Elseviers Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 30

Margie,
door Kees van Bruggen.

In het àl te opene van ons atelier stond het licht hoog en dringend, alsof het naar buiten wou, en wij zelf, tweeën, waren klein daarin met onze petiterige bezigheid. Onze hemdsmouwarmen werkten, werkten. Sleepten met koffers, braken de deksels open, spreiden de uitgepakte boel hierheen, daarheen, er kwam geen eind aan de rommel.

En schoon het al laat worden ging, blééf het licht, door het te groote, troebele raam, de hooge ruimte tusschen de gebinten ongezellig volstroomen.

Waarom hielden wij op? Allebei? Wij zagen haar beiden tegelijk, in de deur staan, en niemand zou kunnen zeggen of we waren opgehouden omdat zij in de deur stond, of waren opgehouden en toèn haar zagen.

Margie, de onovertreffelijke!

Jean was het eerst bij de deur en maakte zijn malle buiging en zijn mal excuus van man die nu eenmaal met ongewoon werk bezig is. Hij frommelde iets aan zijn nietschoone hemdsmouw, als ware dat op het oogenblik zelf te gebeteren, terwijl het manuaal de waarde had van een verontschuldiging, hij zei ook iets van ‘aangenaam’ en dat het bij ons nog zoo'n bende was.

Toen kwamen ze samen binnen.

Van dat oogenblik af voelde ik me derdeman, confident van-huis-uit, bij de geboorte van het ding zelf als middelaar, als allesbegrijper geboren. Het was zoo, vanzelfsprekend.

De werkerij concentreerde zich nu op haar. Zij nam de leiding, of Jean liet ze haar, wat misschien hetzelfde is; als een knechtje drentelde hij achter haar aan met zijn clownspassen, lachte om al wat ze zei, leek zich voortdurend te excuseeren over al wat zijn restje burgerfatsoen tegenover een jongedame minder gepast vond.

Handig hielp ze. Zij was de dochter van

[p. 418]

mevrouw Dibbels, die ons het atelier had verhuurd, de dame-weduwe in het huis daar verder op het erf, na den dood van haar man op beperkte middelen aangewezen. Van hààr uit zal allicht ons paviljoentje, een hol houten geval, met ingebouwde halve vliering, waar we sliepen, zich hebben voorgedaan als een bijgebouw op haar erf; van ons uit was dat erf òns erf, en zij de bewoonster van het huis dat er óók stond.

Laten we daarover niet kibbelen: van ons hoorde vast en zeker: de dochter.

Al vóór wij gehuurd hadden, was zij de aanbeveling geweest, de doorslaggevende factor: Margie de reeë, alles kunnende, de onbeperkt belovende mogelijkheid.

Wij hadden van tevoren ruzie gemaakt over haar, haar ieder voor zich gereserveerd, soms ook, in een sentimenteel accoord van goede vrienden, haar verdeeld.

Zij zou, daar de middelen ons ontbraken, een huishoudelijk toezicht houden op onze menage. Het eten kwam van de kok, maar er moest iemand zijn voor het kopje thee, de vaat, de stofafnemerij - dit alles hadden we hoofdknikkend in onze onderhandeling met de weduwe gelaten goedgevonden - en die iemand - wie kon daar tegen hebben! - was zij! Zij heette in pensiontaal ‘de bediening’. Daar betaalden we een krats voor boven de huur, en hadden de goddelijke zekerheid van een dagelijkschen omgang met Margie. Margie, het meisje der onbeperkte mogelijkheden.

Nu was, - door welke list of handigheid? door welk monsterlijk toeval? - zij mij opeenen ontnomen. Met Jean's atelierhemd over haar jurk stond zij wijdbeens voor de kist met lappen, reikend de sjaals en doeken aan Jean - later zou zij wel gelegenheid hebben ze te bewonderen, daar was op het oogenblik geen tijd voor - die, druk in haar dienst, ze stapelde op de divan. Ik, op mijn afstand, was raar klein geworden in het waterige avondlicht en had niets meer met de zaak te maken.

‘Nou!’ zei Jean, en wreef pleizierig de handen. ‘Nou man, wat zeg je?’

Margie had onze - natuurlijk leege - petroleumlamp bij de kraag genomen en was zoo in haar witte voorschoot weggeloopen om olie.

‘Wat ik zeg?’

‘Kerel wees geen stokvisch! Heb je gezien? Die beenen! dat aanpakken! die oogen! En wat 'n muziek in heel 'r gedoente, wat 'n muziek!’

Opnieuw wreef hij de handen en sprong of hij de honderdduizend had getrokken.

