Excelsior. Jaargang 1

[p. 140]

Reis-indrukken.
Uit Brugge.

Pas zijn we van onzen dampenden stoomwagen in de wijde spoorhalle afgestapt, of een wolk schuift over de zon, en eene ruischende regenbui legt daken en kasseien nat.

Doch spoedig, zit de hemel gekuischt en heldert rein-blauw, bevaren met wit-watten wolkskens, als flarden hagelblank zeildoek uitgespannen op de zee.

In het warme licht spreidt de oude stad nu, klaar uitgebeiteld met reuzige plekken schaduw als zwarte mantels om haar steenen torens, hoog gebouwd in de lucht, waar ze eeuwen lang droomen en staren naar nevelige verten.....

Ik denk terstond op Concience's roman:

‘De Leeuw van Vlaanderen’ waarvan meest al de tragische hoofdrollen op dezen grond speelden. En met ingetogen stap doorkruis ik de stede, die in mij een gansch verleden wakker schudt, jubelend bij het visioen van hare belforten, of treurende bij het zicht harer puinen.

Vandaag is ze vol gewoel. Leefde Ledeganck nog, hij zou haar niet meer kunnen toezingen:

‘Wat baat het dat gij praalt met ruime en wijdsche straten,
wanneer het volksgewoel ze lang reeds heeft verlaten,
en 't spichtig gras den grond bedekt van markt en wijk?’

Haar zangerige gewestspraak gaat heden te loor in de vele talen die gonzen om ons ooren.

Franschen, Duitschers, Engelschen met typiek profiel en typieke kleeding wandelen beurtelings voorbij. De vrouwen bergen hun mooie oogen achter een sluier van wuivenden kant, want de zee, die al deze vreemdelingen hierheen lokt, is nabij. Bij poozen waant men haren frisschen wind in te ademen, en telkens zetten de longen zich gretig open.

Hier en daar, bij een hoekje van het schilderachtige Brugge, waar waters, effen als glas tegen ouderwetsche gevels aanliggen, of een troepje boomen lijk groote groenende tuilen de doode lijnen van een lieven bouwtrant levendig omlijsten, hebben de schilders hun toestel geplant.

Met vluggen dop van hun penseel en scherpen kijk van hun oogen brengen zij de dingen in rare werkelijkheid op 't doek, terwijl achter hen een nieuwsgierig gelaat zich buigt over hun schouder.

Op de Groenselmarkt slaan we op onze beurt een van die kunstenaars gade, één die waarlijk artiest is in merg en been.

Hij is juist bezig aan het konterfeitsel van een vrouwke, dat met gebogen rug, tusschen eenen boel fruitmanden neerzit bij zijn kraam, waarop allerhande peulvruchten gebusseld liggen.

Bij iedere veeg olieverf haalt het koloriet meer volheid en expressie. Weldra wordt het schilderijtje een juweeltje van rake ziening: op den voorgrond het gebult oudje, met blank kornet en grauwen schort, te midden harer uitgestalde koopwaar; daaromheen de vaaguitgelijnde hoofden van andere groenselvrouwen, gedoken in 't lommer eener rij notelaars; op het achterplan de gevel van een bouwvallig huis met roode tichelsteentjes, en daarboven 'n blauw lapje van den hemel, gespeld op de kromme takken der boomen.

[p. 141]

Aan de zijde van den schilder zit eene zijner leerlingen, hetzelfde tafereel te borstelen.

Hij werpt bijwijlen een schuinschen blik op haar werk en volgt de plaatsen waar oog en hand hebben gefeild. Met het beklad palet op zijn vuist komt hij dan nader, en leert haar de echte kleuren vinden.

Lang nog kijken we naar de doening van meester en leerlinge, tot het zwaar uurgetik eener dichtbij klepelende klok ons komt herinneren dat de tijd voortrent; en, er is nog zooveel schoons te rapen in Brugge.

We gaan voort langs nauwe en rustige steegjes, waar we terloops met vreugde bemerken dat het Stadsbestuur middel-eeuwsche woningen met voorover-hellenden gevel en brokkelende kruisramen doet herstellen, en we komen uit op de markt.

Rond en massief, steekt de Halletoren zijn grillig-gekanteelden kop in de wolken.

We rekken den hals en luisteren, of er soms geene muziek klingelt van de bonkige gaanderijen. Doch zijn machtige beiaard hangt heden te sluimeren in goud-stoffigen zonneglans.

De gids vertelt ons hoe bij ieder vaderlandsch feest, de goede reus zijn klare basstem laat galmen over de vesten.

Als in zwoelen zomernacht van 10 Juli, de Bruggelingen hier staan opeengepakt, en den geestdrift hunner harten omhoog stuwen in een zegelied, dat zwelt en deint op de lucht, dan slaat daarin als 'n baar van de zee, het breed motief der triomfklok van den Halletoren, wiens donker profiel ontzagwekkend vlekt op zilvrig-gesternden hemel...

Met vreemde trillingen in 't gemoed, dat hier bij iederen tred ademt in 't verleden, stappen we verder. Het volksgedrang hindert ons. We verlangen naar eenzaamheid. De geleider brengt ons op het begijnhof.

Het mos groent tusschen de steenen; 'n lied van vrede ruischt uit de eiken, diep geworteld in purperig-geblomd gersplein, en geweldig hooge kronkelend met kalme, droomerige lijnen. Schouder aan schouder staan de huizekens, met rood pannendak en sneeuwit gordijntje, dat neervalt in zedige plooi.

Jammer dat hun geveltjes, door de slagregens gebronsd, overborsteld zijn met een versche kalklaag. Dat strookt niet met den grauwbemosten grond en de grijze silhouet van 't kerkje. Hier immers passen nevelige tinten, die spreken van oudheid en zachten weemoed van passielooze zielen.

- Ja heeren, doet de wijsgeerige gids ons opmerken in zijn muzikaal dialect terwijl we over een ogivale steenbrug naar 't Minnewater toeschrijden: ‘de bagientjes kunnen voor 't vermaak der toeristen hun kluzeken toch niet laten gelieken op 't kluzeken van Pietje de Pekman!’

We knikken even om 't pittig gezegde, maar al onze aandacht ligt reeds elders geboeid.

't Minnewater!

Zoo dikwerf heb ik het bewonderd op een foto of een waterverfschildering. Hier ligt het nu in werkelijkheid voor me, sireenachtig neergevleid in 't licht der middagzon.

Doomende watervlakken, bestrooid met diamantgruis, dragende in hen de blauwe ijlte van den hemel en 't onbewogen beeld van rag-fijn gebladerte dat afhangt op hun boorden.

[p. 142]

Hier en daar met forsige worpen, liggen ronde bruggen er over heen geslagen, en spannen schaduwplekken uit op hun gladde diepten.

En in de verte diept het landschap, afgesneden door pasgebouwde fabrieken, die een deel van den gezichteinder overweldigen met hun zwarte schouwen, waaruit vuile dampen puilen.

Aan de andere zijde teekent Brugge in miniatuur, met gulden lach en feesttooi onder poeierig straalgewemel.

Daar valt opeens van haar Halletoren het noenuur, ver gedragen op wind-stille lucht.

Neergezeten bij het blinkend water, onder gewelven van knoestige takken en wrongen loof, mijmer ik zalig, met de mooie verzen in 't geheugen, die de gebannen fransche dichter V. Hugo in deze streken neerschreef, overmeesterd als hij was door de pracht van hun klokkenspel.

Oogst 1909.

Elmar.