Erts. Letterkundige almanak. Jaargang 1

[p. 50]

A. Defresne
De uitvreter - tragedie-comedie in drie bedrijven
(Fragment II Bedrijf)

Uitvreter:

(in émoking, heeft in de vorige scêne met een dandy-gebaar zijn gezicht gepoederd. Staat nu achter de tafel, sleunt mel de handen op deze, met zijn lijkblauw gezicht voorover gebogen).

Dat komt omdat ik nog nooit een mensch ontmoet heb, die me geen pijn gedaan heeft.

Letta:

Je bent gek geworden met je onzin van zoo even en nu dat weer! Hoe kunnen de menschen jou nu pijn doen? Je hebt niets anders dan voordeel van hen!

Uitvreter:

Je vraagt hoe? Hahaha!.... Och, ze hebben het leven als een balk van lood op me gegooid.... en ik kan het niet dragen, omdat ik bang voor de menschen ben, want de innerlijke verwording van dit geslacht heb ik in alle gestalten gezien en gevoeld! Doode zielen! Kapotte zielen! Waarom zouden ze me morgen niet verdrinken? Ze weten immers toch nooit waarom ze iets doen? Waarom zouden ze me morgen niet doodsteken? Ze weten immers toch nooit waarom ze iets niet doen! Ook ik ben geboren en ik weet niet waarom! Ook ik leef en ik weet niet waarom! Alles is te vergeefs en nergens kunnen wij iets aan doen! En daarom komt het leed even onvermijdelijk als het eene uur het andere volgt. En daarom doen ze me pijn en daarom ben ik bang voor de menschen.

Letta:

(in ontzag voor zijne emotie).

En je zei dat je de menschen haatte.

[p. 51]

Uitvreter:

Ja, omdat ze me pijn doen en ik bang ben, want ik wil niet bang zijn! Ik wil geen pijn hebben! Ik ben niemand anders dan ik, ik en ik wil met de redeloozen niet te maken hebben! Ja, ik haat ze omdat ze me aankijken, omdat ze me aanraken, omdat ze tegen me spreken! Ik haat ze omdat ze bestaan! Ik alleen ben en de rest is gestorven in verdorvenheid!

Letta:

(klein en timide).

En God dan?

Uitvreter:

Die bestaat! Wij willen altijd maar we kunnen nooit en stel je voor dat je het leven aan niemand verwijten kon. Waanzin of zelfmoord! En daarom hij niet mij, maar ik zal hem in het laatste oordeel ter verantwoording roepen, waarom, in zijn naam waarom ik, ik eerst rust zou kunnen vinden als heel het menschdom uitgemoord was en ik alleen over de wereld liep, omdat ik bang ben voor de menschen, omdat ze me pijn doen en ik hen daarom haat!.... Zie je, Letta, nu wou ik zoo graag, dat jij goed werd, omdat ik dan ten minste een mensch in het leven gevonden had, die deed zooals ik wou, waar ik niet bang voor hoef te zijn, die me geen pijn doet en waar ik rust en troost in plaats van haat vinden kon. Misschien dat dan in mij ook wat liefde geboren werd, och, ik, ik arme zwerver en bedelaar!

(zij is gaan zitten, hij valt op de knieën en huilt in haar schoot).

Letta:

(streelt zijn haar).

Ik begrijp niet alles watje zegt. Het is mij te zwaar op de hand. Een ding heb ik wel begrepen. Onafhankelijk zijn, je eigen meester, en dat je van de menschen niets hoeft te verwachten. Genadebrood eten is zuur. Maar de liefde, die zal ik

[p. 52]

je wel leeren. Als ik mijne zaak heb en alles is in orde, dan kom jij bij me. Ik zou niet weten, wat ik zonder jou in het leven beginnen moest. Ik heb zooveel aan je te danken. Jij hebt een gewoon mensch van me gemaakt. Jij hebt me al die overdreven opvattingen uit mijn hoofd gepraat. Jij hebt me den weg gewezen! Kom, huil niet, arme stakker, huil niet. Voor jou is het ook ellendig zoo te moeten bedelen. Kom, wees nu maar stil. Wij zijn samen en wij blijven samen.

Uitvreter:

(opstaande in extase).

Dat is goed, Letta, Letta, jij, heilige vrouw.... Ik heb je lief.

Letta:

Ik jou ook, lieveling, domme lieveling, die nu eindelijk merkt, dat we van elkander houden. Ik zal goed voor je zorgen, jongen, mijn jongen. Voor mij mag je ook alles koopen, watje wilt, jij groot lief kind. Wil ik je in slaap wiegen in mijn armen? Moet ik de ballade voor je zingen?

(zingt, heen en weer wiegend met zijn hoofd)

.

Daar zit er een in de gouwe ketel.

Die kan graaien,

Die kan maaien,

Die kan mooie poppetjes draaien.

Uitvreter:

(Onder het zingen heeft zij hem losgelaten en is weggeloopen. Hij tracht haar nu te vangen, al zingend).

Mag ik er eentje nemen?

Letta:

Nee!

Uitvreter:

Mag ik er eentje stelen?

Letta:

Nee!

Uitvreter:

Dan zal ik de diender halen!

[p. 53]

Letta:

Die zal met zijn sabel pralen!

Uitvreter:

Die zal jou de kop afslaan!

Uitvreter en Letta:

(terwijl zij in elkaars armen snellen).

Dat kind zal meegaan!

Uitvreter:

Lieveling!

Letta:

Man!

Verschijnt eerstdaags in zijn geheel in ‘Groot-Nederland’.