't Fonteintje. Jaargang 1

[p. 73]

Karel Leroux.
Het tweede lief van Willem Soetewey.

ALS de Herfst komt over 't land en de luchten grijs zijn, als de boomen naakt staan en de weiden kaal liggen, als de Zomer onherroepelijk is vergaan, dan wordt het hart van lieverlede week, omdat er iets is heengegaan waarin 't gemoed behagen had genomen.

Dit heengaan brengt er andere te binnen, treurige en half-treurige, zoodat het wordt als een samentreffen met oude bekenden en vrienden van den huize.

Willem Soetewey herdenkt zijn wedervaren.

Op zulken namiddag als dezen heb ik haar voor 't laatst gezien, denkt hij, en vóor zijn geest verrijst het beeld der velden in de lage Octoberzon. Een jonge vrouw is met hem: heur haar is goud als de westerkim en zij is de eerste vrouw die hij liefheeft. - ‘Adelaïde! zegt hij en blijft staan, nietwaar, het is voor eeuwig?’

Twee dagen had hij haar gekend en was dan heen-

[p. 74]

gegaan: zonder afscheid, zonder handdruk; met geen ander pand, van haar dan dien blik, waaraan hij had geloofd.

En moest zij wederkeeren nu, rouwvol en verdrietig, het zou niet baten; want niet haar geldt zijn spijt, maar wel den droom, dien zij had doen ontluiken.

Hoe het komt weet niemand. De éene is de andere; waar zooveel menschen samen zijn is iedereen gelijk. En toch verrijst daar plots de figuur van iemand die bij voorbaat al u heeft ontroerd.

Dan denkt ge weer voor 't eerst na maanden: ‘Met deze toch had het misschien nog kunnen slagen’.

Maar nu is het te laat en uw hart verweert zich tegen de aanvechtingen, terwijl uw oog steeds zoeken blijft die vreemde vrouw tusschen de menschen.

Een wilde jacht drijft er u heen, zoodat ge even soms moet stilhouden; totdat het eindelijk wederkeert: ‘Adelaïde... eeuwig’.

Een gansch jaar al, denkt ge, en zijt zeker nooit te zullen vergeten.

[p. 75]

‘Zal het een avontuur worden’ vraagt ge uw eigen af, en ge hoopt de jonge dame ergens te zien binnentreden. Dan zult gij doorgaan zonder omzien. Maar niets dergelijks gebeurt en uw hart klopt dwaas en tuchteloos, langs om meer.

Als gij er over denkt lijkt het gek, want ge wilt[...] n uw hart een eeuwige wonde blijven dragen.

Er is maar iets aan haar dat uw verlangen levendig houdt, iets zonder gevaar:

- ‘Hoe klinkt haar stem, hoe zegt ze wat ze denkt?’

Bij dezelfde vrouw waar zij eikenloof koopt vraagt gij asters, maar ge hebt haar stem niet gehoord.

- ‘Dit zijn de resten van een schoon seizoen’ zegt ge dan zelf en ùw stem heeft gebeefd.

‘Spreek me over uw kunst’ vraagt ze en ge zijt opeens weer blij met uw nieuwe kennis.

Zegt men niet: ‘On aime l'art pour se consoler de la vie?’

Zoo hebt ge zekerheid dat uw eerste vermoeden was gegrond en zij meer heeft te geven dan parfum en poudre-de-riz kunnen laten vermoeden.

Voor de eerste maal gaat ge haar uiterlijk ontleden,

[p. 76]

zonder achterdocht: gitzwart haar, een wipneusje en den gang van een mousmé.

‘Cho-cho-san, Madame Butterfly’ en het wordt ineens weer een treurige historie.

Gij wilt niet onbescheiden zijn, maar elk van uw woorden is een toespeling op vroeger verdriet, totdat Henriette ook haar ervaring blootgeeft.

‘Zestien jaar was ik toen en droeg een wit kleed met kanten kraag. Het leek een openbaring toen hij me opnam en juichte; ‘- Mijn kindeke toch, ge zijt gelijk een wiegske zoo schoon’.

‘Toen heb ik subiet gevoeld dat wij beiden verloren waren.

Verloren? Hij kende de woorden die zich op 't hart zetten gelijk de vlinders op de bloemen. En in zijn handen ben ik steeds geweest als een bloem aan een rilden stengel.

Verloren? Zekerlijk, ieder afscheid was als een uitvaart - hij had een vrouw en kinderen - maar zijn inzichten waren onfeilbaar en ik heb me nooit door hem verongelijkt gevoeld.’

