Elseviers Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 31

[p. 51]

Na de reis,
dialoog.
Door Karel Wasch.

ZOMERAVOND in een tuinhuis op het land. Theetafel met schemerlamp. Een canapé. Een fauteuil.

Zij, op de canapé, achter theetafel. Hij terzijde, in den fauteuil. De hoorbare stilte van een plek ver buiten.

Zij (jonge vrouw, eenvoudig, haar in het midden gescheiden. Japon van fijnen snit, zonder raffinement. Ziet zwijgend voor zich neer, niet ontstemd, maar toch evenmin zonder meer in gedachten verdiept).

Hij: (jonge man, gladgeschoren, scherpe neus, treffend-gesneden kin, oogen donker, soms vol tintelglanzen. Achterover in den fauteuil, glimlachlicht om den mond, namijmerend. Een vogel fluit. Hij luistert, wacht tot de stilte hen weer omstroomt). Wat ben je stil geworden. Haast betrokken.

Zij: (even opziend, zonder affectatie) Ik ben gewoon.

Hij: (luchtig) Gelukkig niet... Wat is er? Niet meer blij om mijn terugkomst? Gisteravond vloog je om mijn hals, je heele gezicht was één verrukking, je huilde zonder het zelf te weten. Het was haast tè... En nu doe je zoo stug.

Zij: (rustig, zonder zelfbeklag) Ik krijg soms het gevoel, of je niet terug bent. Of je verder van mij af leeft, dan toen je in Parijs was.

Hij: Maar dat is toch geen conclusie, omdat ik nu en dan wat in gedachten verdiept zit. Zoo'n stad laat je maar niet ineens los. En juist hier, in de rust, kan ik alle indrukken verwerken, die daar op me zijn aangestormd.

Zij: Dat begrijp ik wel. Maar waarom hield je vanmiddag plotseling met vertellen op?

Hij: Vanmiddag? Plotseling? Ik zal wat moe geweest zijn...... En hèb ik je dan niet heel wat gezegd? Vannacht zaten wij om halfvier nog te praten. Vanmorgen ben ik direct wéér begonnen. Je zou toch niet willen, dat ik mijn indrukken van dag tot dag als een film voor je afdraaide? O, ik kan het. En ik ben er toe in staat als je...... Gekheid natuurlijk...... Je weet niet, hoe ik geniet van de stilte hier.

Zij: Of in stilte zit terug te verlangen naar de Ville Lumière, de boulevards, de parken, de schouwburgen, héél de schittering van het mondaine leven.

Hij: O. Het heeft mij goed gedaan. Die erkenning geef ik je direct. Het was een onderdompeling voor me, een geestelijk bad.

Wij waren door den oorlog wat erg verprovinciaald. Ik heb weer eens een ander tempo van leven leeren kennen. Hier is alles zwaar, degelijk, berekend, ernstig. Hier ben ik een persoonlijkheid, iemand van gewicht. Dat drukt op den duur. En die druk verloor ik daar absoluut. Ik was een van de velen,

[p. 52]

die meegevoerd werd in den almaar voortbruisenden stroom. Er kan een bevrijding in liggen je een tijdlang te laten leven......

Zij: Maar ook een groot gevaar.

Hij: Natuurlijk. En dat wist ik heel goed. Daardoor werd het pikant.

Zij: Misschien heb ik dàt gevoeld...... Je hebt anders heel mooie cadeaux voor mij en het kind meegebracht. Mooiere en meer dan van een van je vroegere reizen.

Hij: (lachend) Te mooie?

Zij: Bijna wel.

Hij: (schertsend) Nog één vraag verder en je zegt, dat ik iets goed te maken had en daarom die cadeaux... Dus je houdt me voor de kaalhoofdige echtgenoot uit een van die Duitsche kluchten, die naar Parijs gaat om te soupeeren, met een actricetje, een midinette of ander licht dametje? (Hij lacht).

Zij: Je weet best, dat ik niet jaloersch ben en dat ik je vertrouw.

Hij: Pourquoi donc, Madame, me taquinez vous comme ça!

Zij: Het is misschien alleen de onverwachte verandering in je...... En uit wat je hebt meegebracht leidde ik af, dat je vrij veel tijd over had om het te koopen.

Hij: Ik heb van mijn vrijen tijd veel ervoor gebruikt. Voor de zaken was ik natuurlijk alleen 's morgens en een deel van den middag bezet. Voor de rest kon ik zwerven. En ik heb gezworven. De resultaten van mijn tochten zijn in je handen. Ik had niet verwacht zoolang te zullen moeten blijven en zooveel tijd tusschenin te hebben. Ook niets van de emoties. Alles is onverwacht geweest en daarom te heviger inpressioneerend.

Zij: Je hebt ook maar weinig geschreven.

Hij: Toch telkens tusschendoor een woordje. De tijd ging er onbegrijpelijk snel en mijn indrukken kon ik toen nog niet weergeven. Ik begrijp best, dat het hier heel anders was.

Zij: De uren kropen. De dagen waren onafzienbaar. Henri en Stance logeerden hier wel, heel gezellig, maar toch, zonder jou, voelde ik mij alleen... Je moet dat begrijpen.

Hij: Ik doe het... Zou je nog een kopje thee voor me hebben. Mijn keel is droog.

Zij: (bereidt het en reikt het hem).

Hij: Dank je. Dat is nu weer echt Hollandsch-huiselijk. Ik was het ontwend.

Zij: Daarginds zul je ze wel uit fijner vingertjes gekregen hebben.

Hij: Mais non, Madame. De kellners hebben er heusch geen dameshandjes.

Zij: Flauw... Ik weet heel goed, dat Parijs wemelt van de mooie vrouwen.

Hij: Ik heb daar, evenals hier, betrekkelijk weinig móóie vrouwen gezien. Wel heel veel chique en elegante.

Zij: Daar heb je dus naar gekeken?

Hij: Natuurlijk. Op de Boulevards. Uren achtereen soms. Daarvoor loopen ze er immers? (Met iets spotachtig-plagends beziet hij haar van terzijde.

[p. 53]

Ze zwijgt en ziet voor zich neer). Schrik je daarvan? Als je er bij was geweest hadden wij er samen naar gekeken...... Maar in ernst. Ik begrijp best, dat je je allerlei in het hoofd hebt gehaald, toen je hier alleen was. Misschien voelde je mij...... weg, voortsuizend in iets vreemds en onbekends. En misschien is er ook wel een of ander, dat gewogen op het goudschaaltje der conscientie - te licht zou worden bevonden. (Op vreemden toon). Daarom: neem mij een verhoor af. Een formeel verhoor. Aan den toon van mijn stem zul je wel hooren of ik iets te verbergen heb. Laat je onverdeeld leiden door je intuïtie. En richt zonder aanzien des persoons, als het noodig is. Voilà.

Zij: (ontroerd) Meen je 't heusch? Mag ik dat?

Hij: (ernstig) Ik meen het.

Zij: (zachter) En als ik kinderachtige vragen doe?

Hij: Zal ik er niet om lachen, maar denken: ze houdt van me en daarom vraagt ze dat. Goed? (Een uitwisseling van blikken).

Zij: (met een accent van scherts, waaronder toch telkens haar gespannenheid gevoeld wordt). Henri heeft mij gezegd, dat tegenwoordig - na den oorlog - de zedeloosheid en het bederf in Parijs onbeschrijfelijk zijn. Hij zei: het lijkt, of er geen enkele fatsoenlijke vrouw meer in Frankrijk is. En een man, die er heengaat, moet wel héél sterk op zijn beenen staan.

Hij: Ik vind, dat Henri merkwaardige onderwerpen voor conversatie heeft uitgekozen.

Zij: Hij sprak er over met afschuw.

Hij: Jawel. Of hij het me kwalijk nam, dat ik naar zoo'n land toeging. Enfin. Ik zal je antwoorden. Zie eens: Parijs heeft vele aangezichten. Anders gezegd: er is niet één Parijs, er zijn er legio. Dat speciale zag ik niet, waarschijnlijk omdat ik het niet heb gezocht. Wel ben ik geregeld toegelonkt en aangesproken. 's Nachts, als ik uit een theater kwam.

Zij: En?

Hij: En? De Parijsche cocottes leken mij voldoende fijn. Eén zei tegen mij: Monsieur, je sens, que vous cherchez une demoiselle. Even rustig als zij het me vroeg heb ik geantwoord: ‘Vous vous trompez, mademoiselle, je vais à mon hôtel.’ Toen ging ze weg. Verleiding? Ik weet het niet. Meestal hoef je niets te zeggen. Als je niet dadelijk reageert, zijn ze weer al weg. Tegen één heb ik nog eens gezegd: ‘Vous êtes la cinquième.’ Ook genoeg. Wáár is, dat ze 'snachts overal wachten en loeren. Bij iedere paal van de colonnades, aan iedere straathoek, vóór de groote hôtels. De nachtvlinders willen zich bergen. Is het in Amsterdam, in den Haag zooveel anders? En je begrijpt toch, dat ik mij, afgescheiden van alles, niet zou willen wagen aan een onbekende vrouw, met een mooien mantel, een mooien hoed, een fleemstemmetje en een eleganten loop, alléén maar omdat ik in Parijs was?

Zij: Dus geen enkele van die vrouwen heeft indruk op je kunnen maken?

Hij: Ik heb nauwelijks één van die vrouwen kunnen zien. Ze droegen

[p. 54]

alle maskers van poeder en verf. Leeftijd, temperament, karakter, alles weggeschminkt...... Ik zal heel eerlijk wezen. Eén verzoeking heb ik gekend. Eens met zoo'n vrouw te wandelen, te praten, te eten desnoods. Trachten te weten te komen, wat het diepere van haar bestaan was. Geen gemoraliseer natuurlijk. Alleen probeeren onder het masker te zien. 'k Heb het niet gedaan. Ik wist wel, wat ik te zien zou krijgen. Cynisme. En ellende. Ellende zóó groot, dat ik er machteloos bij gestaan zou hebben...... Maar ik sprak over het loeren en wachten! Dat maakte soms toch wel indruk, 's avonds als ik op mijn kamer was. Ik wist, dat er een cordon van nachtvrouwen om het huizenblok stond. Dat ze haar oogen ophieven, tot ieder verlicht venster, hopend wellicht op een heimelijk signaal. Dat terwijl ik op het punt was te gaan slapen, duizenden en duizenden pas hun feest gingen beginnen. Soms voelde ik de lucht als doortrild van al de erotische verlangens. En meer dan de indruk door één vrouw gewekt, geloof ik dat dit een man zwak zou kunnen maken....

Zij: (licht bevend) Ben je wel eens opnieuw uitgegaan.

Hij: Neen. Maar als ik er nú over denk, lijkt alles mij gevaarlijker dan toen. Ik heb toch iets van dàt aangezicht van Parijs gezien. Ik had kunnen...... of neen, niet. Van den beginne af heb ik een talisman bezeten. Den eersten avond in een kleinen schouwburg zag ik een éénacter van Renard. Een man en een vrouw, vrienden, spreken van ontrouw. Het blijft bij praten. Ze voelen zich allebei gebonden. Maar op één oogenblik spreekt hij over de kwade gedachten, die hem soms dreigen te overmeesteren en waartegen hij vecht. Dan zegt hij: ‘Les mauvaises pensées ne résistent pas à un bon vers.’ Vindt je dat niet prachtig? Je zóó te zuiveren van verkeerde verlangens? 'k Heb het gedaan, als ik soms niet in slaap kon komen...... (Een wegdroomen) Alles is innerlijkheid. In welk milieu ook, zijn wij beschermd tegen gevaar, als wij het maar zien willen.

Zij: (wat stroef) Zou het dan niet genoeg zijn geweest, als je aan mij of aan Célie gedacht had?

Hij: Ik wou die gedachte niet oproepen. Ik schaamde mij misschien zelfs om verbeeldingen. Of: ik dacht altijd aan jullie, zoo onafgebroken, dat ik hetzelf niet meer merkte.

Zij: (zacht) En het zijn kracht verloren had.

Hij: (onbewust herhalend) En het zijn kracht verloren had.... Hoe kán ik dat zeggen. Je was immers overal bij me en dáárom.... (Een vreemde stilte).

Zij: Worden er niet héél frivole stukken in de meeste theaters gegeven.

Hij: Ja. Ik zag er enkele van. 't Meeste was nog goed, ondanks alle gewaagdheid. Fijn, sprankelend, Fransch. Soms werd het Hollandsch-plat en miste dan alle prikkel...... Maar er zijn uitzonderingen. Er is de Vieux Colombier. Een oase voor den geest. Al wat daar gaat is zuiver. Sain et sincère. Al wordt de befaamde ontrouw er ook wel behandeld. Ik zag daar een oud ding, van Marivaux meen ik. ‘La coupe enchantée.’ Geschiedenis van

[p. 55]

een betooverde bokaal, die iedereen, wiens vrouw hem bedriegt, doet morsen als hij drinken wil. Eén scène vooral is schitterend. Twee edellieden probeeren te drinken, geweldig zelfverzekerd en met hoofsche gebaren. De wijn plast en spoelt uit de bokaal. Dan presenteert men de coupe aan een boer. Die weigert. Die spreekt de geestigste woorden van levenswijsheid. Mijn vrouw is goed voor me, is lief voor me, doet alsof ze van mij houdt, zooals ik maar verlangen kan. Ik neem aan, dat het echt is. Ik wil niet anders weten. Ik denk er niet over mijn geluk te verspillen. Ik ben maar een boer, onhandig. Ik waag er mij niet aan te probeeren, wat aan die deftige heeren mislukt is. Eén onhandigheidje en...... pats. Natuurlijk vliegt zijn vrouw hem om den hals...... Weet je waarom ik je dat verteld heb?

Zij: Misschien omdat je zeggen wil, dat ik met zoo'n betooverde schaal bezig ben?

Hij: Om een heel andere reden. Den volgenden dag zat ik in mijn hotel. Wat moe. Ik nam thee. Vóór ik gedronken had, begon ik aan die bokaal te denken. Toen wou ik mijn kopje opnemen, en wat mij anders nooit gebeurt, er vloog een gulp over den rand. 'k Weet absoluut niet hoe het kwam. Maar ik moest opeens héél sterk aan jou denken.

Zij: Wanneer was dat?

Hij: Verleden week Vrijdagavond tusschen vijf en zes.

Zij: Vrijdagavond tusschen vijf en zes...... Ik weet niet meer, misschien zat ik toen hier met Henri. Meestal om dien tijd.

Hij: (fijntjes-malicieus) Zoo.

Zij: Ja, vóór het eten. Stance kleedde zich dan.

Hij: En in dien tijd sprak hij zeker ook met afschuw over Parijs?

Zij: Ook al. Maar meest over andere dingen. Hij klaagde nog al eens over Stance. Ze schijnt soms wel humeurig te zijn. Vréémd. En ook...... vergeleek hij mij dan met haar. Je weet......

Hij: Dat hij met al zijn ernst die flirt toch aandurft.

Zij: Ik heb er niets in gezien. Hoewel achteraf...... hij kéék soms wel sterk. En zijn zelfbeklag voelde ik niet altijd als...... zelfbeklag. Het was méér...... Misschien had ik hem niet alles moeten laten zeggen.

Hij: (met stillen spot) Er schijnen zelfs betooverde bokalen met thee te bestaan en ‘het gevaar’ loert blijkbaar overal.

Zij: Henri heeft een groot zelfbedwang.

Hij: Een grimmig zelfbedwang. Hij verbijt veel, hij smoort de dingen in zich. Ik voel altijd zelfkastijding in hem. Hij zou zich nooit, zelfs in gedachten niet, laten gaan. Ieder oogenblik vechten, tegenstribbelen. Niet in het groot, maar in het klein...... Maar hun verhouding moet dan toch wel gespannen zijn, als hij zich tegenover jou heeft blootgegeven.

Zij: Ik heb een paar maal iets van een bedwongen oneenigheid tusschen hen bemerkt.

[p. 56]

Hij: Heel gezellig.

Zij: Ik heb er mij niet in gemengd. En als wij met ons vieren zaten, waren ze altijd goed.

Hij: Ik geloof, dat zij hem verwijt, dat ze geen kinderen hebben.

Zij: En dat hij te koel is. 'k Heb het uit een vinnigheidje van haar meenen op te maken.

Hij: Ook praten ze niet samen. Tenminste ze praten niet uit. 't Is soms of ze wederzijds bang zijn voor elkaars gedachten. Ze zijn vol, maar ze ontladen zich niet. Ik voel vaak iets drukkends, iets dufs, als ze hier zijn. Nu vooral, als ik aan enkele dingen terugdenk...... (Een zwijgen). Weet je wat vreemd is? Dit zijn onze beste vrienden. En wij komen ertoe zóó over hen te praten...... Wie weet, hoe ze het over ons doen, hoe zij òns zien?

Zij: Stance veert altijd op als jij er bent.

Hij: Henri doet het door jou.

Zij: Niet in dezelfde mate......

Hij: Wij beginnen weer. Het is vreemd. In Parijs heb ik het ook al gedacht. Wij hebben eigenlijk geen vrienden. Aan wie dacht ik daar werkelijk, temidden van dat levensgeweld? Alleen aan jou, aan Célie. Alleen aan degenen, waarmede ik werkelijk verbonden ben. De rest bestond niet. (Een stilte) Mijn conclusie is wellicht verkeerd en voelde ik daar enkel zuiverder, op mezelf te zijn aangewezen.

Zij: Ik heb mij toch ook alleen gevoeld, hoewel zij er waren.

Hij: Wij doen het beiden als wij niet bij elkaar zijn.

Zij: Maar jou sterkt het en mij maakt het zwak.

Hij: En toch is het voor beiden goed. (Een vervuld zwijgen). Geloof je nog altijd, dat het noodig is het verhoor voort te zetten?

Zij: Ik geloof dat die boer het bij het rechte eind had.

Hij: Dus je bent niet overtuigd.

Zij: Ik vond je zoo buitengewoon vroolijk en je praatte zoo rad. En dan leek je mij weer in jezelf gekeerd.... of je iets wou verbergen onder een vloed van woorden.

Hij: Je zult dóór moeten vragen.

Zij: Er is niets meer.

Hij: Dan heb je één belangrijk ding vergeten. (Ze ziet hem vragend aan) Of ik goede zaken gedaan heb.

Zij: Dat wist ik wel. 'k Verwachtte niet anders van je. En je cadeaux....

Hij: Nu kom je toch tot een eenvoudiger verklaring.

Zij: De eene sluit de andere niet uit.

Hij: (ziet haar aan met peilenden blik).

Zij: Onze intuïtie laat zich niet zoo gemakkelijk bedriegen.

Hij: (geleidelijk ernstiger wordend) En verondersteld, dat ik je eens een bekentenis had moeten doen. Dat ik had moeten zeggen - niét natuurlijk

[p. 57]

met een dier nachtvrouwen te zijn meegegaan - maar iets anders. Ik ben in verschillende kringen geweest. Ik had tijd. Ik ben nog niet de afzichtelijkste der mannen. Ik was alleen en moest weer weg. Ver weg kunnen wij wel zeggen. Het had alles ‘sans conséquence’ kunnen zijn. Wat zou je dan gezegd hebben?

Zij: (bedwongen-smartelijk) Ik zou...... tenminste dankbaar zijn geweest, dat je het niet had verzwegen. En mij misschien niet zoo erg hebben verwonderd.

Hij: (een schok doorloopt hem. Hij ziet snel op en dan weer voor zich heen) Je hebt stráks niet gevraagd naar die mogelijkheid......

Zij: (eenvoudig) Omdat ik het niet durfde.

Hij: (Het is of hij iets ván zich glijden laat. Na een zwijgen) Ja.... ik zal het je zeggen. Wat ik je zooeven zei, kun je in zekeren zin als een inleiding beschouwen. Niet tot iets van nu. Tot iets van vroeger. Vier jaar ligt het nu al terug. Je wachtte Célie. Stance logeerde hier en jij ging al maanden tevoren vroeg naar bed. Wij zaten vaak hier, op dezelfde plaats. Toen...... zijn wij op het punt geweest je een groot verdriet te doen. Ik wil niet alle bizonderheden meer ophalen, maar het ging toen al niet tusschen Henri en haar. Terwijl ze nog geen twee jaar getrouwd waren. Ze klaagde en...... enfin ik troostte haar. Aanvankelijk met woorden. Maar een avond - ik zal niets of niemand sparen - liet ze blijken, dat ik haar anders en afdoend zou kunnen troosten. Het was Juli. Een warme dag geweest, zoo'n stovende zomerdag. Wij hadden nog de zomerwarmte in ons bloed en zaten hier in een schijn-koud - ik noem het verraderlijk - maanlicht. Er is niets gebeurd, maar wij hebben toen uitgesproken, wat wij allebei, allebei verlangden. Wij zijn alleen niet tot daad gekomen omdat, omdat.... (Hij verliest zich in gepeinzen) Het is buitengewoon moeilijk te zeggen, waarom niet. Toen wist ik het wel. Maar ik ben het sinds zoo anders gaan zien.

