Elseviers Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 43

[p. 52]

Het vrouwenhuis
door A. van Haersolte-van Holthe tot Echten

DE gang van het vrouwenhuis is een Pieter de Hoogh. Door paarse ruitjes valt het licht er zoo willig en zacht; toch zijn er gave contouren. Een oud vrouwtje in haar kamertjesdeur staat te wenken.

Wat drijft me naar 't vrouwenhuis?

Wat drijft me naar Doortje?

't Is steeds weer dezelfde klein-plechtige ceremonie. Doortje komt levendig, met vertoon van hartelijkheid op me toe; ze neemt mijn beide handen; ze drukt ze, warm, ostentatief. Ze zet een rieten stoel voor het venster, ze blaast er over, ze wappert er een stofdoek langs en legt er een hoog hard zemelkussen op.

Ik zit op den stoel.

Doortje, uit pure gastvrijheid, ten bate van het uitzicht, rukt het witte gordijntje met latjes en al van het raam. Ze pakt mijn beide lange beenen, die drukt ze op een stoof.

Door zit tegenover me met glinsterende oogjes, met een hagelwitte Geldersche muts en een ‘lieffien’, waar in de frontpartij twee knoopen ontbreken.

‘Spreek’ zegt het gebaar van haar welsprekende handen, ‘je hebt zeker heel belangrijke dingen te verhandelen, mijn gast.’

In het welkom heeten een meester, is Doortje dan vrouw van de wereld.

Wat heeft ze een charme; de leep-lieve glimlach, de blauwe oogen zoo zuiver in de kassen, de rechte neus niet zonder voornaamheid, het nootbruine vel met rimpeltjes hier en daar.

‘Toe Door, vertel iets van vroeger.’

‘Van me dienst?’ zegt Door.

Ik knik.

Maar ze is wat afwezig; ze loert in den kloostertuin van het vrouwenhuis.

Ze deelt mee.

Buurvrouw's poes het vuil gedaan op haar stoepie. Boven buurvrouw's vensterbank is al dagen een lekje. Ken ze dat nou niet zeggen an de Heeren Regenten?

Buurvrouw is niet dàt persies.

In Door's vensterbank, op 't simpele plankje, staan de kleurige potjes, stil feestelijk gereid.

Me roossie, me geranium, en me lelie.

Dat alles, de meer onmiddellijke belangen zijn dat.

‘Geef hier Door, dat portretje.’

[p. 53]

Ze pakt van de muur ‘meneer's vader?’ ‘Neen, Freule Henriëtte en Freule Sophie.’

Ze snift.

Ze knikt.

Zoo langzaam aan wordt Door geïnspireerd.

Zoo kan men tot dichten wel komen.

Ik heb dan het portretje in mijn handen. De twee zusjes van Hinderstein, wat lijken ze op elkaar. Hier op het plaatje, in een onnatuurlijk bootje gezeten, varen ze samen de wereld in. Bleeke Henriëtte kan nog zelfstandig recht zitten, maar smalle Sophietje kwijnt vermoeid tegen haar aan. In haar rechterhand houdt Sophietje een roosje. Ze dragen blouses met mouwen als gezwollen zeilen; de eerste blousjes misschien.

Wat een schatjes, wat een sukkels, wat een schapies zijn dat.

Bleeke Henriëtte en smalle Sophietje, met haar blonde haarpracht en haar weekblauwe oogen, ze hebben toch wat te zeggen aan u.

Nu is Door toch de inspiratie nabij. Ze prikt naar het portret.

‘Dat is freule Henriëtte, de eerste mevrouw van Doodewaart, die stierf in het kraambed en dat was erg.’

‘Weet je het nog precies?’

‘Krek precies,’ zegt Door.

‘U kent Doodewaart?’

Ja, zou ik Doodewaart niet kennen, het lange sombere huis, dat daar, kamer aan kamer, kruipt door de drassige weien.

‘Nou maar dat is naar, ziet u, 'n engerd van een man en 'n miserabel kil huis.’

Freule Henriëtte was de eerste.

Ik heb der gekapt voor der huwelijk.

Ze was maar net eventjes achttien geweest.

Na een jaar was ze dood.

‘Zie ik er gek uut,’ zegt Doortje; trekt coquet aan haar muts.

‘Neen, malle Door, gek uut zie je der niet.’

Ze was vreeselijk bang.

Ze was bang van meneer, omdat ie nooit ereis lachte; bang van die stuursche meiden, bang van der huis. Ze had geen tijd om te wennen, ze most derekt in de kraam en goed is ze toen niet meer geweest.

