Elseviers Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 44

Victor Tischler in den kunsthandel J. Goudstikker, Amsterdam

Een paar jaren geleden maakten wij hier te lande voor het eerst kennis met Victor Tischler en wel in 1927, toen twee zijner doeken deel uitmaakten van de Oostenrijksche tentoonstelling in den Haag. De herinnering bleef bij: een herinnering aan iets gaafs en fijns, dat eerder een teruggrijpen was naar oude waarden dan een verovering van nieuwe. Dit beeld bevestigde zich bij het aanschouwen van een vrij groote verzameling van zijn werk, waarmee de kunsthandel Goudstikker te Amsterdam, aan wiens initiatief wij den laatsten tijd reeds meer belangrijke tentoonstellingen van moderne kunst hebben te danken, ons verplichtte. Het is een geluk, dat wij hier in Holland op dit gebied nog niet al te zeer aan de autarchie doen en dat in de wereld der beeldende kunst niet zulke misselijke taal wordt verkondigd, als die van een Nederlandschen ‘letterkundige’, die den toevloed wilde weren van buitenlandsche tooneelstukken ten gunste van de dramatische meesterwerken, welke aan Nederlandsche auteurs plegen te ontvloeien. Wij kunnen hier gelukkig nog wel eens de buitenlandsche zon in het Hollandsche water zien schijnen en ons aan dat licht verkwikken. En leerzaam is de vergelijking van vreemd met eigen.

Een figuur als Tischler zouden wij niet zoo spoedig in het Nederlandsch kunstleven terug kunnen vinden; ons ontbreekt daarvoor te veel die mengeling van lichte blijdschap en zachten weemoed, van Latijnsche klaarheid en warme innigheid, voorgedragen met groote distinctie, waarvan sommige Oostenrijkers het geheim hebben. Wij hebben weer andere deugden en andere ondeugden en daarom is het zoo goed, eens te letten op die andere uiting, zooals Tischler ons die brengt.

Wie het uit het werk nog niet zou ontwaren, weet het uit den catalogus:

[p. 296]

dat Tischler sinds jaren in Frankrijk werkzaam is. Zijn landschappen toonen dien prachtigen zin voor compositie, welke bevallig is zonder behaagziek te zijn en die harmonieuse afgewogenheid van de kleur, waarvan Fransche meesters te allen tijde het geheim hebben bezeten. Eén naam dringt zich vooral op: Corot! Want op dien meester gaat Tischler's werk goeddeels terug. Geenszins wil dit zeggen, dat Tischler een navolger is van Corot, want daarvoor is zijn werk - hoe weinig het eens vernieuwers is - toch te persoonlijk. Maar de geest, de sfeer is die van Corot, wiens klassieke rust en schier paradijs-achtige verbeelding van het landschap wij bij Tischler, zij het in een anderen toonaard en in een kleuriger gamma, terugvinden.

Uitermate bekorend zijn deze schilderijen, die bij ons een euphorie opwekken, gelijk men tegenwoordig zelden ondergaat bij het zien van beeldende kunst. Wat is het heerlijk, zoo eens even het alledaagsche bestaan en de ellende en verwardheid van de wereld te vergeten en zich te laten opnemen in de Elyzeïsche verrukkingen dezer Italiaansche en Fransche landschappen, waarin alles is ‘pour le mieux dans le meilleur des mondes’. Wat is het zalig, nu eens niet te worden gehinderd door problemen, die wij moeten ontwarren, vormen, die ons moeten worden uitgelegd, composities, die wij moeten oplossen als een kruiswoordraadsel. Ach, die tentoonstellingen, die moeten worden ‘ingeleid’ en waarvan wij ons met knikkende knieën verwijderen in het besef, dat onze domheid ons in den weg staat.... En toch: wij vragen ons af, of het wel verantwoord is, in dezen tijd te schilderen ‘of er niets aan de hand is....’ De een zal die vraag ontkennend beantwoorden, de ander bevestigend. Wie deze kunst wil zien als een vertroosting, als iets, dat ons in deze wereld even uit onze zorgen haalt en ons doet verwijlen bij het eeuwige schoon, dat ons menschen door goddelijke genade op aarde is gegeven, zal op dit werk niet neerzien, doch het beminnen, óók omdat het, zuiver schilderkunstig gezien, zoo gaaf en zoo echt is.

J.S.