Excelsior. Jaargang 1

Boekbespreking.

Zwellende botten van Isidoor van Beugem (bij Ad. Herckenrath, algemeene boekhandel, Veldstraat, 47, Gent).

Ik heb dien verzenbundel met genot doorlezen. Daar zijn geen grootsche beelden of vlucht van hooge gedachten in: de versjes gaan in een effen kalme lijn van gevoelens en stemmingen, en op meer dan een plaats wordt waarlijk het schoonheidsgevoel van den lezer in beslag genomen. Jammer gaat die schoonheidszin ook soms stuiten tegen stroeven maat-gang en verwaarloosden vorm. Uit menig vers spreekt overhaasting, of een nog wankele vaardigheid en mangel aan goeden smaak in het kiezen en het smeden van woord en beeld.

Een mooi gedicht vind ik:

[p. 95]

De dagen hebben geen verschil.

De dagen hebben geen verschil:
het regent van den morgen tot den avond
en 'k ben, in kommer, zwak van wil.

Om mij de zware najaarsdag,
waarin ik dool, de ziel gehavend,
en regen hoor, één rouwbeklag;

Mij wegen, ziltig traan na traan,
de koude regendroppen op de ruiten,
de regendroppen in de laan.

Zoo gaat nu elke dag voorbij,
in droevere gezichten en geluiden,
in allerdroefste melodij.

Blz. 15

Ook heb ik graag geluisterd naar dit jolig liedje:

Tinteling...

Frambozen proeven, Lieve:
ik plukken en gij dieven,
in de oude kloosterlaan
waar al die bramen staan,
herinnert 't ge u nog, Lieve?

De struiken strekten luistrend
naar kanaâ's, stille fluistrend;
wij dronken gulzig 't lied;
wij zagen 't landschap niet
en proefden samen, luistrend.

Frambozen wild in 't ronde
wij kusten op den monde...
En 't zachtkens avond werd
en zoeter 't minnend hert,
en mooi dien avondstonde.

Blz. 52

Een versje dat insgelijks heel prettig aandoet in zijn volkschen trant, vind ik op blz. 21: ‘He, mijn liefke’. Isidoor Van Beugem weet nog wel meer van die schalksche, guitige tonen aan te slaan die den man uit het volk verraden. Er wordt in zijn bundel ook heel veel gedaan aan landschapsschildering, en dat hij meer dan eens iets van de stille frissche poëzij der natuur in zijn vers overbrengt, getuigen wel versjes als bijv. deze op blz. 105:

Oogstmane.

Oranje en geel in vlammenschijve
zoo schingt ze, in zomeravondlucht,
van boven 't zwarte molenkruise,
dat statig rijst op 't vroom gehucht. -

Ze zilverdropt en zilverbladert
hier beeten- raap- en klaverveld,
en schaduwdroomt langs tarwestruiken,
nog wachtend op het zongeweld;

.......

En hier en daar en ginder verre
de stille hoppestaken staan,
met al de toppen licht als lansen,
de lijven in één waas vergaan.’

Laat ik nog dit eene gedicht aanhalen waarin men den klank hoort van een waren dichter.

[p. 96]

Avondmijmering.

Geén morgen of ge kust mijn oogen open,

mijn open monde toe;

Geén avond of ge kust een reiner hopen

in 't oog, zoo schoone moe.

Aldus geén dag die niet gedijt tot zuiver

verheven liefdelied,

bij frisschen lente- of zomeravondhuiver

als 't oog maar schaâuw meer ziet.

Zoo is dan één ons stadig stijgend leven,

als 't meische lindegroen.

Neen, niet als 't groen; maar als de bloem, doorweven

van zon, in 't middagloên.

Zoo dag aan dag, in diep-geluk herboren,

midden het veld en 't volk,

ons voelend zuiver hoog als vooglenkoren

en ver als gindsche wolk. Blz. 96.

Spijtig dat dit laatste ongelukkig rijm hetwelk er ‘necessitatis causa’ schijnt te staan, den eindindruk stoort van dit gedicht dat anders van eene gave schoonheid ware.

Wij besluiten: uit dezen verzenbundel spreekt een hart dat de schoonheid eerlijk en oprecht lief heeft, en bij meer dan één sympathie wekken zal.

J.G.

‘Zonne!’ tooneelspel in drie bedrijven van Fons Sevens (drukkerij Pol. Saelens, Van Akenstraat, 8, Gent).

Een nieuw verdienstelijk werk van den paladijn onzer vlaamsche volkszaak.

In ‘Zonne’ geeft hij ons eenen dieperen kijk in het grootere stadsleven waar zoovele familie's geknakt worden en zooveel kinderen misloopen bij gemis aan liefde, aan ‘zonne’ in 't gezin.

Het motto dat de schrijver op de eerste bladzijde van zijn boek zet, en verder legt in den mond van zijn held, laat ook weer dadelijk de veredelende strekkin van zijn arbeid hier boven komen: ‘Ik heb de zonne gezocht langs den grond, in het moeras, zij die alleen ginder hoog in den helderen hemel te vinden is...’

Die tendenz geeft aan het tooneelspel eene groote sociale draagkracht.

In uitwerking nu, schijnt het werk duidelijke sporen te dragen der overhaasting waarmede de schrijver - een letterkundige die de pen hanteert met al de nervositeit welke zijn taak van debatter en polemist medebrengt, - het heeft ineengezet.

Aldus: herhalingen, niet verzorgde vorm, al te preekachtigen toon - vooral op 't einde in den mond van advokaat Fassin - welke soms tegen het hart stuiten.

Nochtans zijn er aangrijpende tooneelen in het stuk voorhanden, o.a. in het 1^e bedrijf, als Robert in een vlaag van passie zijne liefde voor Carmen uitschreeuwt, midden het verschrikkelijk onweder dat zoo juist uitbarst. (Alhoewel dit laatste misschien niet is vrij te pleiten van jacht naar theatereffekt, want dit onweder staat natuurlijk heelemaal buiten den psychologischen gang van het spel en de innerlijke tragiek wordt er niet door verhoogd. Veel gelukkiger was de schrijver aan het einde in het bijbrengen vaneen oogenschijnlijk uitwendig détail, - de knecht die de rolgordijnen op het zonnelicht wil neerlaten - dat zich onmiddelijk met de handeling aansluit en de scéne op verrassende en roerende wijze bekroont).

De karakterontleding is goed volgehouden. In passende kringen opgevoerd, kan dit stuk heel veel goeds teweeg en we we wenschen het dan ook van harte eenen ruimen bijval toe.

F.S.