‘'t Is naar als je zoo bang bent,’ zeg ik weer, ‘daar kun je last van hebben.’

't Was maar een bleek min menschje en tegen mijnheer en zijn moeder kon ze niet op.

Nu toch is Door geïnspireerd.

De verhalende stem klinkt veel zwaarder door, de gave blauwe oogen zijn tragisch in de kassen, het handengebaar is sober en 't pakt.

[p. 54]

‘O Door ik ben toch zoo bang; wat is Doodewaart groot.’

‘Maar hartje, ze doene je niks.’

‘O Door, ik moet toch zoo beven.’

‘Ja liefje, me freule, dat ken gebeure, maar ze doen je niks.’

En toen ze most sterve, was 't al niet véél meer, een min hoopje mensch, in dat groote witte bed.

Ze heeft 't best beseft, maar of ze 't nou zoo erg het gevonden?

't Is me of heel de tragiek van een jongvertrapt vrouwenleven zich spiegelt in de voordracht van dat oude versleten kleine mensch.

‘Ze stonden, mot u denken, dan allemaal om der bed, der man en der moeder en twee dokters en een prefessor derbij - en ik was er ook.

Ze wilden der wijn ingieten, maar hoe zal ik u dat nou beduiden, ze leek zoo ver van ons af.’

Zoo ver van ons af.

Ze konden haar niet houden, de man en de moeder, ze ontglipte, ze verzonk, Henriëtte, die niet meer hechtte aan 't leven, bange Henriëtte, die gaarne wel sterven wou.

Ja, zoo is dat wegblazen van een veertje naar hooger regionen wel geweest.

Is Door nu werkelijk die smartelijk verbeten figuur, of is ze niets als een comediante, die Door?

Of vindt ze misschien dit alles heel gewoon, vanzelfsprekend?

Doet er niet toe.

‘Zoo'n jonge blom,’ zei de baker, ‘en dan zoo geerne te sterven.’

Ja baker, hoe dat komt, dat weet een mensch zoo net niet.

En, zegt Door dan, van tragisch wordt ze blijmoedig:

‘Een mooie begraffenis, die het ze gehad.’

‘En toen?’ Ik weet er is meer geweest in dat kruipende huis in de drassige weien.

Toen kwam freule Sophie, want mijnheer bleef bij ons komen en na twee jaar trouwde hij freule Sophie.

‘O,’ denk ik met melancholiek plaisante sensatie, een tweede slachtoffer op Doodewaart.

Maar dat is mis.

Want die kon hem aan.

O, schriele Sophietje kon Doodewaart aan.

‘Zie ik er gek uut,’ zegt Door en ze pakt aan haar knoopjes.

‘Neen, ijdele Door, gek uut zie je der niet.’

Wat zit ze daar nu knusjes en pleizierig; even door elkaar schudden, zou ik haar willen, die comediante, die Door.

Welzekers, toen werd alles anders.

Freule Sophie bouwde een serre, 't huis liet ze verven en behangen en meneer gaf ze niet toe.

[p. 55]

En als ie dan bromde, dat hoorde ze geeneens.

Mijnheer was gesteld op kalmte en rust.

En toen nam ze ook nog pianoles.

En hoe is dat huwelijk gegaan?

O best, mijnheer het z'n eigen veranderd en de meisjes in de keuken, die wisten der plaats.

En dat vooral, schenkt voldoening aan Door, de meisjes in de keuken, Bet en Sien, die treiters, die wisten der plaats.

Schriele Sophietje, o hoe vast moet jouw greep op 't leven zijn geweest.

En Door met glinsterende oogjes: ‘En deze mevrouw most ook in de kraam.’

‘O, is er een baby,’ lispel ik discreet en bescheiden.

Nou en wat dikwijls.

Ja, denk ik, dat is toch maar je ware - in de kraam - en wat dikwijls - met goed resultaat.

Nu wil ik niets meer hooren.

Niet dat ze dik werd later en ook niet van mazelen of bof.

Die akelige Sophietje, op 't graf van die andere, die stumperd, heeft zij haar geluk gebouwd.

‘Door, 't regent.’

Ja, 't regent.

Door, het oude verbeten wijfje, heeft ook haar hartstochten en passies gekend.

Toch nog een schaduw van passie is in Door.

Door denkt, wij denken.

Met die kletterregen, het lekje van buurvrouw wordt zeker een lek.

Buurvrouw is niet dàt precies.

Waarom het ze niet gewaarschouwd de Heeren Regenten?

Op Door's plankje staan feestelijk pleizierig, de groene potjes, smetteloos gereid.

Me roos - me geranium - en me lelie.