Elseviers Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 34

[p. 258]

De sprong in het duister,
door H. van Loon.

DE dagen na het briefje, waarin Adolf Stang haar uitgenoodigd had, met hem in de stad, in het café Alhambra te lunchen, om rustig te praten over het voorstel, tot nu toe nog maar vluchtig aangeroerd, doorvoeren Judith bolle lentevleugen van popelende verwachting.

Alhambra, de naam had sinds dat souper, waar ze, toevallig naast elkaar gezeten, kennis hadden gemaakt, een tooverachtigen klank. Weliswaar was dat souper boven aangericht geweest, terwijl de groote zaal beneden, het eigenlijke koffiehuis, voor ieder openstond.

Zij zelve kwam er meer, alleen of met jongelui uit haar kring. Sinds dat souper zag ze het gezelschap er met andere oogen, als had het zich in verschillende geledingen gesplitst, Er waren de leegloopers en de sjappi-touwers, de gesjochte jongens en de meisjes, uit op avontuur, daar waren de schilders met de fluweelen buizen en verwarde oogen, de acteurs met een gezicht van: zie je wel, wie ik ben, de opschepperige reporters en de kantoormeneertjes met roode konen en een dikke sigaar....

Over het aanbod zelf, hem, exporteur van een bepaald soort glas, als secretaresse naar het buitenland te vergezellen, dacht ze nauwelijks na. Het was zoo vaag, dat het weg-ijlde, als ze het wou beginnen te overwegen. Eigenlijk schrok ze voor verandering terug. Wel haakte ze al maanden naar redding uit de benepenheid, de misverstanden en de ruzie thuis. Het spelen in het bioscoop-orkest stond haar ondraaglijk tegen. Nu haar de gelegenheid geboden werd, zich uit geheel de omgeving los te maken, aarzelde ze.... Wat kwam ervoor in de plaats?.... Des te gereeder schoof ze de beslissing terug, daar Stang's nadere inlichtingen haar pas de gegevens konden verschaffen, op grond waarvan ze voor goed een besluit zou nemen.

Terloops had ze het aanbod thuis besproken. Aan de ouderlijke reactie vond ze geen houvast. Vader en moeder hadden haar uitdrukkelijk de beslissing gelaten, voor de gevolgen wenschten zij geen aansprakelijkheid. Wel had ma, mokkig, haar gewaarschuwd tegen ‘dien meneer.’

Toen Judith den afgesproken ochtend even over tijd Alhambra binnenkwam, trad de portier, indrukwekkend met het goudgalon aan pet en mouwen, op haar toe. Judith schrok, voor dezen cerberus had ze een niet verzwakkende, nergens op steunende schuwheid. Nooit had de man haar met een blik verwaardigd, natuurlijk omdat ze er maar sjofel uitzag en hare houding in het algemeen te wenschen liet.... Nu tikte hij aan de pet en tegelijk doorschoot haar de gedachte: hij zal me een

[p. 259]

standje geven; gisteren moet ik vergeten hebben te betalen; Stang heeft hem opgedragen, mij te zeggen, dat van het plan niets komt....

De man met het volle-maangezicht vroeg minzaam:

- Juffrouw Fels, niet waar?

En op haar toestemmend knikken:

- Ja, ja, ik ken u wel. U zoekt meneer Stang, Hij wacht u, dadelijk links om in den hoek.

Stang was al opgesprongen. Hartelijk schudde hij haar de hand.

- Leuk dat u gekomen bent. Wacht, laat me u met den mantel helpen.. Is deze plaats goed....? Zóó, we zitten hier rustig.

Judith stuitte zijn makkelijk praten:

‘Ik moet beginnen, u te zeggen, dat ik thuis niets van uw uitnoodiging, samen te lunchen, verteld heb. Ze zouden me hebben uitgelachen.

‘Dus....?’

‘Ze wachten me met de koffie.’

‘Kostelijk: “ze wachten me thuis.” U schijnt nog niet te weten, dat ieder schepsel aldoor “thuis wordt gewacht.” Mag ik dat even voor u opknappen?’

Voortvarend had Stang al een kelner geroepen. Het volgende oogenblik lag het vloeiboek met schrijfpapier voor hem. Haastig krabbelde hij wat, dat hij Judith liet lezen. Glimlachend keurde ze het goed, bewonderend die kloeke doortastendheid, deze tegenwoordigheid van geest, iets anders dan de artiesten in haar kring.

Intusschen wachtte de chasseur, kwieke jongen met brutalen blik, in een kluchtige houding. Toen hij weggestoven was, zei Stang:

‘Zullen we beginnen?’

Weer was er van zijn kant dat vertrouwelijke en vertrouwenwekkende, het schuiven van de bovenarmen met de gevouwen handen over de tafel heen. Zijn blik zonk in den haren, open bleef ze hem aanzien. Dit was iets onbekends: een ander wezen, een man, die zelfs een heer was, die haar au sérieux nam, die belangstelling toonde voor haar. Hij raakte even haar hand. Ze had dit verwacht, het had niets onbeschaamds, zelfs was ze er blij mee. Toen rechtte hij weer den rug, den kelner wenkend.

‘Vindt u goed, dat we dan maar beginnen?’

Ze waren de eersten te midden van de witte stolpen der sneeuwige tafels. Ze bewonderde het van zelf sprekende gemak, waarmee hij het menu samenstelde, vlug en zakelijk in een toon van hoofschheid, welke haar de beslissing liet na haar die te hebben ingegeven. In een ommezien had hij alles bedisseld. Toen ondervroeg hij haar met den blik. Rustig zei ze, als had hij inderdaad wat gevraagd:

‘Ik wacht uw voorstel.’

[p. 260]

Hij schraapte de keel, keek even neer op 't bord, alsof daar het papier lag, dat een geheugenfeil herstellen kon, en zei:

‘Toen, aan dat souper sprak ik u over mijn behoefte aan een secretares. Om dat nieuwe glassoort, Multiplex - herinnert u u wel? - er in te brengen, moet ik veel reizen. Het dient voor musea en slecht verlichte kamers, die van den dag al het mogelijke nut moeten hebben. U begrijpt, de omstandigheden in het buitenland zijn ons op het oogenblik niet gunstig. Toch wil ik winnen. Het glas is goed, ik heb de overtuiging, ik hou' vol.

Intusschen was de soep opgediend. Enkele seconden lepelden ze zwijgend. Judith was al half voor 't plan gewonnen. Zijn geestdrift voor iets, waarvoor ze dit niet mogelijk had geacht, zijn vastberadenheid en wilskracht hadden haar gepakt. Ze zei:

‘Ik wil u helpen.’

Verrast liet hij de lepel rusten:

‘Werkelijk?’

Onwillekeurig had hij een hand over het tafellaken heengeschoven en weer teruggetrokken. Er vonkte iets in zijn blik, dat ze er nooit gezien had. Hij vroeg door:

‘U gelooft erin....?’

Tegelijk priemde Judith de vraag: wat ben ik begonnen? Vanwaar die warmte om een nieuw soort glas...? Misschien was het niets waard. Bij zijn vrouw moest hij tegenstand, althans wantrouwen gevonden hebben, anders scheen dit aandringen bij haar, hem nauwelijks bekend, haar onverklaarbaar.

Dien weerslag verstrooide hij weldra. Schielijk was zij geheel voor het plan gewonnen. Ze moest beginnen, haar talen bij te spijkeren. De schaduwkanten verdoezelde hij haar niet. Soepel en behendig moest hij zijn product te midden van de andere, buitenlandsche schuiven. Dit vereischte grondige kennis en veel takt. Zijn conferenties met mogelijke afnemers zou ze moeten bijwonen, gemaakte aanteekeningen oogenblikkelijk uitwerken en stenographisch brieven opnemen. Perfecte kennis van handelstermen in vreemde talen was daartoe onontbeerlijk.

