Erts. Letterkundige almanak. Jaargang 2

[p. 142]

Fr. Hopman /
De dubbelganger

Hoe lang het al geleden is, wensch ik niet openbaarlijk te zeggen (het kon aanleiding geven tot onkiesche berekeningen), maar ik was nog jong en dichterlijk en had een driewerf gebenedijde Junimaand in het romantische land van Devonshire doorgebracht. Ik had over het wereldraadsel gemijmerd op de uitgestrekte heideplateau's en naar de groote liefde gehunkerd bij woudbeekjes; ik had geschilderd en gedicht; ik had Shelley gelezen - zooals het behoort - aan het rotsige strand, waar de uitgezwalpte golven reutelend terugvloeien tusschen de ronde keien; en de heerlijke Römische Elegien - zooals niet minder behoort - 's nachts in bed met wijn en sigaretten. Toen Juli kwam was mijn beurs leeg en ik schreef om geld, met de aanwijzing, het per telegrafischen postwissel te zenden, want ik wilde nog in Londen een tentoonstelling van Whistler-etsen zien, die zeer spoedig gesloten zou worden.

Het geld bleef uit. Ontstemd en geërgerd zag ik drie kostbare dagen ontvallen. Ten slotte, op een Donderdag, had ik nog slechts éen kans om de verzameling te zien, die intusschen voor mij het eenig belangrijke op aarde geworden was. Wanneer 's middags het telegram kwam, kon ik den nachttrein te Taunton nog halen en den volgenden morgen vroeg in Londen zijn. Ik wachtte tot etenstijd bij mijn gepakte valiezen, maar de bode verscheen niet. De trein van negenen zou zonder mij vertrekken.

Na tafel ging ik uit, om troost in de natuur te zoeken. Mijn weg voerde door een breed dal. Op een heuvel links, donker van zwaar hout stond een eenzaam huisje en de ramen weerkaatsten den laatsten gloor van de westerkim; een onverklaarbaar gevoel van verlatenheid en weemoed woonde in dat licht. De grafzerken en

[p. 143]

Naar een teekening van J. Brender à Brandis

kruisen van een kerkhof verdiepten de stemming van naargeestigheid, die werd overgenomen door de vale heigronden welke ter weerszijden van den weg oprezen. De sombere torens der verweerde klippen vooruit leken dreigend met hun brokkelig opstrevende omtrekken tegen den hemel. Ik klom het smalle bergpad op tusschen dichte klompen kattedoorn, hooger en hooger. Ik zag het steeds ruimer getrokken panorama in schemerlicht verklaard. Plotseling week de gespleten steenwand voor mij vaneen en het uitzicht zeewaarts lag open. Ik stond duizelend alleen op de kusthoogte. Diep, diep beneden, flauw hoorbaar, krijschten de meeuwen; nog dieper bruischte het water in een grauwen zoom om het rotsstrand. Machtig en wijd tot den verren, hoogen horizont, waar de vuurtorens van Wales pinkten, reikte het donkerend zeevlak. En daarboven koepelde de matelooze hemelstolp van doorzichtig groen, aansterkend tot nachteblauw.

[p. 144]

Ik keerde mij huiswaarts, in het duister voorzichtig voortwandelend over het smalle, ruige pad der kustrotsen, met een afgrond aan weerszijden. Het louterend en verruimend besef van het eeuwige der natuur werd in dat uur getroebeld door een gevoel van troostelooze zielseenzaamheid, opstijgend van de zee. En steeds meer mengde zich een diep-zetelende somberheid, iets als een vage, rampspoedige voorzegging in de verstrengelde ontroeringen.

Een kwartier, mogelijk, zal ik geloopen hebben, toen ik met redenloozen schrik een gestalte zag naderen. Er zijn geen struikroovers in Devonshire en twee wandelaars konden elkaar zonder gevaar voorbij gaan. Maar het angstzweet brak mij eensklaps uit en nooit beleefde hartstochten raakten in mij vaardig, toen de vreemde nabijkwam. Een plotselinge, waanzinnige ontzetting streed in mijn hart met een volkomen raadselachtigen haat. Toen wij een twintig meter van elkaar verwijderd waren, bleef ik werktuigelijk stil staan. Ook de ander wachtte, roerloos. Ik kon hem maar vaag onderscheiden, maar om hem ontwaarde de helderziende geest een aura van bovenzinnelijke boosheid. Hij scheen mij de verpersoonlijking van alles wat weerzinwekkend en verfoeilijk en spokig is. Het werd mij ingeblazen, dat wij aanstonds zouden worstelen, op leven en dood, op dat eenzame, duistere rotspad. Toen ging ik behoedzaam op hem toe, mijn geheele wezen teruggebracht tot een schim in het schimmenrijk. Ook hij naderde, stap voor stap. Ik weet niet, wat gebeurd zou zijn, als hij maar een hand had opgeheven, doch grimmig en waakzaam, als twee honden, gingen wij rakelings langs elkander heen en op dat oogenblik herkende ik in hem mijn eigen trekken, mijn eigen gestalte.

Meer menschen hebben hun dubbelganger ontmoet, maar zelden onder zulke gruwelijke omstandigheden.

[p. 145]

Als in een trance sloop ik verder, zonder omzien, ontmand door baren doodsangst. Eerst toen ik het punt bereikt had, waar het rotspad in een breeden landweg overgaat, gaf ik een krankzinnigen schreeuw en van heel ver scheen een antwoord-roep te komen.

Velen moeten de ietwat onverschillige rustigheid van geest kennen, die (ik vermoed door louter uitputting) volgt op een zeer heftige ontroering. Toen ik een uur later in de gemoedelijke dorpsherberg een whisky-en-water zat te drinken zal niemand iets van mijn infernale ontmoeting op mijn gezicht hebben gelezen. Ik sliep negen uur van droomloozen slaap en de oude hospita wekte mij met een kop thee en de ongeduldig verwachte telegram in haar hand.

‘U bent een Zondagskind,’ zei zij ernstig. ‘Het is een beschikking, dat het geld gisteren niet is gekomen. De express, waarmee u zou zijn gegaan is gisteravond om half tien bij Barnstaple op een goederentrein geloopen. Er wordt verteld, dat er meer dan twintig dooden zijn.’

Ik ben dien dag niet vroeg opgestaan. Ik lag lang te denken over het gevaar, waaraan ik was ontsnapt en aan mijn gelijktijdige spokige ontmoeting daarboven op de rotsen. Was dan alles niet meer dan een vizioen geweest, de poging van een of andere macht in mij, om symbolisch mijn ontkomen, op dat oogenblik, aan den dood te verbeelden? Maar het scheen, alles toch zoo werkelijk, zoo tastbaar, zoo volkomen in de stoffelijke wereld buiten mij. En is de dood dan onze dubbelganger? Zijn wij onbewust alwetend?

Mijn latere bedrijvige leven heeft die vragen, als zoovele andere, uit mijn hoofd gedreven, maar nog steeds weet ik er geen antwoord op te geven. Het woord is aan de occultisten.