‘Geluierd?’ knorde Margie gezellig, alweer met de lamp terug. Zij lichtte den hanger in de haak aan den zolder, en waarachtig, heerlijk was ze, zoo gerekt op haar beenen, de armen omhoog in de goddelijkste houding die een vrouw hebben kan. Ik voelde me ontvlammen. Maar Jean had een hoofd als vuur, zijn hart, op dat heerlijk schouwspel, pompte al het opstandige bloed naar de peripherie. Hij verstond niet eens wat ze hem vroeg, en ik reikte haar gedienstig, met een gevoel van geluk, de gevulde peer. Toen kwam hij ook met een lucifer, en met z'n drieën staken we de brand in de lamp, bleven alle drie als idioten erbij kijken.

Ik geloof niet dat ik ooit zoo welluidend heb hooren lachen als Margie toen lachte en ik geloof dat ik nooit zoo verliefd ben geweest als toen Margie lachte.

Maar ze klapte in de handen:

‘Allo! Opschieten!’

En allebei kregen we onze taak.

Jean bleef de gelukkige. Tenminste in zijn voorstelling was hij de gelukkige. Ik moet bekennen nimmer begrepen te hebben, waar hij zijn idee, bevoorrecht te worden, vandaan haalde, ook niet toen ik, zelf tot m'n kalmte gekomen, in staat was meer objectief de verschijnselen te zien. Margie, met haar gemakkelijke aanpassing ten volle overgegeven aan onze vriendschap à trois, gaf geen spoor van aanmoediging. Zij toonde inderdaad een bijzonderen ijver om ons te dienen, te helpen, met ons te zijn in alle kleine calamiteiten eener artistenhuishouding. Haar veelgeroemde reeheid ver-

[p. 419]

borg zich niet; zij wist raad voor alles, zij deed alles, en nooit was haar iets te veel. Met een kruidenier, een bakker, een slager, een melkboer hadden wij nooit iets te maken. Margie bestelde, Margie regelde, Margie keek de potjes na of er nog noodig was, Margie liet alles op een boekje schrijven, en aan 't einde van de week zaten we bij elkaar voor een perfecte rekening, die klopte, alleen altijd hooger uitviel dan we hadden gedacht - want we waagden het, nu en dan, in verlegenheid daaraan te denken. Ook kleine reparaties deed Margie voor ons, knoopen aan ons goed, sokken stoppen, de wasch bracht zij kast-gereed bij ons binnen. En zonder aflaten was zij even fleurig, lachte, had plezier, was mooi, was levendig, een schat om te zien en te hebben.

‘Heb je weleens gelet op 'r haar?’ vroeg Jean in een peinzende bui. Hij dacht aan Margie, hij dacht aan niets meer dan Margie. ‘Heb je gezien? dat prachtige rood. Ze is niet eens mooi, geloof ik. Je zou nog allerlei dingen anders willen hebben, 'r neusje bijvoorbeeld. Maar dat haar! Ik ben gek van rood haar, en het doorschijnende van zoo'n huid dat erbij hoort. Die mond moet een paradijs zijn!’

Hij smeet het bonk klei van zich af, dat hij bezig was op het tafeltje te kneden. Hij kon weer niet werken. Margie zat 'm in 't bloed.

‘Jij heb het te pakken,’ zei ik, peuterend aan m'n schilderij. De meloenen begonnen muf te worden, ik wou ermee klaar zijn vóór ze heelemaal bedierven. Maar veel lust had ik ook niet.

Even stond hij, op peinzende beenen.

‘Te pakken! te pakken! - Zeg, zou je denken....’

‘Wat?’ vroeg ik, kalverig. Ik wist immers zeer wel.

Hij zei goedig al zijn teederheid uit, al zijn verwachtingen. Kind-eerlijk kwam hij ermee voor den dag. Ze had bloemen in zijn vaasje gezet. Ze was een keer terug gekomen om het mandje voor het brood. Ze had hem op het weggetje naar de post staande gehouden over z'n laarzen, die nog niet klaar waren bij den lapper. Ieder van zijn teekenen, aanmoedigingen, wonderen, had iets met onze huishouding te maken, ze was van een wonderbaarlijke, aldoende zorgzaamheid, maar amoureuse toenadering kon ik niet ontdekken. Wanneer ik gewild zou hebben, had ik een even lange lijst van aanmoedigingen kunnen geven.

Maar ik zei er maar niets van, de goeie jongen zou aan jalouzie gedacht hebben. Reeds mijn gelatenheid hield hij voor een jaloersche pose. Hij wond zich op.

‘Zeg je niks? Zeg je nou niks? - Weet jij wat je bent?’

‘Een taaitaaivrijer vermoedelijk.’

‘Een stokvisch. Een dorre, uitgepieterde stokvisch, verdomme!’

Gelaten peuterde ik aan de lichtschamp op m'n meloen, die maar niet sterk uitkomen wou tegen 't fond, zooals ik 't bedoelde.

‘Wees blij met de ontdekking, jongen. Ik sta je geluk niet in den weg.’

