't Fonteintje. Jaargang 1

[p. 33]

[Nummer 2]

Karel Leroux.
Anna Franssens.

LEVEN gelijk andere menschen en werken voor zijn dagelijksch brood, studeeren en navorschen en oude wijsheid voor nieuwe verwisselen, oud worden en ondervinding opdoen, moedig zijn en schranderheid verwerven,... en toch iederen stillen avond er weer aan denken als aan een eenige kans die verbeurd is.

Als men altijd wist, als men zeker was, als men zijn eigen steeds betrouwen kon. Als men niet goedsmoeds zijn eigen hart placht te wantrouwen!

[p. 34]

Ik betreur niets; nochtans, het moederschap is vol zegeningen. Een kind uit eigen schoot aan de eigen borst gevoed, een zekerheid dat uw teederheid niet verloren gaat of wordt verschalkt. Of de dankbare blik van een eenzame en schuchtere ziel, die in haar schamelheid uw compassie als een onverdiende weldaad aanvaardt. Hoevelen zijn er niet die arm zijn en treurig, omdat nooit een vrouw hun zinnen heeft beroerd?

En ware die vrijwillige dienstbaarheid niet lichter om dragen geweest dan deze late bekentenis?

Een dag komt dat men aan niets denkt, en weken en maanden volgen. Men staat in het leven als een vlag in den wind en alles gaat aan u voorbij: nieuwe gezichten en nieuwe gevoelens. Waarom zou men aan iets vasthouden? Zal morgen minder brengen dan vandaag? Zoo leeft men onbekommerd en glimlacht over hen die zwaar op de hand zijn. Totdat een slapeloos uur, de klank van een naam, of louter nieuwsgierigheid den geest terugvoert en men ervaart dat het nog te vroeg is om alreeds te hebben vergeten.

[p. 35]

Het is alles zoo doodgewoon gebeurd. Hoe menigmaal heb ik er sinsdien niet kunnen aan denken? Rustig sprak hij en klaar en slechts nadien heb ik daarvan de groote plechtigheid begrepen.

- ‘Mijn hart verlangt naar teederheid, als de eremijt naar een broeder, en dorst naar de vreugde van geven en krijgen.’

- ‘Ik heb ze alle bekeken die ik ken, uw zusters en uw vriendinnen, en ik heb ze alle bewonderd daar ze vrouwen zijn; maar ik richt me tot u om te vragen en weet niet waarom.’

- ‘Anna?’

Het was me aangenaam om hem aan te hooren en mijn oogen schoten vol trots. Ik kende de blijdschap als van een erfenis die u voor een heel leven rijk maakt.

Maar hij was niet onbeholpen, niet bedrukt. Hij bedelde niet, hij wilde handelen: geld om geld, en ik weigerde.

Waarom?

Eerst later ben ik gaan nadenken en is mij veel klaar geworden. De kansen waren te schoon. Voor wie hem kende bood hij te veel zekerheid. Zoo speelt men niet.

[p. 36]

Was hij treurig? Hij was zichzelf en lachte terwijl hij sprak:

- ‘Vergeef me deze dwaasheid, want een dwaasheid is het ongetwijfeld, dewijl gij neen zegt. Men moest eigenlijk nooit vragen, nietwaar?’

Zoo heb ik ervaren dat ik niet wist wat ik wilde. Hadde hij gesmeekt, hadde hij geschreid, hadde hij zich potsierlijk aangesteld, ik hadde het hem later nooit kwalijk genomen. Maar hij sprak heusch en mij faalde toen het noodige doorzicht om spontaan mijn heil bij hem te kunnen beleggen.

Toen was het nog tijd, want hij vluchtte mij niet en was weer als voorheen. Hij maakte gekheid met mij die beteekende: ‘Denkt gij nog daaraan? - ik niet meer.’

Wist hij al hoe mijn hart in de war was?

Op een avond bij 't afscheid lei hij zijn arm om me heen en kuste me op den mond. En ik had noch de macht om hem af te weren, noch om hem te weerhouden.

‘Gij zijt wel goed, kind’ sprak hij, en ging.

Zijn stap klonk dralend in de nachtelijke straat; maar hij heeft niet meer omgezien en ik ben hem niet nageloopen.

[p. 37]

Zooals ik toen gelukkig was zal ik het nooit meer worden. Hij ging weg voor lang, maar was het niet goed dat ik tijd kreeg om mij voor te bereiden op zijne komst? O, geen oogenblik heb ik eraan getwijfeld dat hij weer zou komen om mij.

En ik herleefde in herinnering de oogenblikken van dien kus. Maar weldra waren me die niet meer voldoende en ik bezon hoe hij, na de eerste ontmoeting van 't wederzien, zijn linkerarm weer leggen zou om mijn schouders, om met zijn rechterhand mij te liefkoozen. Daaraan dacht ik, en nog veel verder, iederen dag wat meer: Ware hij om mij teruggekomen, hij hadde mij gevonden alsof we al dien tijd zij aan zij hadden geleefd.

