Elseviers Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 23

[p. t.o. 113]

[p. 113]

boogvulling boven een deur aan het gebouw voor het groene kruis te woudenberg. arch. j.w. hanrath.

De beeldhouwer Eduard Jacobs,
door J.S.H. Kever.

Zoo iemand verweten kan worden, dat hij te weinig offerde aan de reclame, of zooals men 't wel noemt, te weinig ‘aan den weg timmert’, is dit zeker wel 't geval met den beeldhouwer wiens naam hier boven staat, en dan is dit ook zeker wel de oorzaak dat de naam Eduard Jacobs lang niet in die mate als hij het verdiende, klank heeft in ons land.

Wat er over hem geschreven is zal wel uiterst gering zijn, en een groot deel van het zoogenaamd kunstminnend publiek, dat toch op de hoogte meent te zijn van wat er geproduceerd wordt, zal hoogst waarschijnlijk zijn naam niet eens kennen. Het is dan ook niet zonder een kwalijk verborgen genoegen dat hier vermeld worden kan, dat de drager van dien te weinig bekenden naam zich hier al uiterst weinig van aantrekt; wanneer hij zich in zijn veel uiteenloopenden arbeid verdiept, laten bijkomstigheden hem koud en dan is het genot dat zijn werk hem verschaft, van dien aard dat geen materieele belangen hem kunnen afleiden.

En toch heeft Jacobs van de materieele dingen veel te lijden gehad, en met alle moeilijkheden van het leven ruimschoots kennis kunnen maken. Zijn weg ging niet altijd op rozen, en eerst in de laatste jaren is men in ruimer kring gaan inzien, dat Jacobs geen qualité négligeable is en menigeen die onbevooroordeeld rondziet, naar waar iets schoons te vinden is, acht zich gelukkig Jacobs op zijn atelier te hebben kunnen bezoeken en als zijn middelen 't hem veroorloofden eenig werk

[p. 114]

van hem in bezit te hebben kunnen krijgen.

Maar voor de groote menigte zal zijn werk nooit zijn 't geen deze verlangt, daarvoor is het te innig, te weinig modern misschien, te eenvoudig, die dieper gaan zullen zeker meer en meer de bekoring er van ondergaan. Een kunstenaar, als Jacobs die zoo langs het steile pad er gekomen is en zooveel moeilijke tijden doorleefd heeft, gaat of daarin ten onder, of hij komt er gelouterd uit naar boven, en dan is zijn kunst onder al dien strijd te onstoffelijker en rijker in 't geen wat boven het vergankelijke staat geworden. En zoo ging hel met Jacobs. Daar zullen tijden zijn geweest in zijn leven, dat hij aan geen mogelijkheid meer geloofde ooit als kunstenaar gekend te zullen worden, wanneer het onverbiddelijke noodlot hem dwong om alle illusies te laten varen; en toch zou die moeilijke weg hem ten slotte tot een kunstenaar van beteekenis maken.

Jacobs werd geboren in 1859 te Amsterdam; na zijn schooltijd was er nog geen sprake van dat Jacobs kunstenaar worden zou, hij ging den weg van zoovelen en kwam in zaken. Maar andere neigingen, misschien alleen liefhebberijen te noemen, brachten

de beeldhouwer eduard jacobs in zijn atelier, 1912.

ook den lust tot boetseeren aan, en zoo geschiedde het dat hij omstreeks zijn 22ste jaar bij den beeldhouwer Van den Bossche, 's avonds onderricht in 't boetseeren kreeg, en hiermede een lang gekoesterde wensch vervuld zag, en in '82 meerderjarig geworden en zich geheel onafhankelijk gevoelende, besloot hij zich voorgoed aan de beeldhouwkunst te geven. En nu werkte hij den geheelen dag bij Van den Bossche en na een jaar trok hij naar de Brusselsche academie en mocht na daar vijf jaar gestudeerd te hebben, te Amsterdam den Prijs van Rome verwerven.

In 1888 toog hij eerst naar Parijs en 't volgende jaar naar Florence en Rome en vestigde zich in '91 te Amsterdam, in het hooge houten atelier aan den Ringdijk, waar menig wandelaar uit dien tijd zich wel herinneren zal, een blik door het hooge raam naar binnen te hebben geslagen. Toen kwamen de moeilijke tijden van isolement, onbekend en zonder die zoo noodige waardeering om staande te blijven ook in materieelen zin. En het slot was, dat hij zich gedwongen voelde, elders werk te zoeken.

Een advertentie in een dagblad verlokte hem om naar Essen te reizen, waar hij in

[p. 115]

laarder vrouw, (gepolichromeerd gips.)

[p. 116]

hendrik de keyser, beeld aan het stedelijk museum te amsterdam.

[p. 117]

een bescheiden positie van modeleur bij een stucadoor gedurende een korte poos werk vond, totdat zijn vriend Zijl, de beeldhouwer, hem een tijdlang de uitvoering van zijn werk toevertrouwde; zoo werkte hij aan verschillende huizen, ook aan den beursbouw en een gebouw voor een levensverzekering te Leipzig mede.

Bij Zijl raakte hij voor het eerst met de uitvoering in steen bekend en deed hij op technisch gebied veel ondervinding op, door maar aan te pakken wat hem opgedragen werd, wat hem later van veel waarde werd, toen hij zijn eigen werk in allerlei materiaal zelf uitvoerde, zoowel hout, als steen en marmer.

Het jaar 1902 bracht groote verandering in zijn leven. Na een bezoek aan Laren wat hem bijzonder aantrok, kwam hij tot het besluit daar te gaan wonen, in de hoop het Larensch volk daar in velerlei werk op het land, enz. te typeeren.

Maar toen geviel het dat opdrachten van

de scheepvaart, in oberkirchner zandsteen uitgevoerd beeld voor het vredespaleis.

allerlei aard hem gegeven werden, en zoo kon hij aan dat eerste plan niet in die mate gevolg geven als hij zich dit voorgesteld had, al dragen ook enkele zijner werken uit dien eersten Larenschen tijd het karakter van het Gooi. De zittende boerenvrouw met den schoudermantel, het Huizermeisje, de bank aan den brink, de pomp beloven wat nog te wachten staat op dit gebied van van Jacobs hand. In den loop der jaren kwam er veel uit zijn handen dat getuigenis aflegt van het kunnen en niet minder van het diepe voelen van dezen beeldhouwer. Het kloeke figuur van Hendrik de Keyzer aan den gevel van 't Gemeente Museum te Amsterdam was voor Jacobs een belangrijke opdracht, waarvan de uitvoering hem weer een stap verder bracht.

Hoezeer ook met twijfel aan zich zelf begonnen, door onderschatting van zijn krachten, bracht hij een werk tot stand, dat hem door velen nog meer deed waardeeren, en hem mee zelfvertrouwen gaf,

[p. 118]

‘de graziën’. marmer-relief in het huis ‘de bijlakker’ van de dames e. en d. ament te laren (n.-h.)

[p. 119]

joanna en dorothea diepenbrock, bas-relief, den musicus alphons diepenbrock aangeboden bij zijn 50^en verjaardag.

[p. 120]

zooals later blijkt uit het vrouwenfiguur dat hij daarna maakte voor het vredespaleis en waarvan de eenvoud en gratie nevens de knappe techniek den echten kunstenaar doen kennen.

Verscheidene portretten waaronder vele kinderen kwamen er dit zijn handen in den loop der latere jaren, waarbij hij gelegenheid had te toonen, hoe een goed gelijkend portret toch in de eerste plaats een kunstwerk zijn kan.

de aanbidding der herders, modellen van eenige in tin en brons gegoten kribbebeeldjes.

Voorts noem ik het vrouwenfiguur, dat hij onlangs voltooide, en dat de tooneelspeelster Mevrouw van der Horst door haar vereerders aangeboden werd, en waarin hij mijns inziens volkomen slaagde datgene te leggen, wat hij verlangd had uit te drukken ‘de smart die weer licht ziet dagen’.

In zijn kribbeliguurtjes die van zeldzame innigheid en bekoorlijkheid zijn toont Jacobs zijn groote veelzijdigheid en oorspronkelijkheid, zooals in het vroom gebogen Maria-figuur en de wonderschoone bijna zwevende engelen, waarvan schrijver van dit opstel zoo gelukkig is een afgietsel te bezitten door Jacobs zelf gekleurd, want ook hierin, zoekt hij soms iets te bereiken.

De laatste jaren brachten Jacobs vele en velerlei opdrachten, en hij vindt daardoor de gelegenheid om uiting te geven aan zijn veelzijdigheid; een bezoek aan Jacobs' atelier, is altijd een verfrissching, vooral dan wanneer hij vol enthousiasme over het onderhanden werk, zijn bedoeling hiermee uitlegt, gemengd soms met de klacht over de moeilijkheden die onoverkomelijk schijnen, en die den waren kunstenaar toch juist weer de aanleiding zijn, om voor het nieuw begonnen werk die energie te krijgen, die felheid die behoeden voor een herhaling van zichzelf welke alleen uit zelfvoldaanheid kan voortkomen. Bij Jacobs is gelukkig daar dan ook geen sprake van en is hij soms eens voor zijn doen bijzonder tevreden en meent hij wat goeds te hebben tot stand gebracht, dan staan man en vrouw gelukkig voor het

[p. 121]

in zandsteen uitgevoerde gevelsteen in het huis ‘de dennenhof’ te baarn, eigenaar de heer c. hubers, architect j.w. hanrath.

[p. 122]

voltooide werk en is er daar een stil huiselijk feest waar te nemen, van de beste soort. Zoo mocht ik dezer dagen van de pas voltooide plaquette met de portretten van de twee kinderen van den componist Diepenbrock, zeker een van Jacobs beste werken, den primeur hebben.

Ook wil ik hier nog bij vermelden, dat vele van de landhuizen van den bouwmeester Hanrath, in de laatste jaren door Jacobs hand, met velerlei sculpturaal werk versierd werden. En nu nog meer vertellende, van Jacobs en zijn werk, zou ik misschien te ver gaan in zijn oogen, daar het reeds geschrevene zijn bescheidenheid misschien al te veel is. Ik eindig dus deze oppervlakkige schets, met den wensch te uiten, dat het aan Jacobs gegeven zal zijn, om nog veel, wat nu nog enkel in zijn gedachten leeft, tot uiting te brengen en dat deze weinige regelen er toe bij mogen dragen, hem in uitgebreiden kring te doen kennen en waardeeren.

in eikenhout gesneden trap-balustre in het huis van den schilder j.s.h. kever.