. Over de communicatieve dimensie van de dans schrijven Jiri Veltrusky (Praag) en Monica Rector (Rio de Janeiro).

Lili (Zeitschrift für Literaturwissenschaft und Linguistik) 23 (1993) 89 bundelt onder het thema ‘Anfänge des Romans’ zes bijdragen over 15e en 16e eeuwse prozaromans. Wolfgang Haubrichts (Saarbrücken) en Gerhild Scholz Williams (Washington) wijzen op de middelen die auteurs aangewend hebben om de historische authenticiteit van het verhaal te garanderen en plaatsen de prozaroman in de traditie van de ‘historia’. ‘Delectatio’ beschouwen Reinhard Hahn (Jena) en Werner Röcke (Bayreuth) als een functie van de prozaroman. In de bijdragen van Hannes Kästner (Freiburg) en Elisabeth Waghäll (North Carolina) worden religieus-ethische en didactische motieven in enkele prozaromans belicht tegen de achtergrond van de reformatie.

Novel. A Forum on Fiction 26 (1993) 3 is een speciaal Afrika-nummer. Neil Lazarus (Brown University) stelt in de inleiding dat post-structuralistische kritiek, onder de vorm van een ‘koloniale discours-theorie’, nieuwe perspectieven kan bieden voor de schrale situatie van literaire kritiek in Afrika waar New Criticism, existentialisme of marxisme nog steeds de heersende paradigma's zijn. Francesca Kazan en Elleke Boehmer pogen in hun bijdragen vanuit een post-structuralistisch oogpunt enkele voorbeelden van Afrikaanse literatuur te onderzoeken. In een opmerkelijk artikel laat Anthony Arnove zich inspireren door Bourdieus veldtheorie om de positie van de Afrikaanse schrijver te analyseren. Dat de literaire produktie in Afrika onder impuls van een nieuwe generatie schrijvers levenskrachtig is - dit in tegenstelling tot de literaire theorie -, moet blijken uit een interview met de Ghanese schrijfster Ama Ata Aidoo en met de auteur Tsitsi Dangarembga uit Zimbabwe.

Poetics Today 14 (1993) 2 is het eerste van drie themanummers gewijd aan ‘Cultural Processes in Muslim and Arab Societies’. Daarin worden papers gepubliceerd die werden gepresenteerd tijdens de workshop rond dit onderwerp die op initiatief van Itamar Even-Zohar werd georganiseerd in Tel Aviv in december 1991. Uitgangspunt was de vaststelling dat met recente inzichten uit de cultuurstudie, meer bepaald het discours-onderzoek, nauwelijks rekening werd gehouden bij de studie van islamitische maatschappijen. De bijdragen zijn chronologisch geordend en dit eerste speciaal nummer beslaat de periode van de middeleeuwen tot de 17de eeuw. J.S. Meisami (Oxford) en Gabriel Piterberg (Oxford/Durham) presenteren een discours-analyse van historiografische teksten uit het middeleeuwse Perzië en het 17de-eeuwse ottomaanse rijk. Boaz Shoshan (Negev) poogt het circuit van de courante literatuur in het middeleeuwse Kairo te reconstrueren. De problematische verhouding tussen arabische en joodse literaire modellen in de 12de en 13de eeuw is het onderwerp van het artikel van Rina Drory (Tel Aviv). Hoezeer diverse aspecten van munten, van materiële samenstelling tot afbeelding en opschrift, revelerend kunnen zijn voor een cultuur, illustreert David Wasserstein (Tel Aviv) in zijn analyse van de munten die in de islamwereld in omloop waren.

Poétique (1993) 95 brengt onder de titel ‘Le vers, la strophe’ een bijdrage van Michel Grimaud en Lawrence Baldwin (Wellesley College) waarin de auteurs de vrij gecompliceerde regels voor de constructie van het Franse vers, inzonderheid wat rijmschema en

[p. *8]

strofische vorm betreft, trachten te verklaren vanuit het principe van de minimale cognitieve inspanning bij het communiceren. Dit beschouwend essay wordt gevolgd door twee case-studies van de versvorm bij Verlaine (Jean-Louis Aroui) en Apollinaire (Jean-Pierre Bobillot).