Hij kwam terug en een vreemde vrouw was met hem. Men weet alles als ik zeg dat mijn hart heeft stilgestaan. Aan zijn verwondering merkte ik hoe hij niet meer op mij had gerekend, en wist ineens veel beter hoe hij 't dien eenen keer had gemeend.

Vertwijfeling! Naarmate hij toonde zijn ordescheppende zekerheid, werd mijn beleid verwarder en des te grooter het verlies.

[p. 38]

Maar wie veel nadenkt is niet jaloersch; des woog mij dit leed in zijn volle zwaarte.

Onze eerste ontmoeting was smartelijk. Hij was treurig, wijl de gebeurtenissen hem te plotseling hadden overvallen, en ik wilde het zijn. Zooals de droefheid het hem oplei heeft hij mij genomen: volledig. Het leek erop alsof wij ten volle wilden beseffen wat ons geluk had kunnen zijn.

Alleen, voor het rustig geluk van zwijgend zij aan zij te zitten in den avond, met den troost van 't verleden en de beloften der toekomst, daarvoor was het te laat.

Daarna is hij weder zichzelf geworden, die 't verdriet misprijst en het leven aanvaardt; en het werd mijn trots niet minder te zijn dan hij. Wat hij durfde heb ik gedurfd en waar aan hem geen kwelling viel te bespeuren heb ik een blij gezicht vertoond.

Maar een liefde zonder vooruitzichten is hard om dragen. En toch, waar iedere dag van heil de laatste kon zijn, heb ik ze gretig vergaard, alsof ze me worden moesten tot een krans van herinneringen en een blijvenden troost.

[p. 39]

Hij dacht aan haar en ik ook, maar zorgzaam vermeden we elke toespeling, tot als van zelf de vraag voor ons stond:

Waar zal dit einden? en we elkaar niet dorsten aan te zien.

‘Uw liefde is luchtig, sprak hij eindelijk, gij zult vergeten, want 't geluk heeft geen geschiedenis; doch zij mint me met een droeven hartstocht, haar hart is zwaar van weemoed en kwam het nooit te boven.’

Zoo was dan mijn pogen volledig geslaagd en wist hij niet dat ik alleen om zijnentwille vroolijk was.

Dus was het ál beslecht en kon geen leed haar deren. Wat noch gebeuren mocht, 't was alles voor mijn rekening. En 'k heb mijn hartstocht aan de wanhoop prijs gegeven. Het mijne wilde ik er van hebben... en dat ook hij zou gedenken.

Van toen af was het of wij bij elk samenzijn den dood tegemoed gingen. Wat is de liefde die zich in acht neemt, en de drift die haar krachten verdeelt over de zeven dagen der week?

Helaas, de zinnen reiken niet zoover als den harts-tocht en de krachten begeven ons voor 't verlangen is gestild.

[p. 40]

Als mij iets deert en soms de spijt mijn hart ontsteekt, dan is het niet de gedachte aan die uren van wellust en verdooving. 't Genot der zinnen is goedkoop en wie is er nog kieskeurig waar zoovelen in ons oog genade kunnen vinden. Maar er is slechts éen die men volgen wil tot 't einde der aarde en bij wien men in volle overgave het hoofd in den schoot durft leggen.

En van dezen is men niet jaloersch, dewijl hij als heer en meester werd aanvaard.

Eens troffen we samen en ik ben bleek geworden en vol ergernis. Had zij 't gemerkt dat ik hem liefhad, evenals zij? Ik weet niet, maar haar stem klonk deernisvol en warm toen ze me aanzag en sprak, al drukkend op ieder woord: ‘Het vleit mij zeer,...ik ben werkelijk zeer gelukkig.’

Was zij dan zoo zeker dat ik haar medelijden derfde? Hadde ik eens niet vrijwillig van hem afgezien? Maar toen bedacht ik dat zijn voorkeur had beslist en ik voelde me hulpeloos klein en schamel genoeg om hem met haar te deelen.

[p. 41]

O, wat is 't leven droef voor wie niet treuren kan! Lachen, arbeiden en uitgaan, maar niet nadenken, En als men schrander is wordt men de lustige meid die iedereen begeert maar niemand aandurft.

Er is niet éen tot wien ik niet ben afgedaald en mijn ervaring is veelvuldig. De sterken, 't zijn zij die zacht zijn, en voorzichtig, en teeder, maar zeker van hun stuk; onder de zwakken heeft men de woestaards en de waaghalzen; de weemoedigen dragen hun hart op hun handen, zij spreken gedurig over hun moeder of hun zuster.

En allen zijn ze u onverschillig, zoodra men ze kent hebben ze uitgedaan en men keert terug naar dengene die men niet kent, die men niet kennen wil.

Zoo gaat het leven zijn gang en men verleert wat het leed was. Men twijfelt aan de toekomst en gaat in 't verleden vorschen naar ergens een zekerheid. En plots ontdekt men dat men niet steeds dezelfde is geweest. Ergens, in ver vervlogen dagen ontwaart men iemand die dwaasheden doet met grooten ijver en volharding, de eigen dwaasheden.

Er was een tijd dat mij het harte lichter woog, denkt men, en is getroost.