Midden in z'n driftloop bleef hij staan.

‘Vindt jij 'r dan niet een schat?’

‘Ik vind haar een schat. Ik heb haar óók 'n schat gevonden. Ik ben, eerlijk gezegd, óók 'n beetje verliefd op 'r geweest.’

‘Kerel!’

Hij zag me aan of ik wat wonderlijks aan me had.

‘Ik openbaar toch niets bijzonders. Wat wil je nu? Dat ik zal bekennen je medeminnaar te zijn? Ben je niet gelukkig het terrein alleen voor jou te hebben?’

‘Pah!’

Hij keerde zich op de hakken om, de duimen in z'n vestgaten, onuitstaanbaar.

‘Ga een wandeling maken,’ zei ik. ‘Kom tot rust.’

Hij gaf heelemaal geen antwoord meer, bleef vervelend in het atelier hangen, tot de atmosfeer vol werd van zijn nerveuse spanning en ik woedend het penseel erbij neersmeet.

‘Ik wil je niet hinderen....’

‘Je wil niet....’ zei ik. ‘Alsof je dat helpen kan!’

‘Je bent neurasthenisch.’

[p. 420]

Driftig viel ik uit.

‘Ik ben zooals ik ben. Ik ben zóó dat ik met zoo'n bromvlieg om me heen niet werken kan. Nou weet je 't.’

Samen gingen we uit. Samen kwamen we haar tegen. Hij had geen ander discours dan haar.

Den volgenden dag kwam hij met een bekentenis. Het geluk straalde uit al zijn poriën. Het wàs er!

‘??’ - zei ik.

Ze hadden samen gewandeld. Veel gesproken. Toen had hij haar ook 'n arm mogen geven - ‘Kerel, zóó me hand op 'r mouw’..

‘En?’

‘Je kan me feliciteeren.’

‘Dat doe ik van harte. - Maar vergis je niet.’

‘Ik vergis me niet. Hoe kan je denken dat ik me vergis! In zulke dingen!’

‘Dan mag je wel tracteeren.’

‘Nou ja....’ zei hij. Het royale gebaar was niet z'n grootste zwak.

Even later - we werkten allebei - kwam Margie binnen voor de thee. Ze goot spiritus in het komfoortje, zette den ketel op, maakte een gezellig stilleventje van de kopjes, het suikerpotje, het lepelvaasje, het Kopenhaagsche bakje met de koekjes, ze ging heen om melk.

‘Nou zie je!’ bewonderde Jean, gelukkig, een taai Wellingtonnetje snoepend, waar hij dol op was. ‘Moet je zien hoe dat allemaal stààt.’

‘Ze heeft schildersoogen,’ antwoordde ik, om hem pleizier te doen. ‘Heeft ze die Wellingtons voor jou meegebracht?’

‘Voor wie anders?’

Margie keerde terug. Het water kookte. Wij zagen naar haar, zoo deden we alle dagen, en alle dagen liet ze ons haar noodigen, een kopje mee te blijven drinken. In bescheiden belangstelling keek ik van haar naar hem.. geenerlei teeken. Edelmoedig, liep ik even weg, den tuin in met een pul, om zonnebloemen te snijden. Toen ik terug kwam zat zij gezellig wat te vertellen, hij goedig te bewonderen. Met mijn oogen vroeg ik; hij leek te zuchten.

Zij ging.

Een en al vraag, stond ik voor hem.

‘'t Is een wonder!’ peinsde hij. ‘Een wonder zoo moeilijk als dat is met haar. Vriendelijk, hartelijk.... ik mag wel zeggen aanmoedigend is ze genoeg. Dat weet je. - En toch......’

‘Tja kerel....’ deed ik wijs. ‘Heb je haar iets gezegd?’

‘Gezegd? Waarom gezegd? Maak geen romannetjes alsjeblieft. Aan honderd dingen voèlt 'n vrouw.... Jij gelooft toch niet in die liefdesverklaringen uit boeken? Moet ik soms knielen, het jawoord smeeken, en zij haar hoofdje aan mijn breede borst....’

‘Nee,’ zei ik nuchter. ‘Maar 't moet er toch van komen.’

‘Bruut!’

Dien avond sprak hij geen woord meer. Ik, in mijn Schnitzler verdiept, had geen behoefte aan zijn gezelschap. Dat scheen hem dan weer te hinderen. Toch kon hij er niet toe besluiten te spreken. Geprikkeld gingen we naar bed. En 's morgens om zes uur al wekte me zijn uitbundig gezang, operadeunen de een na de ander, terwijl hij beneden zijn schoenen stond te poetsen.

‘La nuit a porté conseil?’

‘Stik!’

Toch was zijn stemming te vroolijk om dadelijk in te zinken. Hij bleef zingen, hij nam de natte doek van z'n buste op het pedestal, perste met de vingers in de weeke klei, lei de doek er weer over. 't Zou ook vandaag niet gaan. Toen keek hij op z'n horloge.