De lucht is helder over het Zondagland. Aan de einders staan de boomen in blauwen nevel. Langs

[p. 77]

den weg een eenzaam beukeboompje met nog drie blaren. Niets verroert en gij gaat de een achter de andere langs het smalle pad. Plots blijft zij staan en ziet om, zonder reden: in de diepte ligt de stad en een groene koepel vangt het licht der zinkende zon. Even ziet ge elkaar in de oogen en gaat dan verder zonder spreken.

Noch zij, noch gij hebt een begeerte en toch is beider hart van onvoldaanheid ziek.

Gij gelooft geen van beiden meer aan het geluk en zijt verlegen in elkanders aanwezigheid.

Rita noemt ge haar in plaats van Henriette, want ge zijt reeds lang bereid de kans te wagen.

‘Rita’ zegt ge, en doet moeite om binnen de perken van het alledaagsche te blijven.

Maar vóor ge hebt uitgesproken zijn uw inzichten geraden en zij antwoordt, verdrietig:

- ‘Ik hoop, Willem, dat gij tenminste mij niet lastig vallen zult.’

- ‘Zijn wij niet de ontgoochelden, wij beiden?’

- ‘Jamaar, met u’ wilt gij nog zeggen, maar 't is allemaal overbodig; eer gij het weet, is weer uw hart aan 't bloeden.

[p. 78]

‘Als ik wilde’, denkt ge korte dagen nadien, en er komt een ongemeene rust over u.

Ge koopt een kleine perle fine en zoekt een reden om ze haar aan te bieden.

En gelijk gij 't voorzien hebt is het gebeurd: haar oogen hebben geglinsterd.

Naast het vuur zijt gij gezeten, elk in een leunstoel, tegenover elkander. De roode gloed belicht uw voeten gelijk bij tusschenpoozen de gloeiende punt van een cigaret uw beider aangezicht.

Dan kunt gij er nog aan twijfelen, maar straks..., als weer het schrille licht zal schijnen over het bed in wanorde en de stukken ondergoed, verspreid op alle stoelen....! Dan is alle fierheid ver.

De jazz-band gaat zijn gang: woeste geluiden uit vreemde streken.

En ge zoudt willen thuis zijn en alleen, heel alleen, om te arbeiden en te vergeten.

Plots gaat een lied van ongekenden weemoed neuren en een bruine meid danst op een Hawaiaansche ballade.

[p. 79]

‘When I lingered a while,

She stole my heart away’

Zeker, zeker, als men niet op zijn hoede is, als men niet steeds op zijn hoede is.

De jonge Amerikaan danst met Rita, en wijl hij danst vergeet men hoe beschonken hij is. Als een gondel wiegelt hij haar door de zaal.

En zij? Gij ziet hoe zij hem aanhangt en met yes en sir zijn woorden bijtreedt.

Wordt ge zoo iets ook al gewaar aan uw hart?

Ach neen! er wordt gedronken. ‘Champagne’ roept de dollarman en is schoon in zijn overmoed.

Dan weet de kleine Rita niet meer of zij bij u is of bij hem.

Was het een bal of een begraving? Een feest, alleszins; want tegen uw schouder weegt een vrouw die.... slaapt.

Meer wilt ge er niet van weten en in uw geest schikt gij het werk voor morgen. Morgen, als dit alles zal in 't verleden liggen!

Met een schok stopt de auto en 't is als een ontwaken.

Klagend smeekt ze en houdt krampachtig uw hand omklemd.

[p. 80]

‘Willem, laat ons weg gaan, ver weg, waar geen mannen zijn; daar ben ik voor altijd de uwe.’

Het slaat drie uur. Ge komt als van een slagveld met een gekwetsten gezel.

‘Zij ijlt’ zegt ge in uw eigen en denkt niet verder.

‘Weggaan, Rita, op zoek naar schatten die we niet derven. Verloochenen wat generaties hebben nagestreefd. De schakel zijn die ontbreekt in de ketting van een geslacht?’

Zoo spreekt ge alleen omdat uw hart gebroken en uw geloof is geknakt.

‘Kleine Rita’ sust ge, maar er rest u niets dan compassie die haar weldra een last zal zijn.

En op een middag keert ge weer en vindt de deur gesloten.

Uw buurvrouw, met omzichtigheid, vertelt dan hoe een grijze auto stilhield voor de deur.

Dan eerst weer, dan voor de eerste maal misschien, voelt gij het hart in uwen boezem.

Ach, 't ware met zoo weinig slechts om doen geweest: patientie en genegenheid.

[p. 81]

Zoo zit ge daar, het hoofd tusschen de handen, en zoudt beginnen wachten tot zij wederkeert, als gij niet zeker wist dat weer een kans verbeurd is.