Erger bezoedeling moet geweest zijn, dit haar geluks-besef gestadig bedreigd te zien door de ervaring, dat de tooneel-praktijk te Parijs voor illuzies haast géén plaats laat. Heeft zij niet onlangs, in een interview, Genève, het Zwitsersch Parijs, aan dat van de Seine tot voorbeeld gesteld, daar zij thans, tijdens de oorlogs-verbanning, meer leeft in moderne kunst dan ginds, waar het huis van Molière 't nog altijd houdt met le Monde où l' on s' ennuie en de boulevard 't liefst Bernstein ziet? Zooals de schilderkunst refusés, de wereld der dichters haar maudits heeft, kent de schouwburg dien ‘van ter-zijde’, iets buitenissigs, buitensporigs, gansch buiten het tooneel-bedrijf, d.i. bestaande èn zonder staats-subsidie, èn zonder de reclame der kranten, èn zonder de aandacht van het publiek; slechts met de belangstelling van die dilettanten en snobs, wier bezoek men noodig heeft, doch wier voorbijgaan, wier oprecht-getóónde onverschilligheid meestentijds te verkiezen zou zijn.
Wie Parijs liefheeft, haat den boulevard. Helaas, buiten de schouwburgen met staatssubsidie, is het tooneel te Parijs boulevardtooneel; en vrouwen, die geene vreemdelingen zijn, wiertalent dus, in elk geval, krachtiger kon blijken: een Bady, een Després, ondervinden aldoor, dat een tooneelspeelster die wil doen, niet de kunst, doch het spel moet beminnen.
Ook door met nobele fierheid af te wachten, heeft Marie Kalff haren moed, haar liefde voor de kunst getoond, en tevens een plaats erlangd en behouden in een élite van kunstenaars en kunstzinnigen, van welke de menigte weinig of niets merkt, wier ‘tempel’ in den laatsten tijd het Théâtre des Arts was, dat met dezen naam een onderscheid en een afscheiding in het licht stelde, waardoor heel het tooneelgedoe wordt gekenschetst.
Bij Antoine en bij Lugné Poë is Marie Kalff geweest, in het Théâtre du Vieux Colombier en, als gezegd, in dat des Arts; zij heeft Ibsen gespeeld, Maeterlinck, Claudel, stukken van haar echtgenoot en van andere minder bekenden; zij heeft dus waarlijk de weelde bereikt van haar plaatsje in die kleinere Parijsche-tooneelwereld, waar het theater kunst wil zijn.
Ook vóór den oorlog, is zij herhaaldelijk buiten Frankrijk geweest om voor te dragen, en haar vaderland heeft haar voornamelijk als voordraagster leeren waardeeren. Hoe bekoorde zij, al jaren geleden, met de kleinere gedichten van Maeterlinck; en hoe diep heeft haar dictie getroffen, toen zij verleden winter hartstochts-poëzie uit verre landen en verre tijden hooren deed! Er bleek veel meer kracht in haar voordracht gekomen. Door oosterschen hartstocht voérde zij heen. Er was gevoel en er was techniek - zij steunden elkander, zooals levendigheid slechts bij een techniek van veel overleg en volkomen beheersching aan het kinderlijk-eenvoudige, aan liefelijkheid ten goede kan komen. Er was bevallige guitigheid, telkens flikkerde fijnheid over en door den hartstocht heen, die toch de godgezegende macht blééf, in al dit volksdichten over de min, de schoone vervoering uit oude tijden of verre streken - van Rusland en China, van Beloetsjistan en Annam. Met gratie, in schoonheid, het overgegeven-verlangen des minnaars te doen kennen, het gelukte de bevallige voordraagster, toen zij dit uit Birma verfranscht bood:
Je sens qu'il descend en moi
Un désir effréné, fou,
De longuement baiser tes yeux
Effrontés et si provoquants,
De longuement baiser ta bouche
Et tes dents cirées au betel
Et de longuement posséder
Ton corps amoureux et lascif
Que dessine et que cache
Ta longue robe flottante
Tissée de soie rouge et d'or.
Dien avond in de Doelenzaal, gelijk vroeger in den Kunstkring, heb ik begrepen, dat Marie Kalff de.... emancipatie van een Bloemendaalsch landgoed naar het Parijsche kunstleven heeft begeerd en volbracht: - dat zij dit heeft gewild èn gekund.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd
