Elseviers Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 34

[p. 103]

De internationale tentoonstelling van kunstnijverheid te Monza
door Francesco Sapori.

NA de Tentoonstellingen van Sierkunst van 1902 te Turijn en van 1906 te Milaan, is dit de eerste maal geweest dat in Italië een expositie der gezamenlijke kunstambachten is gehouden.

Van 't voortzetten eener traditie kan dus niet gesproken worden.

Er werd met de Tweejaarlijksche te Monza dit jaar een geheel nieuw begin gemaakt. Daarom is deze tentoonstelling van zoo bijzonder gewicht, en de Directeur-generaal Guido Marangoni mag wel met voldoening op het werk terugzien, waarvan hij de ziel is en dat zonder zijn geestdrift en volharding nooit zóó eminente beteekenis zou hebben verkregen. De verschillende landschappen van Italië, fier op hun eigen volkskunst en nog steeds uit de kringen der ambachtslieden echte kunstenaars voortbrengend, hebben gewedijverd deze groote expositie te doen slagen.

De afdeeling der drie eindelijk hereenigde Venetiaansche gebieden omvatte in het prachtige, ex-vorstelijke, maar nog steeds ‘vorstelijke’ slot niet minder dan zes-en-twintig zalen. 't Was nochtans geen teveel, maar een interessante en volledige bevestiging van wat de Dogenstad met haar ‘sfeer’ nog steeds beteekent op het gebied van kant- en glaswerk. Zij is in dit opzicht nog immer souverein! De zalen van Murano zijn met recht welsprekend. Verder werden hier de Venetiaansche brocaten en 't in figuren geweven fulp bewonderd en zag men een aantal merkwaardige interieurs, van 't rustieke vertrek af, tot het weelderig boudoir toe. Het Venetiaansche woonhuis heeft van ouds iets zeer fleurigs. (Afb 1).

Latium en de hoofdstad Rome zijn door de meest organische inzending vertegenwoordigd geweest, dank zij de leiding van Diulio Cambellotti, den even forschen als synthetischen sierkunstenaar, en de medewerking van een verdienstelijk binnenhuis-architect als Vittorio Grassi. Meer misschien dan in andere zalen trokken hier persoonlijkheden de aandacht, waaronder bovenal Cesare Picchiarini met zijn zeer oorspronkelijke vensters van gekleurd glas (deels naar ontwerpen der reeds genoemde artiesten) en Alberto Gerardi, wiens kunstsmeedwerk ontroert alsof de emotie daar ware ingehamerd - of wellicht ingefluisterd, zóó subtiel is soms de vorm. (Afb. 2). Alleen de Venetiaan Umberto Bellotti kan hier met Gerardi wedijveren.

Piemonte, Lombardije en Ligurië hebben verscheiden zalen ingericht,

[p. 104]

waar de beste prestaties der inheemsche kunstnijverheid waren verzameld. Vooral de meubels, die in Piemonte vervaardigd worden, munten uit door stijlgevoel en degelijke constructie. Het is serieus vakwerk, wat van de inzendingen uit andere streken niet altijd kan worden gezegd. De eetkamer door Enrico Scavino ontworpen verwierf terecht een bekroning (Afb. 3). Toscane kwam ditmaal wat schuchter voor den dag, doch mag niet met stilzwijgen worden voorbijgegaan, al was het alleen maar om de werkelijk bijzonder mooie vloertapijten uit het atelier der oorlogsverminkten te Florence.

Uit de Abruzzen was vooral ceramiek ten toon gesteld, oude techniek van huisvlijt, die altijd nieuwe mogelijkheden van expressie blijft behouden. Ook Romagna had eer van zijn aardewerk, waaronder dat van de Koninkl. School voor ceramiek te Faenza uitmuntte. Wat Calabrië en Sardinië betreft, hier was het geheel meer ethnologisch en folkloristisch dan elders, wat echter door de talrijke vreemde bezoekers niet weinig werd gewaardeerd. De weefsels uit deze gebieden en het zoo typische Sardijnsche vlechtwerk zijn dan ook wel verrassend voor wie met deze echte volkskunsten niet bekend is.

De vreemde afdeelingen waren niet alle even belangrijk. Naast met overleg gevormde inzendingen en met zorg ingerichte vertrekken zag men nuchtere monsterkamers. De vijf Fransche zalen deden een zeer deskundige voorbereiding terecht veronderstellen en waren tevens bewijs van een knappe organisatie. Een keur van voorwerpen zag men verzameld, doch eigenlijk weinig dat door nieuwheid trof, hetzij wegens originaliteit van inspiratie, hetzij wegens bijzondere technische uitvoering. De ‘manufacture nationale’ van Sèvres b.v., die zulk een historisch verleden heeft, toont weinig of niets dat als modern kan gelden, doch alleen een verfijning, die wij als een decadentie voelen.

Hongarije was vertegenwoordigd door een breed-opgezette ‘officieele’ sectie, goed geordend, ook in architectonisch opzicht.

Het eigenaardige van dit land komt in zijn moderne gebruikskunst wel heel sterk tot zijn recht. Zoo opgevat en zoo volledig hadden wij gaarne andere niet-Italiaansche afdeelingen willen hebben. Echter kwam alleen de ruime en zeer aantrekkelijk ingerichte Zweedsche afdeeling de vervulling van dien wensch nabij. Noorwegen volstond daarentegen met één enkele zaal, gewijd aan het geciseleerd glas- en metaalwerk van Hans Lerche, die lang in Italië leefde en te Rome in 1920 overleed.

Tsjecho-Slowakije en Roemenië hadden zich sommige Italiaansche secties tot model genomen, hadden althans zich een dergelijk program gesteld, t.w. het verband te demonstreeren tusschen inheemsche volkskunst en het werk der moderne bewust-scheppende sierkunstenaars.

Oostenrijk was maar zeer winkelachtig vertegenwoordigd, Polen met

[p. XXVII]

afb. 1. tentoonstelling te monza. een der interieurs der venetiaansche afdeeling.

afb. 2. tentoonstelling te monza. een zaal ingericht door romeinsche sierkunstenaars.

[p. XXVIII]

afb. 3. tentoonstelling te monza.
eetkamer, afdeeling piemonte.

[p. 105]

een complex van dergelijk gehalte, doch meer levendig en doelmatig tentoongesteld, 't Meest handig echter in dit opzicht is Sovjet-Rusland te werk gegaan, dat ook verleden jaar op de boektentoonstelling te Florence van de nieuwsgierigheid van het publiek met ontegenzeggelijke menschkundigheid partij wist te trekken.

Dat Japan ook wel wat te veel het commercieele naar voren schoof, alsof het een jaarbeurs gold, wordt verklaard door de omstandigheid dat het een exporthuis was dat de afdeeling inrichtte. Doch het waren tenminste kunst werken die hier uit het land der rijzende zon werden aangeboden, niet enkel aardige snuisterijen.

De Belgische afdeeling werd gekenmerkt door een prettige voornaamheid en een hoogst instructieve veelzijdigheid: meubels, beeldhouwwerk, aardewerk, tapijten, leerwerk, émails, graveerkunst, goudsmeedwerk, artistieke costuums; nauwelijks was een tak van kunstnijverheid vergeten. Tegenover zulk een overvloed van den nabuurstaat was het dubbel jammer dat Nederland zich alleen tot het inzenden van wat foto's en aanplakbiljetten heeft bepaald! In de zaal trof vooral.... de leegte. Wij weten echter dat het aan goeden wil van de zijde van het Bestuur der Vereeniging voor Ambachts- en Nijverheidskunst niet heeft ontbroken, en dat er reden is voor het Italiaansche comité om erkentelijk te zijn, dat Holland zich niet geheel afzijdig heeft gehouden. Engeland trouwens was ook alleen met een inzending van reclame-biljetten vertegenwoordigd.

Met een enkel woord moet nog gesproken worden van die afdeelingen dezer eerste ‘Biennale’, welke aan een bijzondere tak van kunstnijverheid waren gewijd. De boektentoonstelling was merkwaardig, omdat er bleek hoezeer in het eene jaar, dat na de Florentijnsche ‘Mostra del Libro’ verstreken is, de boekbindkunst in Italië er op is vooruit gegaan. Waar andere landen, als Duitschland en Engeland, ook Spanje, op het gebied van den modernen boekband reeds een heele ontwikkeling doormaakten, daar zag men in Italië tot dusver maar zelden, dat een uitgever er naar streefde het uiterlijk van zijn publicaties kunstvol te verzorgen. Daarin komt tegenwoordig verandering ten goede. Al wordt er bij de pogingen nog veel misgetast, het is verblijdend dat de pogingen worden gedaan. Raffaello Bertieri (hoofd der firma Bertieri en Vanzetti te Milaan), heeft op dit gebied ongetwijfeld de leiding, en veelzeggend ook is de oprichting van een onderwijsinrichting voor boekbindwerk als de ‘Scuola Legatori Don Bosco’ te Turijn.

In de sectie gewijd aan de kunst der edelsmeden en juweliers trokken onder de vele ‘preziosa’, die met kunst feitelijk weinig uitstaande hebben, het zuivere en zeer persoonlijke zilverdrijfwerk van Renato Brozzi de aandacht. Dit werk behoort stellig tot het allerbeste dat Italië oplevert. Brozzi is geen artistiek vakman of een handwerkend artiest; bij hem

[p. 106]

zijn kunst en ambacht werkelijk zoo vereenigd, dat het twee gelijkwaardige talenten zijn, waardoor het werk wordt voortgebracht. Brozzi toont hoe men met simpele middelen een kunst vernieuwen kan, die geheel in de handen der nabootsers van antieke motieven scheen te zijn vervallen. Wat stellen zijn reliefs voor? - een of ander huisdier, een poes, een paar konijnen; maar hoe pakkend zijn zij, modern en vitaal.

De zaal, die aan het theater gewijd was, bevatte maar een zeer voorloopige scenografische tentoonstelling. 't Geldt hier ook trouwens een gebied, waarop Italië, helaas, niet bepaald vooraan staat. Het tooneelspel mag meesterlijk wezen, daar niet van, maar de schouwburginrichting mag wel van meet af aan worden herzien! Te Monza zag men het eerste begin van een streven in deze richting.

De tentoonstelling van kerkelijke kunst was geen begin, maar maakte den indruk van een epiloog veeleer. Zal op dit gebied ten Zuiden der Alpen ooit weder ritueele kunst worden voortgebracht, die oprecht mystiek geïnspireerd is, waarlijk bezield en waarlijk bezielend? - Al deze mozaïeken, tabernakels, monstranzen en wat dies meer zij, al deze tentoongestelde voorwerpen waren stijlloos, geesteloos, inhoudloos en stom. De Brusselsche kinderkamer boven bevatte, zoowaar, meer ‘religie’ dan al dit kerkgeraad!