Na de lunch bij de koffie stond het vast: ze zou de proef wagen. Haar en eigen sigaret aanstekend, kwam hij terug op de vraag:

‘En uw ouders, wat zeggen die ervan? Kunnen ze u missen....?’

Peinzend wuifde Judith den rooknevel voor haar oogen uiteen:

‘Ze moeten.... Ik kan niet altijd thuis blijven.’

‘Zal ik 't hun persoonlijk vragen?’

‘Dat vooral niet.’

Aan zijn lachkramp bemerkte ze pas, hoe mal het had geklonken, wat haar in schrik ontschoten was, Ze vroeg door:

[p. 261]

‘Heeft uw zoon u niet ingelicht over zijn bezoek, toen hij de uitnoodiging overbracht....?’

‘Rein....?’

Stang's linkerhand wees bij den grond, hoe klein de jongen nog was.

Zijn oogen vroegen in de aarzeling van een glimlach opheldering. Tegelijk had Judith het pijnlijke tooneel weer vóór zich: ma, blas het voos gezwollen gezicht met de diepe voren van neus tot mond, de dorre mond bits verwrongen, maar valsch lief de blik, die venijnig kon zijn en meest venijnig was, nu zoetelijk gedwongen in de ontrustende aanwezigheid van den vreemden ‘jonge heer’. Sjofel had ma er gezeten in het groene jak, hoog dicht aan de veilige hals, het nog zwarte haar in geplakte gordijntjes gescheiden, boven op den schedel glimmend van kosmetiek.

Met een enkel mompelwoord had Judith de aandacht afgeleid en dadelijk gevraagd:

‘En mevrouw Stang? Wanneer mag ik eens een visite komen maken..?’

‘Schikt u Zaterdag op de thee....? Afgesproken.’

Dit huiselijke had hij even zakelijk als de rest behandeld. De vraag leek hem in het minst niet te overrompelen. Die kalmte stemde haar tot lichten wrevel.

Ze scheidden met een tot spoedig ziens en een formeelen groet.

Alhambra verlatend, keek Judith het zoo bekende plein met andere oogen aan. Ma's woord schoot haar te binnen: die man heeft natuurlijk bijbedoelingen. En toen ze ontkende, ma weer: leer mij de mannen kennen... Een meewarige glimlach plooide Judith's mond: van een minnares had ze niets. De jongelui, artiesten meest, met wie ze dagelijks omging, zouden anders, zelfs ondanks haar weerstand, wel werk van haar maken. Louter een kameraad zagen ze in haar....

Thuis verteld ze terloops, het aanbod voorloopig te hebben aangenomen. Ma's aandrang keef aanstonds:

‘En de voorwaarden....? Wat dokt hij....?’

Judith moest bekennen, daaraan niet te hebben gedacht. Een hysterische lach, droog en hoonend, stootte uit ma's keel:

‘Wat een zakenmensch....! Als puntje bij paaltje komt, schrijft hij je af, je zal het beleven, 't Moest er nog bijkomen, dat je ouwe schoenen weggooit vóór je nieuwe heb, Wat zie je in die man....?

‘Zien....? De man is getrouwd. Hij heeft een zoon, die hier op bezoek is geweest.’

Den volgenden ochtend lag naast haar bord een brief van Stang met excuses, dat hij niet over het geldelijke gesproken had. Om te beginnen stelde hij voor honderd gulden in de maand. Reis- en verblijfkosten kwamen voor zijn rekening.

[p. 262]

Dien Zaterdagavond (ze had vrij van de bioscoop) was ze vóór Stang zelf bij hem thuis. Een ruim en wel gerieflijk bovenhuis van moderne banaliteit, steriel in strakke properheid met enkele mooie, veel dure dingen, maar verfijning noch atmosfeer, welke die kostbaarheden in een geheel kon hebben opgenomen. Kil was er de netheid met een niet geslaagde en daardoor hulpelooze pretentie naar het artistieke, wat vooral uit het scheef staan van alle dingen bleek.

Schichtig streek Judith in de gang de rok glad, gejaagd monsterde ze bij het schrale licht het kroezige voorhoofdhaar. In deze nauwe, wel geordende ruimte drong voor het eerst het ongewone der uitnoodiging tot haar door.