‘Hoe laat in godsnaam?’

‘Zes uur.’

‘Hou je dan, wat ik je verzoeken mag, rustig en laat mij slapen.’

‘Sufkop!’

Hij trok z'n schoenen aan, ging de deur uit.

Aan het ontbijt had hij weer confidenties. Zie je, zij was geen meisje als andere. Dat eigenaardige gemeenzame, dat vroolijke, dat dadelijk van den eersten dag af.... nietwaar?.... kameraad-zijn, dat zou je in de meening kunnen brengen alsof je 't al had

[p. 421]

gewonnen. Mannen waren zoo idioot, zoo pedant, ze rekenden altijd naar zich toe. Puh puh! zoomaar overwinnen! Maar een meisje, had hij bedacht, moest den tijd hebben. Stel je voor iemand als Margie, met die heerlijke onbevangenheid.... wat 'n leven zou ze hebben wanneer ze op alles maar inging!

En hij geloofde ook wel dat ze ervaringen zou hebben op dat punt. Die maakten haar natuurlijk gereserveerd, voorzichtig. Was het niet goddelijk zooals ze, toch, onnadenkend volgen bleef haar spontane natuur, zich dadelijk gevend in volle hartelijkheid?

Neen, hij zou haar niet bestormen. Voorzichtig zijn, voorzichtig. In godsnaam niet bruskeeren, om geen kans te loopen gebruskeerd te worden. De eene vrouw nam je - zóó - in je armen en zoende ze tot ze zich overgaf, de andere....

‘Jij bent een kenner,’ merkte ik op.

Hij was te zeer overtuigd van m'n gelijk om m'n ironietje op te merken.

Maar na veertien dagen, na een maand was hij nog niets verder. In zijn ongeluk biechtte hij mij al zijn pogingen en avances, kloeg, vroeg advies. Hij had haar bloemen gestuurd, had het aangelegd om met haar alleen te zijn, 's avonds had hij haar opgewacht voor een wandeling. Ze was de heerlijkste kameraad die een man wenschen kon, zijn arm gloeide nog van verrukking waar haar handje had gerust. Ook had hij haar weleens rechtstreeksche vragen durven doen. Dan lachte ze. En eenmaal bracht hij het tot een formeele declaratie. Dat was op een ongelukkig moment toen ik juist thuis kwam en hen stoorde. We dronken met ons drieën thee, zij vroolijk als immer, of er niets was gebeurd, hij met roode ooren van zijn opgewonden gedachten.

Hij was niet boos daarna. Misschien had mijn komst hem voor een onhandigheid bewaard.

‘Zou je denken....’ vroeg hij, toen Margie weg was, en voor zijn geleide door den tuin had bedankt.... ‘Sommige vrouwen willen worden gewekt. Haar gevoel, haar - ja laat me dat woord maar noemen, je weet toch hoe ik het bedoel, hè, niks leelijks, niks plats.... haar sensualiteit meen ik, sláápt nog. Ik heb daar veel verstandige dingen over gelezen. Me dunkt wanneer ik toch....’

‘Weet wat je doet,’ waarschuwde ik.

Hij zou er nogeens over denken.

Den volgenden dag reeds was het plan een daad geworden. Hij had, zooals hij theatraal het formuleerde, haar in zijn armen genomen, gekust.

‘En....?’

‘Ik weet niet. Ik heb nooit zooiets wonderlijks ondervonden. Van steen was ze.’

‘Van....’ Ik zweeg even. ‘Zei ze niets?’

‘Ze lachte. Ze liet me - de hemel straf me als ik het lieg - ze liet me zoenen.’

‘Zoo....’

‘Maar ze deed niet mee....’

‘Hahaha!’

‘O - lach jij maar. 't Was afschuwelijk!’

‘Ik wil 't gelooven.’

‘Had ze me maar geslagen, gebeten!’

‘Toe maar!’

‘Maar niets! niets! En rustig zei ze: “zoo, nu is 't genoeg voor vandaag.” En ze was niet boos. Niet boos. Kalm wandelden we verder.’

Dien eigen middag was ze er weer, als gewoon, voor de thee. En wij hebben zoolang we daar woonden een prachtige huishoudster aan haar gehad, en Jean heeft nooit zijn liefde voor haar overwonnen.

Maar zij beschouwde de zaak als afgedaan.

Hij, Jean, dorst niet meer, en soms bekende hij, dat ik evenveel recht zou gehad hebben te meenen dat ze verliefd was op mij, als hij....

Toen wij verhuisden, hielp ze ons, vroolijk, onveranderd.... gaf ons allebei een zoen.

Maar Jean nog een extra aai op z'n haren, daar was hij zeker van, en ik liet hem zijn illuzie.