Semiotics 9 (1992) 4 biedt een staalkaart van het soort onderzoek dat gedaan wordt binnen de ‘Semiotic Circle’ in Californië, naar aanleiding van de zesde conferentie van deze vereniging in 1991. Afgaand op de artikels in dit speciaal nummer lijkt het onderzoek er georiënteerd op de Germaanse talen en bevat het een drietal componenten. Een eerste studieterrein vormt het literaire discours: John Niles (Berkeley) en Wolf Kittler (Santa Barbara) onderzoeken intertekstuele aspecten in respectievelijk de Beowulf en in Het Proces van Kafka. Een voorbeeld van onderzoek met een linguïstische inslag biedt Julie Belz' (Berkeley) artikel over het metaforische gebruik van plaatsbepalende voorzetsels die twee naamvallen bij zich kunnen hebben. Zogenaamde secundaire semiotische systemen vormen het onderzoeksterrein waar zich de bijdrage situeert van Gayle Henrotte (La Verne) over de relatie tussen het muzikale discours en de lichaamstaal als muzikale co-tekst (bv. dans). Alain Cohen (San Diego) onderscheidt referentiële van meta-filmische functies in Godards film Le Mépris.

Textual Practice 7 (1993) 3 is gewijd aan het thema ‘Desire’. Catherine Belsey (Wales College/Cardiff) legt zich in haar bijdrage toe op drie essays van respectievelijk Freud, Lacan en Derrida. Freud en Lacan vormen ook het referentiekader van het artikel van Peter Benson (Londen) die beschouwingen wijdt aan de ervaringen van een mannelijk publiek wanneer het geconfronteerd wordt met lesbische pornografische scenes. De AIDS-problematiek staat op de voorgrond in het essay van Jonathan Keane (Cardiff).

Versus 61/63 (1992) 3 geeft de lezer in een opmerkelijk aantal bijdragen een beeld van taaltheoretische beschouwingen, vanaf de oudheid tot op heden, waarin op zoek wordt gegaan naar ‘le lingue perfette’, naar de universele, oorspronkelijke oertaal. Umberto Eco publiceert in dit nummer zijn drie Blackwell-lezingen die hij over dit onderwerp hield in Oxford in januari 1991. Eco behandelt o.m. theorieën over de ‘taal van Adam’ in Dante's De Vulgari Eloquentia en in de kabbalistische traditie die in de renaissance een belangrijke impact had. Andere halteplaatsen op deze queeste naar de oorspronkelijke taal in dit themanummer zijn Francis Bacon (Giulio Blasi), de taalbeschouwing in de Encyclopédie (Andrea Bernardelli), Goethe (Antonella Nicoletti) en Peirce (Giampaolo Proni).

Het Yearbook of Comparative and General Literature 39 (1990-91) bevat een aantal case-studies, die betrekking hebben op het begrip ‘nationale literatuur’. De constructieve dimensie van het begrip en de politiek-ideologische functies ervan worden belicht in bijdragen die een periode bestrijken van de renaissance tot de twintigste eeuw. Het jaarboek drukt ook een uittreksel af uit het boek World Literature and its Place in General Literature (1911) van Richard G. Moulton. Sarah Lawall (Massachusetts) licht in haar inleiding Moultons ruime begrip van literatuurstudie als een vorm van ‘cultural studies’ toe. Achteraan vindt de lezer een aflevering van de ‘Bibliography on the Relations of Literature and Other Arts’ voor de periode 1989-1990.

Arnoud Wils (Literatuurwetenschap, Leuven)

‘De rubriek Ontvangen boeken is in dit nummer vanwege plaatsgebrek vervallen.’