Mevrouw Stang wachtte haar, hoog en staande, in het midden van het keurige vertrek. Judith had aanstonds begrepen: hij moest zijn vrouw dit alles overlaten, hem was het onverschillig. Haar eerste gewaarwording was: wat 'n lantarenpaal....!

‘Juffrouw Fels, aangenaam u hier te zien.... Ja, bij de kachel, als het u niet te warm is. Sommige menschen houden daar niet van.... Mijn man komt dadelijk, hij is vanmiddag opgehouden. Och, in zaken.... U bent een beetje ingewijd, niet waar....?’

De stilten vulde ze aan met koerend keelgeklok als van een duif. 't Moest lachen voorstellen, het diende haar om Judith scherper te kunnen opnemen.

‘Mag ik u een kop thee inschenken....? Suiker en melk....? Ach, geen melk. Die meisjes van tegenwoordig doen alles anders dan wij in onzen tijd.’

Judith bloosde schaamachtig; altijd dronk ze melk in de thee, ze had het ontkend om iets te kunnen zeggen. Ze zat op spelden, mevrouw rammelde langzaam en minzaam nadrukkelijk door. Soms glimlachte ze slikkerig, aldoor leek ze te glimmen van zelfgenoegzaamheid. Judith had haar kunnen slaan.

Ze kwam haar bekend voor, de afdruk van een type, zweemend naar het Engelsche. Boven de maat en lang en recht, droeg ze kleeren van Engelsche stof en Engelsen maaksel. Rood, smal en beenig was het gezicht met oogen als porselein. De mond neep in een trek van Zondags-schooljuffrouw. De vingers, wit en nuchter, waren aan de toppen met speldeprikken bestippeld. De schrale stem sprak gestadig boven haar macht, wat Judith vermoeide.

Toen Stang zelf eindelijk binnenkwam, haalde zij ruimer adem. Jongensachtiger leek hij haar dan ooit, los en ironisch. Voor het eerst dorst ze hem open aan te kijken. Haar mond wrong onwillekeurig in een lachplooi, toen ze dacht aan ma's vermoeden over haar positie tegenover Stang, nu haar patroon. De hulde zijner van zelf sprekend aangeboden

[p. 263]

oplettendheden had ze even eenvoudig als een geschenk aanvaard. Nauwelijks een ernstig woord hadden ze gewisseld. Tusschen hen bleef de toon der speelsche blague. Dat zij dit kon, het dartel spel volhouden, was haar al een vreugd. Met hem waren woorden zeepbellen, fonkelend in schuivend kleurgewemel, luchtig aangedreven, ras uiteengespat. Het was haar een feest, buiten zich zelf te zijn. In deze sfeer verstarde niets tot gedachte, geen gedachte tot tobberij.

Nu zat ze in zijn huiskamer, in al dat dagelijks vertrouwde van hem, Al had zijn vrouw dit alles ingericht, ze dacht hem alleen daarin. Volkskind voelde ze zich in die omgeving, maar tegelijk leerde haar de spiegel, waarin zij de meerdere van zijn vrouw, van Cor was, De snelle, hooge stem, de dartele geest, de gekke dingen, die hij aldoor zei, dat anti-conventioneele van den zakenman boeiden Judith aldoor.

Een lageren luien-stoel schoof hij voor haar aan, al stribbelde zijn vrouw tegen, daar een poot loszat. Zelfs dorst ze een sigaret van hem aan te nemen, al zei zijn vrouw daarop, dit in een dame af te keuren. Het gaf even een pijnlijke strubbeling. Dit herhaalde zich, toen Judith wijn morste. Cor Stang moest, geknield, den druppel aanstonds opbetten, Daarna schoof ze schoteltjes onder de glazen.

Toen hij alleen Judith uitliet, zei hij:

‘Dus afgesproken, Tot Zaterdag acht uur aan den trein.’

Zij knikte, warm hem aanziend. Ze verlangde er nu naar.