Zij: (zacht, zeer eenvoudig en zonder eenig verwijt) 't Is mij niet zoo héél nieuw, wat je vertelt. Ik wist het.

Hij: (verrast, vlug) Van haar, van Stance?

Zij: 'k Heb het gevoeld, gezien. Jij was anders en zij was anders. Jelui waren niet meer rustig, meer... zenuwachtig-bezorgd, moet ik haast zeggen...... Natuurlijk heb ik ook gevoeld, dat het overwonnen was. Alleen heb ik vergeefs gewacht, dat je het mij zeggen zou.

Hij: Wij hadden besloten niet noodeloos...... Noch zij, noch ik. Het was immers zoo je zei...... een zelfoverwinning. Waarom die te bekennen ......Toen ze dien avond wegging, Stance, zei ze dit: ‘Ik zal trachten te gaan slapen. Misschien ben ik er nu moe genoeg voor.’ En ik dacht: ze is toch wel in het nadeel. Zij blijft alleen. Ze moet alles zelf uitvechten. En als ik boven kom, vind ik er.... mijn vrouw. In haar sfeer wijkt vanzelf alles van mij. Want toen, tenslotte, hadden wij deze wijze formule gevonden, dat er geen geluk op het ongeluk van anderen, op bedrog kan gebouwd worden, dat wat wij

[p. 58]

dagelijks hebben waarde houdt door de mogelijkheid van iets anders, iets tijdelijk-overweldigends.... aan te zien. Ik zou dat nu niet meer durven onderschrijven.

Zij: (licht doorbeefd) En hoe zie je het nu?

Hij: Eenvoudiger. Ik vond het niet waard er ook maar iets voor in de waagschaal te stellen. Het klinkt hard, maar het is niet anders.

Zij: Mij klinkt het niet hard.

Hij: En zoo was het in Parijs ook. Wat mij gebeurde bleef uiterlijk. Innerlijk was niets mij de moeite waard. Zeker niet de schaamte tegenover jou...... Daarom kòn ik mij niet verliezen, zoover als jij hebt gevreesd.

Zij: (zucht diep uit).

Hij: Wat is er?

Zij: Ik weet nu, dat er niets te vragen was...... Zoolang je zweeg over Stance moest ik nog gelooven, dat je het belangrijk vond. En dus......

Hij: Je zegt het precies. Belangrijk. Dat vond ik het natuurlijk toch wel. Nu niet meer... Alles is dood-simpel (Het is of een weemoed hem doorvloeit).

Zij: (na een stilte) Maar nu moeten wij om onze vrienden denken. Wat wij hebben moeten wij hun ook geven.

Hij: (haast-afwezig) Hoe wou je dat doen?

Zij: Ik weet het nog niet. Alleen voel ik, dat het moet. Misschien...... komt het vanzelf En kan zooveel gezegd worden zonder opzet

Hij: Jij kon Henri....

Zij: Ja. Ik zou hem nú kunnen antwoorden.

Hij: (vreemd) Ik heb Stance niets meer te zeggen...... (Hij staat op en gaat naast haar zitten) Wordt het je niet te koud. (Ze schudt van neen, maar trekt toch haar shawl vaster om den hals.) Doe het licht uit.

Zij: Waarom?

Hij: Ik wou den nacht om ons heen voelen.

Zij: (dooft het licht.) Er is géén maan.

Hij: Wel sterrelicht. Dat is beter. Zachter. (Hij buigt den arm om haar hals en kust haar. Ze blijven even in omhelzing).

Zij: Wij moeten niet te lang meer buiten blijven.

Hij: Wat mij betreft den geheelen nacht.

Zij: Je had Celie beloofd haar goenacht te komen zeggen.

Hij: Het zal gebeuren. ‘Het kind’, zooals je haar straks noemde, krijgt haar zin...... (al inniger) Maar laat ons samen gaan. Jij van den eenen, ik van den anderen kant komen. Dan maken wij haar niet wakker. Wij blijven alleen even staan. Wij kunnen ons over het bedje heenbuigen. Misschien voelt ze het en glimlacht ze in haar slaap...... (verwonderd) Huil je?

Zij: (met schrei-verdoofde stem) Ik hou zooveel van je. Ik hou zooveel van je.........